Στο Διδασκαλείο Κρήτης στο Ηράκλειο λειτουργούσε δανειστική βιβλιοθήκη από την έναρξη της λειτουργίας του το 1901. Επρόκειτο για μια πολύ σημαντική υπηρεσία, που παρείχε μορφωτικά μέσα στους σπουδαστές και τις σπουδάστριες της εποχής. Άλλωστε, στα πρώτα χρόνια λειτουργίας του Διδασκαλείου δεν είχε ακόμη ιδρυθεί στο Ηράκλειο δημοτική βιβλιοθήκη, η οποία ιδρύθηκε το 1908. Στον τελευταίο σωζόμενο συγκεντρωτικό κατάλογο βιβλίων του Διδασκαλείου εντοπίστηκαν 666 τίτλοι, ενταγμένοι σε 5 Ταξιθετικές Κατηγορίες (Τ.Κ.): α. Γράμματα - Επιστήμαι – Τέχναι. β. Επιστημονικά. γ. Ελεύθερα αναγνώσματα. δ. Βοηθητικά. ε. Διδακτικά. Η ανωτέρω ταξινόμηση δεν αντιστοιχούσε σε κάποια αυστηρή θεματική κατηγοριοποίηση με δεδομένο ότι ορισμένα βιβλία ίδιας θεματικής ταξινομήθηκαν σε διαφορετικές Τ.Κ..
Η Τ.Κ. «Ελεύθερα Αναγνώσματα» ήταν η πολυπληθέστερη της δανειστικής βιβλιοθήκης (από το σύνολο των 343 βιβλίων της συγκεκριμένης Τ.Κ. διασώθηκαν τα 67). Η Τ.Κ. περιελάμβανε ιδίως βιβλία από τις εκδοτικές δραστηριότητες του Συλλόγου προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων (ΣΔΩΒ, με ιδρυτή τον Δημήτριο Βικέλα). Συμπεριελάμβανε βιβλία από όλες τις εκδοτικές σειρές του ΣΔΩΒ, καθώς επίσης και βιβλία ποικίλων γνωστικών αντικειμένων, εκτός των σειρών αυτών. Η πρώτη σειρά «Ωφελίμων Βιβλίων» («Κόκκινα Βιβλία») κυκλοφόρησε το 1900-1908 και περιελάμβανε 100 βιβλία. Από αυτά, τα 99 υπήρχαν στη δανειστική βιβλιοθήκη του Διδασκαλείου. Αφορούσαν θέματα θρησκείας, ιστορίας, γεωγραφίας, θετικών επιστημών, οικονομίας, κοινωνίας, υγείας, ηθικής διαμόρφωσης του ατόμου και του φυσικού περιβάλλοντος. Επιπλέον, στη βιβλιοθήκη υπήρχαν 64 βιβλία από τη δεύτερη σειρά του Συλλόγου («Πράσινα Βιβλία», 1908-1940), η οποία περιελάμβανε 76 βιβλία και επιχειρούσε να τονίσει την έννοια του εθνικά και κοινωνικού ωφέλιμου. Τα θέματα των βιβλίων αναδείκνυαν την ιστορική μνήμη, τις εκδηλώσεις του λαϊκού βίου, ιστορικά και γλωσσικά θέματα.
Το βιβλίο "Οι κρητικοί γάμοι. Επεισόδιον της κρητικής ιστορίας επί Βενετών (1570)" ανήκε στην κατηγορία «Ελεύθερα Αναγνώσματα» της δανειστικής βιβλιοθήκης του Διδασκαλείου Κρήτης στο Ηράκλειο. Στο βιβλίο περιγράφονται οι δύσκολες συνθήκες διαβίωσης των κατοίκων της Κρήτης ύστερα από την κατάκτησή της από τους Βενετούς και οι επαναστατικές ενέργειες του κρητικού λαού εναντίον της βενετικής κυριαρχίας. Σύμφωνα με το περιεχόμενο του βιβλίου, προκειμένου να σταματήσουν οι θρησκευτικές και πολιτικές διενέξεις μεταξύ των δύο λαών αποφασίστηκε η τέλεση των γάμων μεταξύ της κόρης του Βενετού μεγαλοφεουδάρχη Da Molin, Σοφίας και του Πέτρου, γιου του αρχηγού των επαναστατών Γεωργίου Καντανολέοντα. Στην πραγματικότητα, επρόκειτο για μια πολιτική σκευωρία των Βενετών που παγίδευσε τους Κρήτες επαναστάτες και οδήγησε στη σύλληψη και εξόντωσή τους. Ο Σπυρίδων Ζαμπέλιος (1815-1881) ήταν ιστορικός ερευνητής, φιλόλογος, λογοτέχνης και πολιτικός. Συνέβαλε αποφασιστικά στη δημιουργία της νεοελληνικής εθνικής ιστοριογραφίας μέσα από τη μέθοδο του ιστορισμού.
Special Account for Research Funds of University of Crete (SARF UoC)
City / village / populated place
