use the file or the thumbnail according to the license: CC BY-NC-SA 4.0 Attribution-NonCommercial-ShareAlike
Moses Maimonides' Doctrine of God
Papademetriou, George C.
Το άρθρον παρουσιάζει την διδασκαλίαν περί Θεού του ιουδαίου φιλοσόφου του Μεσαίωνος Μαϊμονίδου (1135-1204). Ο Μωυσής Μαϊμονίδης εγεννήθη εις την Ισπανίαν, αλλ’ έζησε και εδημιούργησε το θεολογικόν – φιλοσοφικόν έργον του εις την Αίγυπτον, όπου ηργάσθη ως ιατρός. Ήτο αρχηγός των Ιουδαίων της Αιγύπτου εις σπουδαία θέματα, διότι τον εθεώρει αυθεντίαν της ιουδαϊκής βιβλικής και ραββινικής φιλολογίας. Ως φιλόσοφος ο Μαϊμονίδης κατέβαλε κάθε προσπάθειαν να οδηγήση τους συμπατριώτας του εις την πατροπαράδοτον ιουδαϊκήν πίστιν και ιδιατέρως να διατηρήση καθαράν και αμόλυντον την βιβλικήν πίστιν εις τον ένα Θεόν. Το σπουδαιότερον έργον του είναι ο «Οδηγός των αμφιγνωμώνων» (More Nebukim). Το έργον αυτό επηρέασε και τους σχολαστικούς φιλοσόφους του Μεσαίωνος εις την μορφήν και την ουσίαν της διδασκαλίας των περί Θεού. Η φιλοσοφία και θεολογία του Μαϊμονίδου βασίζεται εις την αρχαίαν ελληνικήν φιλοσοφίαν και ειδικώτερα εις τον Αριστοτέλη. Ο Μαϊμονίδης ως Ιουδαίος δεν παραμέρισε την βιβλικήν ραββινικήν φιλολογίαν εις την διαμόρφωσιν της διδασκαλίας του. Η μεθοδολογία του είναι η αποφατική προσέγγισις προς τον Θεόν. Η λογική (ή ο ορθός λόγος) είναι δι’ αυτόν το μέσον, δια του οποίου θεμελιώνεται η αληθής βιβλική πίστις εις τον Μονοθεϊσμόν και την δημιουργίαν του κόσμου υπό του Θεού. Η γνώσις του Θεού χάνεται δια της αρνήσεως των κοσμικών ιδιωμάτων από την ουσίαν του Θεού. Ο Μαϊμονίδης ως θαυμαστής του Αριστοτέλους μεταχειρίζεται τας φιλοσοφικάς αποδείξεις του αρχαίου φιλοσόφου δια την ύπαρξιν του Θεού. Βεβαίως υπάρχουν διαφοραί μεταξύ των δύο φιλοσόφων, από τας οποίας η σπουδαιότερα είναι ότι ο μεν Αριστοτέλης διδάσκει την αιωνιότητα της ύλης και του κόσμου, ο δε Μαϊμονίδης, βασιζόμενος εις την ιουδαϊκήν φιλολογίαν, την δημιουργίαν του κόσμου (και της ύλης) «εκ του μηδενός». Ο Μαϊμονίδης δια να αποδείξη την ενότητα του Θεού, την οποίαν θεωρεί ως απόλυτον ιουδαϊκήν αρχήν, μεταχειρίζεται την πλωτίνειον μεθοδολογίαν. Ο Θεός είναι απολύτως εις και η ουσία του είναι απολύτως πέραν του ανθρωπίνου νου και κάθε κοσμικής ή λογικής κατηγορίας. Η ακαταληψία της ουσίας του Θεού είναι κεντρική έννοια εις την Θεολογίαν του Μαϊμονίδου. Ούτε άγγελοι ούτε τέλειοι άνθρωποι, ούτε εν ζωή ούτε μετά θάνατον, είναι δυνατόν να θεωρήσουν ή να συλλάβουν την ουσίαν του Θεού. Οι άνθρωποι και οι άγγελοι μόνο τα έργα του Θεού θεωρούν. Ο Θεός όσο αφορά εις την ουσίαν του είναι απολύτως άγνωστος και ασύλληπτος από την ανθρώπινην διάνοιαν. Αυτή είναι η μεγαλυτέρα προσφορά του Μαϊμονίδου εις την Δυτικήν Φιλοσοφίαν, η αποφατική μέθοδος της Θεολογίας του. Εις τον Θεόν μόνον αρνητικά χαρακτηριστικά αρμόζουν, τα οποία αποκλείουν την πολυθείαν και τον πανθεϊσμόν. Ο ιουδαίος φιλόσοφος αρνείται κάθε ομοιότητα και αναλογίαν των δημιουργημένων όντων προς τον Θεόν. Η απόδειξις της υπάρξεως του Θεού είναι, όπως ελέχθη, αριστοτελική και αρχίζει από την πολλότητα και φθοράν των όντων και καταλήγει εις την πρώτην αιτίαν και το ανώτατον ον. Ο Θεός είναι η αιτία όλων χωρίς να αλλοιώνεται εξ αυτού η ουσία του. Όταν παρατηρώμεν την γένεσιν και την φθοράν, φθάνομεν λογικώς εις εν απόλυτον ον, που είναι αναγκαίον και η αιτία της δημιουργίας. Τέλος η Θεολογία του Μαϊμονίδου προσδιορίζει την φύσιν της ανθρώπινης τελειότητος. Ο σκοπός του ανθρώπου είναι να αποκτήση γνώσιν της βουλήσεως του Θεού, και τα ανθρώπινα έργα είναι εκφράσεις της αληθείας, δηλαδή οδηγείται από την Θείαν Πρόνοιαν. Ο άνθρωπος όπως και ο Θεός είναι ελεύθερος. Η ελευθερία του ανθρώπου είναι να γνωρίζη και να εκτελή το θέλημα του Θεού. Ο Θεός είναι όπως ένας βασιλεύς, που μόνον οι πιστοί του και οι τέλειοι τον πλησιάζουν. Εις τον Θεόν κοντά ευρίσκονται οι προφήται και οι άγιοι, δηλαδή οι πιστοί που εκτελούν ο θέλημά Του. Ο Θεός λοιπόν δια τον Μαϊμονίδην είναι ο Δημιουργός και ο Κυβερνήτης του κόσμου, η αιτία και η λογική αρχή κάθε δημιουργικής ενέργειας.
Academy of Athens
