use the file or the thumbnail according to the license: CC BY-NC-SA 4.0 Attribution-NonCommercial-ShareAlike
Le droit à la Jouissance, la jouissance des droits
Τζίτζης, Σταμάτιος
Στόχος μου σ΄ αυτή τη μελέτη είναι να παρουσιάσω τη φιλοσοφία δικαίου που πηγάζει από το έργο του de Sade. Τούτη η φιλοσοφία βασίζεται στη διαλεκτική συνύπαρξη του πόνου και της ηδονής και στη δεξιοτεχνία του μαρκησίου ν΄ αντιστρέφει τις κλασικές αξίες. Η σύγχρονη εποχή είναι επηρεασμένη από την ιδέα του κοινωνικού συμβολαίου. Ενώ οι οπαδοί του υπογραμμίζουν τη σπουδαιότητα του δικαιώματος ιδιοκτησίας για την έννομη τάξη, ο de Sade δεν τη θεωρεί θεμελιώδη. Δημιουργός των επί μέρους δικαιωμάτων είναι το δικαίωμα της απόλαυσης. Τούτο αναδεικνύεται λοιπόν σαν πηγή του δικαίου. Πρόκειται για ένα φυσικό δικαίωμα - ελευθερία που υπάρχει τόσο στην πρωτόγονη εποχή όσο και στο οργανωμένο κράτος. Το δίκαιο για τον de Sade είναι το απαύγασμα της δύναμης του πιο δυνατού ατόμου που θριαμβεύει. Ο de Sade προσπαθεί από την άλλη πλευρά να δείξει ότι αυτό το δικαίωμα - ελευθερία καθιστά αδύνατη την πραγματοποίηση του κοινωνικού συμβολαίου. Η ρεαλιστική σύλληψή του έρχεται σε αντίθεση με τις ουτοπιστικές αντιλήψεις του Hobbes και τις ειδυλλιακές σκέψεις του Rousseau. Για τον de Sade η ιστορία της ανθρωπότητας συνοψίζεται στην πάλη δύο τάξεων: της κυρίαρχης και της κυριαρχουμένης. Το κοινωνικό συμβόλαιο δεν εμποδίζει την πρώτη να κάνει καταχρήσεις σε βάρος της άλλης. Την κατάσταση αυτή τη δικαιολογεί ο μαρκήσιος βασιζόμενος στους φυσικούς νόμους της «διαφθοράς» και της «καταστροφής». Θεμελιώδης αρχή της φιλοσοφίας του δικαίου του είναι η νομιμοποίηση του εγκλήματος. Σ΄ αυτή την προοπτική, το αρχέτυπο του ήρωα στον de Sade αντιπροσωπεύει τον τιτάνα που με τη χρήση του δικαιώματος της απόλαυσης επηρεάζει την ιστορία της ανθρωπότητας. Πρόκειται για το νέο Προμηθέα που βρίσκεται εν τούτοις στους αντίποδες του κλασικού Προμηθέα. Στο δράμα του de Sade δεν υπάρχει κάθαρση. Η δημιουργία της κοινωνίας βασίζεται στο υπέρμετρο. Ο de Sade δεν αναγνωρίζει την δικαιϊκή ικανότητα του κράτους. Αντιτίθεται έτσι ριζικά στις διάφορες θεωρίες του νομικού θετικισμού. Μόνο τα φυσικά δικαιώματα πρέπει να έχουν θέση δικαίου στην πολιτειακά οργανωμένη κοινωνία. Ο de Sade παρουσιάζεται μ΄ αυτόν τον τρόπο σαν αναρχικός. Παρ΄ όλες τις ακρότητες της φιλοσοφίας δικαίου του de Sade ένας ορισμένος ανθρωπισμός δεν της λείπει. Αντίθετος στον κλασικό ουμανισμό που είναι απόρροια μιας κοσμοθεωρίας, και στους διάφορους μοντέρνους που παρουσιάζονται σαν ιδεολογίες, ο ανθρωπισμός του de Sade αναδύεται από την παρατήρηση του ιστορικού γίγνεσθαι. Δια μέσου των παθημάτων της η ανθρωπότητα θα βρει τη σωτηρία, μια σύλληψη που μας θυμίζει κάπως τον αισχύλιο αφορισμό «τω πάθει μάθος».
Academy of Athens
