Ο χώρος του ανθρωπίνου, της λογοτεχνίας και της κοινωνίας, αν δεν ταυτίζωνται, τουλάχιστον εισδύουν σε αλλήλου κι αλληλοσυμπληρώνονται. Η λογοτεχνία είναι σε θέση να γίνει φορεύς ωρισμένων θεμιτόν, και μάλιστα ευκταίον, αρκεί η ελικρίνεια των προθέσεων των συνειδήσεων που έχουν εμπλακεί αντιστοίχως σ΄ αυτήν τη διαδικασία να της παρέχουν μιαν αναμφισβήτητην αυθεντικότητα. Αντιστρόφως, η κοινωνία είναι ικανή να γίνει φορεύς των λογοτεχνικών έργων, και συγχρόνως να τα χρησιμοποιήσει. Έτσι, μεταξύ των δύο πεδίων εγκαθίσταται μια διαρκής και σταθερή ανταλλαγή προϊόντων και δημιουργημάτων τα οποία, πέραν του να αναλίσκει, τρέφει και προάγει από κοινού. Όλ΄ αυτά ανάγονται στα αξιώματα «σοφισταί» και οι «αγύρται» των οποίων την δραστηριότητα άλλοτε ο Πλάτων κατήγγελλε, ευχερώς, αποκαλύπτονται από τα φιλαλήθη πνεύματα ή, τουλάχιστον από άλλους «σοφιστάς» ή «αγύρτας» που τους διαδέχονται προσωρινά, να αισθάνωνται ικανές να διακρίνουν μεταξύ του ορθού και του ψευδούς, του πεπλανημένου και του παραλόγου. Συνεπώς, πέραν του να είναι ασυμβίβαστες μεταξύ τους, λογοτεχνικές και κοινωνικές αξίες παρουσιάζονται, υπό αυστηρώς καθορίσιμες συνθήκες, ως όψεις συμπληρωματικές της ίδιας προς οικοδόμηση πραγματικότητος· εκείνης δηλαδή η οποία προαναγγέλλει τον πιο βαθύ, τον πιο καθολικό σεβασμό του ανθρωπίνου.
Academy of Athens
