Ο βαλμάς είναι πτηνόν νυχτερόβιον,σπάνιον μέν αλλά γνωστόν εις πάντας και επίφοβον,διότι η εμφάνισις αυτού προαγγέλλει προσεχές πέθνος και άφευκτον συμφοράν.Η πρόληψις αύτη εκτείνεται εφ’όλων των ομοίων του,είτε διότι εν τη ηρεμία και τω σκότει της νυκτός η μονότονος και θλιβερά φωνή των ορνέων τούτων πλήττει την φαντασίαν,είτε διότι επεκράτησε παρά τω Ελληνικώ λαώ η ιδέα ότι αμαρτωλαί ψυχαί σκηνώσασαι εν αυτοίς,κατεδικάσθηκαν να πλανώνται μέχρι συντελείας του αιώνος προς παραδειγματισμόν των ζώντων και προς απότισιν στυγερού τινος και εκτάκτου κακουργήματος.Αλλ’ο βαλμάς οσάκις ακούεται θρηνών εν ώρα νυκτερινής τρικυμίας,περισσότερον παντός άλλου εμπνέει απελπισμόν και προκαλεί εξορκισμούς και σταυροκοπήματα,διότι αι κοιναί ιδέαι περι πονηρού πνεύματος εμφωλεύοντος εν αυτώ κραταιούνται και εκ των αλλοκότων φθόγγων δι’ών αγγέλλεται η παρουσία του και οίτινες ως έναρθροι ανθρώπιναι φωναί διεγείρουν βαθείαν ταραχήν και συγκίνησιν απεγραπτον. Ίσως ο ποιητικώτατος Ελληνικός λαός εν ταις αγρίαις κραυγαίς του βαλμά εύρε δια της φαντασίας, ό,τι εις την ακοήν παρίσταται ασαφές και συγκεχυμένον, είναι βέβαιον ότι κατά την ομολογίαν πάντων,το απαίσιον πτηνόν διηγείται στενάζον την ιστορίαν του και ότι εν τη παράδοξω λαλιά του σαφώς διακρίνονται οι εξής στίχοι. Γηώργο!Γηώργο!Γηώργο! τωύρες,τωύρες τ’άλογο ; Χα,χα,χα,χα,χα!....Μια φορά κ’έναν καιρό ήσαν δύο αδελφοί πλούσιοι βαλμάδες (ιππότροφοι αλογοβοσκοί),εξ ών ο πρεσβύτερος Μήτρος,φύσει αυθαίρετος και τραχύς,απόλυτον μετήρχετο εξουσίαν επί της ψυχής του νεωτέρου Γηώργου,αγγογύστως αποδεχομένου τους επί ουτιδαναίς προφάσεσιν ακαταπαύστους προπηλακισμούς του και επιτετραμμένου την άμεσον επιτήρησιν των πολλών ίππων των.Παρουσιασθείσης δε ευκαιρίας να πωληθώσιν οκτώ εκ των ίππων τούτων (άδηλον δια τί τόσοι) ο πρεσβύτερος αδελφός εμήνησεν εις τον νεώτερον ν’αποσπάση ευθύς εκ της αγέλης τα πωληθέντα κτήνη και να τα συνοδεύση αυτοπροσώπως εις τον πατρικόν οίκον. Ο δε Γηώργος,γνωρίζων εκ σκληράς πείρας τι εσήμαινον τοιαύται διαταγαί αν προς στιγμήν ανεβάλλετο η εκτέλεσις των,χωρίς να προσμείνη την χαραυγήν της ημέρας πηδήσας επί των νώτων ενός ήγαγεν εσπευσμένως τους ίππους προς τον αδελφόν του.Η νύξ ήτο ζοφερά,ο δε Μήτρος αριθμών τα ζώα εύρισκε πάντοτε ότι έλειπεν εν και ότι αντί των παραγγελθέντων οκτώ ο Γηώργος δεν είχε παραδώσει παρά μόνον επτά.Υποπτεύσας δε μη καθ’οδόν είχεν αποπλανηθή ο αποζητούμενος ίππος,διέταξε τον Γηώργον να σπεύση εις ανεύρεσιν αυτου,αν ήθελε να μη εκτεθή εις τα φονικά αποτελέσματα της δυσμενείας του.Έντρομος ο δυστυχής έφυγεν από ρυτήρας ελαύνων τον ίππον δια δασών και κοιλάδων…δρόμο παίρνει,δρόμο αφίνει..Αλλ’επανήλθεν άτρακτος.Εν ώ δε επλησίαζεν εις τον πατρικον οίκον και πριν ακόμη δώση λόγον της ματαίας εκδρομής του,ο Μήτρος ακούσας μακρόθεν ενός μόνου ίππου το κάλπασμα προησθάνθη την αποτυχίαν και τυφλωθείς εκ της οργής επέπεσε φρενήρης κατά του Γηώργου και τον εφόνευσε πλήττων δ’αυτόν ανηλεώς δια της μαχαίρας εκάγαζεν ο αλητήριος και τον ηρώτα. Γηώργο!Γηώργο!Γηώργο. Τωύρες,τωύρες τ’άλογο ; Χα,χα,χα,χα,χα…. Ο Γηώργος έκειτο χαμαί νεκρός,ο δε ίππος του αποπτύσας τον χαλινό ώρμησεν εις την αυλήν του πατρικού οίκου και ανεμίχθη μετά των συντρόφων του.Ευθύς μετ’ολίγον αιμοσταγής,αποτρόπαιος,έξαλλος εκ των καπνών του αίματος εισέρχεται και ο αδελφοκτόνος.Συναντηθείς δε μετά των πωληθέντων ίππων ήρξατο καταμετρων αυτούς εκ νέου,ως εάν ήλπιζεν δια μιας τελευταίας επιβεβαιώσεως του αμαρτήματος του Γηώργου να κατευνάση τον ήδη εγειρόμενον φοβερόν εν τη συνειδήσει του ΄σαλον.Αλλ’ώ του θαύματος!Αντί επτά πάντοτε τώρα τους εύρισκεν οκτώ και ενόησεν ο τάλας ότι κατά την πρώτην αρίθμησιν δεν είχε συμπεριλάβει τον ίππον εφ’ού ο Γηώργος εκάθητο καθοδηγών τους άλλους.Διεσκεδάσθη τότε η πυκνή ομίχλη ήτις είχεν επισκιάσει την όρασίν του,έμεινεν εμβρόντηνος,έκλινε γόνυ ενώπιον του αδίκως φονευθέντος αδελφού του και κλαίων και οδυρόμενος παρακάλεσε τον Θεόν να τον μεταμορφώση εις πτηνόν νυκτερόβιον έχων φωνήν ανθρωπίνην,ίνα περιπλανώμενος,αιωνίως κολάζηται επαναλαμβάνων τους σαρκασμούς,ούς απηύθυνε προς τον αθώον Γηώργον πρίν ή τον θανατώση. Γηώργο!Γηώργο!Γηώργο. Τωύρες,τωύρες τα’άλογο ; Χα,χα,χα,χα,χα! Ο Θεός εισήκουσε και ιδού διατί το μέν απαίσιον πτηνόν καλείται Βαλμάς,και ο δεισιδαίμων λαός θεωρεί τον Βαλμάν άγγελον προσεχών δυστηχημάτων.Καθ’όλον τον μακρόν αγροτικόν μου βίου μόνον άπαξ έτυχε ν’ακούσω του Βαλμά τας νυκτερινάς οιμωγάς.Ομολογώ δε ότι η παράδοξος λαλιά του ενεποίησε και εις εμέ την αυτήν έκπληξιν την οποίαν προξενεί εις πάντας,διότι και εγώ εν τοίς θρήνοις του κατηραμένου πτηνού σαφώς διέκρινα το. Γηώργο!Γηώργο!Γηώργο. Τωύρες,τωύρες τ’άλογο ; Xα,χα,χα,χα,χα. Δεν είναι άραγε περίεργοι αι περί μετεμψυχώσεως δημώδεις δοξασίαι και δεν είναι παράδοξον πως ούτε αι σκληραί του Έθνους ημών περιπέτειαι,ούτε ο χριστιανισμός μ’όλην την ηθικήν παντοδυναμίαν του και τας περί κρίσεως και ανταποδόσεως θεωρίας του,δεν κατώρθωσαν να εξαλείψωσιν ολοσχερώς τα ίχνη της αρχαίας Ελληνικής μυθολογίας,και πως απέμεινεν εις ημάς τους πολλαχώς επιβουλευομένους νεωτέρους Έλληνας,ζωντανή και αύτη η απόδειξις της γνησιότητας της καταγωγής και των γενεθλίων.;

Ο βαλμάς είναι πτηνόν νυχτερόβιον,σπάνιον μέν αλλά γνωστόν εις πάντας και επίφοβον,διότι η εμφάνισις αυτού προαγγέλλει προσεχές πέθνος και άφευκτον συμφοράν.Η πρόληψις αύτη εκτείνεται εφ’όλων των ομοίων του,είτε διότι εν τη ηρεμία και τω σκότει της νυκτός η μονότονος και θλιβερά φωνή των ορνέων τούτων πλήττει την φαντασίαν,είτε διότι επεκράτησε παρά τω Ελληνικώ λαώ η ιδέα ότι αμαρτωλαί ψυχαί σκηνώσασαι εν αυτοίς,κατεδικάσθηκαν να πλανώνται μέχρι συντελείας του αιώνος προς παραδειγματισμόν των ζώντων και προς απότισιν στυγερού τινος και εκτάκτου κακουργήματος.Αλλ’ο βαλμάς οσάκις ακούεται θρηνών εν ώρα νυκτερινής τρικυμίας,περισσότερον παντός άλλου εμπνέει απελπισμόν και προκαλεί εξορκισμούς και σταυροκοπήματα,διότι αι κοιναί ιδέαι περι πονηρού πνεύματος εμφωλεύοντος εν αυτώ κραταιούνται και εκ των αλλοκότων φθόγγων δι’ών αγγέλλεται η παρουσία του και οίτινες ως έναρθροι ανθρώπιναι φωναί διεγείρουν βαθείαν ταραχήν και συγκίνησιν απεγραπτον. Ίσως ο ποιητικώτατος Ελληνικός λαός εν ταις αγρίαις κραυγαίς του βαλμά εύρε δια της φαντασίας, ό,τι εις την ακοήν παρίσταται ασαφές και συγκεχυμένον, είναι βέβαιον ότι κατά την ομολογίαν πάντων,το απαίσιον πτηνόν διηγείται στενάζον την ιστορίαν του και ότι εν τη παράδοξω λαλιά του σαφώς διακρίνονται οι εξής στίχοι. Γηώργο!Γηώργο!Γηώργο! τωύρες,τωύρες τ’άλογο ; Χα,χα,χα,χα,χα!....Μια φορά κ’έναν καιρό ήσαν δύο αδελφοί πλούσιοι βαλμάδες (ιππότροφοι αλογοβοσκοί),εξ ών ο πρεσβύτερος Μήτρος,φύσει αυθαίρετος και τραχύς,απόλυτον μετήρχετο εξουσίαν επί της ψυχής του νεωτέρου Γηώργου,αγγογύστως αποδεχομένου τους επί ουτιδαναίς προφάσεσιν ακαταπαύστους προπηλακισμούς του και επιτετραμμένου την άμεσον επιτήρησιν των πολλών ίππων των.Παρουσιασθείσης δε ευκαιρίας να πωληθώσιν οκτώ εκ των ίππων τούτων (άδηλον δια τί τόσοι) ο πρεσβύτερος αδελφός εμήνησεν εις τον νεώτερον ν’αποσπάση ευθύς εκ της αγέλης τα πωληθέντα κτήνη και να τα συνοδεύση αυτοπροσώπως εις τον πατρικόν οίκον. Ο δε Γηώργος,γνωρίζων εκ σκληράς πείρας τι εσήμαινον τοιαύται διαταγαί αν προς στιγμήν ανεβάλλετο η εκτέλεσις των,χωρίς να προσμείνη την χαραυγήν της ημέρας πηδήσας επί των νώτων ενός ήγαγεν εσπευσμένως τους ίππους προς τον αδελφόν του.Η νύξ ήτο ζοφερά,ο δε Μήτρος αριθμών τα ζώα εύρισκε πάντοτε ότι έλειπεν εν και ότι αντί των παραγγελθέντων οκτώ ο Γηώργος δεν είχε παραδώσει παρά μόνον επτά.Υποπτεύσας δε μη καθ’οδόν είχεν αποπλανηθή ο αποζητούμενος ίππος,διέταξε τον Γηώργον να σπεύση εις ανεύρεσιν αυτου,αν ήθελε να μη εκτεθή εις τα φονικά αποτελέσματα της δυσμενείας του.Έντρομος ο δυστυχής έφυγεν από ρυτήρας ελαύνων τον ίππον δια δασών και κοιλάδων…δρόμο παίρνει,δρόμο αφίνει..Αλλ’επανήλθεν άτρακτος.Εν ώ δε επλησίαζεν εις τον πατρικον οίκον και πριν ακόμη δώση λόγον της ματαίας εκδρομής του,ο Μήτρος ακούσας μακρόθεν ενός μόνου ίππου το κάλπασμα προησθάνθη την αποτυχίαν και τυφλωθείς εκ της οργής επέπεσε φρενήρης κατά του Γηώργου και τον εφόνευσε πλήττων δ’αυτόν ανηλεώς δια της μαχαίρας εκάγαζεν ο αλητήριος και τον ηρώτα. Γηώργο!Γηώργο!Γηώργο. Τωύρες,τωύρες τ’άλογο ; Χα,χα,χα,χα,χα…. Ο Γηώργος έκειτο χαμαί νεκρός,ο δε ίππος του αποπτύσας τον χαλινό ώρμησεν εις την αυλήν του πατρικού οίκου και ανεμίχθη μετά των συντρόφων του.Ευθύς μετ’ολίγον αιμοσταγής,αποτρόπαιος,έξαλλος εκ των καπνών του αίματος εισέρχεται και ο αδελφοκτόνος.Συναντηθείς δε μετά των πωληθέντων ίππων ήρξατο καταμετρων αυτούς εκ νέου,ως εάν ήλπιζεν δια μιας τελευταίας επιβεβαιώσεως του αμαρτήματος του Γηώργου να κατευνάση τον ήδη εγειρόμενον φοβερόν εν τη συνειδήσει του ΄σαλον.Αλλ’ώ του θαύματος!Αντί επτά πάντοτε τώρα τους εύρισκεν οκτώ και ενόησεν ο τάλας ότι κατά την πρώτην αρίθμησιν δεν είχε συμπεριλάβει τον ίππον εφ’ού ο Γηώργος εκάθητο καθοδηγών τους άλλους.Διεσκεδάσθη τότε η πυκνή ομίχλη ήτις είχεν επισκιάσει την όρασίν του,έμεινεν εμβρόντηνος,έκλινε γόνυ ενώπιον του αδίκως φονευθέντος αδελφού του και κλαίων και οδυρόμενος παρακάλεσε τον Θεόν να τον μεταμορφώση εις πτηνόν νυκτερόβιον έχων φωνήν ανθρωπίνην,ίνα περιπλανώμενος,αιωνίως κολάζηται επαναλαμβάνων τους σαρκασμούς,ούς απηύθυνε προς τον αθώον Γηώργον πρίν ή τον θανατώση. Γηώργο!Γηώργο!Γηώργο. Τωύρες,τωύρες τα’άλογο ; Χα,χα,χα,χα,χα! Ο Θεός εισήκουσε και ιδού διατί το μέν απαίσιον πτηνόν καλείται Βαλμάς,και ο δεισιδαίμων λαός θεωρεί τον Βαλμάν άγγελον προσεχών δυστηχημάτων.Καθ’όλον τον μακρόν αγροτικόν μου βίου μόνον άπαξ έτυχε ν’ακούσω του Βαλμά τας νυκτερινάς οιμωγάς.Ομολογώ δε ότι η παράδοξος λαλιά του ενεποίησε και εις εμέ την αυτήν έκπληξιν την οποίαν προξενεί εις πάντας,διότι και εγώ εν τοίς θρήνοις του κατηραμένου πτηνού σαφώς διέκρινα το. Γηώργο!Γηώργο!Γηώργο. Τωύρες,τωύρες τ’άλογο ; Xα,χα,χα,χα,χα. Δεν είναι άραγε περίεργοι αι περί μετεμψυχώσεως δημώδεις δοξασίαι και δεν είναι παράδοξον πως ούτε αι σκληραί του Έθνους ημών περιπέτειαι,ούτε ο χριστιανισμός μ’όλην την ηθικήν παντοδυναμίαν του και τας περί κρίσεως και ανταποδόσεως θεωρίας του,δεν κατώρθωσαν να εξαλείψωσιν ολοσχερώς τα ίχνη της αρχαίας Ελληνικής μυθολογίας,και πως απέμεινεν εις ημάς τους πολλαχώς επιβουλευομένους νεωτέρους Έλληνας,ζωντανή και αύτη η απόδειξις της γνησιότητας της καταγωγής και των γενεθλίων.;

Βαλαωρίτης, Αριστοτέλης

Βαλαωρίτης, Αριστοτέλης (EL)

Παραδόσεις

Θεσσαλία, Βόλος

Academy of Athens

Archives of Proverbs and Popular Legends of the Hellenic Folklore Research Centre, Academy of Athens

Τύπου Βόλου, 4 Ιουλίου 1936

Text

Greek