Φιλέλληνες

Το φιλελληνικό ρεύμα που αναπτύχθηκε σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και στην Αμερική, πριν και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821, προσέφερε σημαντική βοήθεια στον ελληνικό Αγώνα, ενισχύοντας τους Έλληνες τόσο σε υλικό όσο και σε ηθικό επίπεδο.

Τα φιλελληνικά κομιτάτα που διοργάνωναν εράνους σε χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής, συγκέντρωναν ρούχα, χρήματα και τρόφιμα για να ανακουφίσουν τη δυστυχία του ελληνικού λαού. Άνθρωποι του πνεύματος και των τεχνών, πέραν της χρηματικής τους συνεισφοράς, μέσω της συγγραφικής τους δραστηριότητας και των καλλιτεχνικών τους έργων διαμόρφωσαν μία φιλελληνική κουλτούρα που επηρέασε έντονα την κοινή γνώμη της εποχής.

Στο φιλελληνικό ρεύμα που εκδηλώθηκε σχεδόν σε όλες τις χώρες της Ευρώπης, ξεχώρισε η δράση των κομιτάτων στη Γαλλία, τη Γερμανία και στην Ελβετία. Ουσιαστική υπήρξε επίσης και η συμβολή της Αγγλίας, και της Ιταλίας. Γρήγορα όμως, ο Φιλελληνικός πυρετός επεκτάθηκε έξω από την Ευρώπη και έφτασε έως την Αμερική.

Το φιλελληνικό κύμα εκδηλώθηκε με τη μεγαλύτερή του ένταση στη Γαλλία, όπου ο φιλελληνισμός είχε βαθιές ρίζες. Από τα πρώτα χρόνια κιόλας του αγώνα δημοσιεύτηκαν στον γαλλικό τύπο υποστηρικτικά άρθρα για την ελληνική υπόθεση. Γρήγορα επίσης ιδρύθηκαν σωματεία που περιλάμβαναν στους κόλπους τους προσωπικότητες της γαλλικής κοινωνίας, όπως ο δούκας de Broglie, o στρατηγός Horace Sebastiani, o καθηγητής της Σορβόννης Abel Francois Villemain και ο ιδιοκτήτης τυπογραφείων και εκδότης Ambroise Firmin Didot στα τυπογραφεία του οποίου τυπώνονταν τα φιλελληνικά φυλλάδια. Παράλληλα, γεγονότα που έγιναν γνωστά με πολλές λεπτομέρειες στο εξωτερικό, όπως η σφαγή της Χίου και το έπος του Μεσολογγίου, δημιούργησαν ένα ευρύ κύμα συμπάθειας για τον ελληνικό λαό. Αμέσως, τα φιλελληνικά κομιτάτα του Παρισιού, της Μασσαλίας και της Λυών διοργάνωσαν εράνους για την ενίσχυση των επαναστατημένων Ελλήνων στους οποίους πρωτοστατούσαν προσωπικότητες, όπως ο διάσημος λογοτέχνης Francois Rene Chateaubriand.

Δυνατά και υπέρ των Ελλήνων ακούστηκε και η φωνή του νεαρού ακόμη Βίκτωρα Ουγκώ. Ο Β. Ουγκώ εκείνη την εποχή εξέδωσε τη γνωστή συλλογή των «Ανατολικών» ποιημάτων του, ανάμεσα στα οποία βρίσκονται και τα ονομαστά «ελληνικά» ποιήματα του «Κανάρης», το πασίγνωστο «Ελληνόπουλο» της Χίου, η «Λαζάρα» και τα «κεφάλια του Σεραγιού». Στο ποίημα του αυτό, ο Ουγκώ βάζει τρία κομμένα κεφάλια διάσημων αγωνιστών της επανάστασης (του Κανάρη, του Μπότσαρη και του επισκόπου Ρωγών Ιωσήφ) να αφηγούνται τις τελευταίες στιγμές του Μεσολογγίου.

Για τον αγώνα της Εθνικής μας Παλιγγενεσίας ενδιαφέρθηκαν επίσης εκπρόσωποι του γαλλικού ρομαντισμού όπως ο Jean Louis Theodore Gericault , ο Genod Michel-Philibert, αλλά και ο κορυφαίος εκπρόσωπός του, ο Eugene Delacroix, ο οποίος με την τέχνη του απέδωσε όχι μόνο το πνεύμα του ρομαντισμού, αλλά και το ουσιαστικό περιεχόμενο της ελληνοτουρκικής σύγκρουσης. Χαρακτηριστικά είναι τα έργα του η «Σφαγή της Χίου», η «Ελλάδα που ξεψυχάει πάνω στα ερείπια του Μεσολογγίου» και το «Επεισόδιο του ελληνικού αγώνα».

Πρόσφορο έδαφος είχε βρει ο φιλελληνισμός και στην Ελβετία, διότι τα κατορθώματα των Ελλήνων θύμιζαν στους κατοίκους της, τον δικό τους αγώνα ανεξαρτησίας κατά τον 18ο αιώνα. Από τα πρώτα κιόλας χρόνια της επανάστασης ιδρύθηκαν στην Ελβετία πολλά φιλελληνικά κομιτάτα, τη δράση των οποίων κατεύθυνε ο τραπεζίτης Jean Gabriel Eynard. Ο ίδιος ο Eynard διέθεσε τεράστια ποσά από την προσωπική του περιουσία για να υποστηρίξει τον αγώνα των Ελλήνων. Ταυτόχρονα συντόνιζε την ευρωπαϊκή φιλελληνική κίνηση, στέλνοντας εγκυκλίους σε όλα τα κομιτάτα της Ευρώπης και υποστήριζε τα ελληνικά αιτήματα σε διάφορες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.

Το κομιτάτο του Λονδίνου στην Αγγλία περιλάμβανε στους κόλπους του σημαντικές προσωπικότητες, όπως o Λόρδος Nugent, o συνταγματάρχης Leicester Stabhope και ο ποιητής Thomas Moore. Οι φιλέλληνες του  Λονδίνου προσέφεραν σημαντικές υπηρεσίες στο αγωνιζόμενο έθνος με τη συμπαράστασή τους στους Έλληνες αντιπροσώπους για τη σύναψη δανείων στο Λονδίνο και ιδίως με τη θυσία ενός εκλεκτού μέλος του, του Λόρδου Byron.

Ουσιαστική ήταν και η συμβολή της Γερμανίας στον αγώνα των Ελλήνων. Αν και η στάση των περισσότερων γερμανικών συνομοσπονδιών ήταν αντιδραστική απέναντι στην ελληνική επανάσταση, εξαιτίας της ανθελληνικής πολιτικής που καλλιεργούσε ο Αυστριακός αρχικαγκελάριος Μέττερνιχ, μολαταύτα ο γερμανικός λαός είδε με συμπάθεια τον ελληνικό ξεσηκωμό. Επιπλέον, ο θρησκευτικός χαρακτήρας που είχε πάρει από την αρχή η ελληνική επανάσταση έκανε εντύπωση στους φιλόθρησκους Γερμανούς. Έτσι, παρά τις δυσκολίες που συνάντησαν, ιδρύθηκαν και στη Γερμανία φιλελληνικά κομιτάτα που βοήθησαν με πολλούς τρόπους τους Έλληνες. Μεταξύ των πρώτων Γερμανών φιλελλήνων συγκαταλέγονται προσωπικότητες όπως o φιλόσοφος Wilhelm Traugott Krug, o καθηγητής αρχαίας φιλολογίας Friedrich Wilhelm Thiersch, ο από το 1825 βασιλιάς της Βαυαρίας Λουδοβίκος Α’ και πολλοί άλλοι.

Ο ίδιος φιλελληνικός πυρετός μεταφέρθηκε και στην άλλη όχθη του Ατλαντικού ωκεανού. Στη νέα μεγάλη δημοκρατία των ΗΠΑ, που λίγες δεκαετίες πριν είχε αποκτήσει την ανεξαρτησία της, οι θυσίες των Ελλήνων είχαν προκαλέσει ζωηρή εντύπωση σε όλα τα κοινωνικά στρώματα. Ο αμερικανικός λαός συμπαραστάθηκε στο έθνος μας από τα πρώτα χρόνια της επανάστασης. Φιλελληνικά κομιτάτα ιδρύθηκαν προς τα τέλη του 1823 σε τρεις μεγάλες πόλεις τη Αμερικής: στη Νέα Υόρκη, τη Φιλαδέλφεια και τη Βοστώνη, ενώ τον επόμενο χρόνο ανάλογες επιτροπές συστάθηκαν και σε άλλες μικρότερες πόλεις. Την ίδια εποχή άρχισαν να έρχονται στην Ελλάδα και οι πρώτοι Αμερικανοί αγωνιστές, όπως ο ονομαστός κατόπιν για τη δράση του γιατρός Samuel Gridley Howe, o στρατιωτικός Jonathan Miller κ.ά.

Σε όλο τον Δυτικό κόσμο, ο πνευματικός πυρήνας της εποχής αλλά και οι λαικές τάξεις υποστήριζαν τον Αγώνα των Ελλήνων για Ανεξαρτησία. Πρόκειται για ένα σπάνιο ιστορικό γεγονός, καθώς η παγκόσμια πνευματική τάξη συσπειρώθηκε και αγωνίστηκε για να υποστηρίξει τον ελληνικό απελευθερωτικό αγώνα. Γι’ αυτό και η επέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων και η καταστροφή του τουρκοαιγυπτιακού στόλου στο Ναυαρίνο από τους Συμμάχους τον Οκτώβριο του 1827, χαρακτηρίστηκε από πολλούς σαν μια νίκη που πέτυχε η "φιλελληνική φιλολογία" της επανάστασης του 1821.

Στην έκθεση θα βρείτε τα Πρόσωπα που συνδέονται με το κίνημα του Φιλελληνισμού και τεκμήρια που φωτίζουν τους ίδιους και το έργο τους, αλλά και τη συμβολή τους στον Αγώνα της Ανεξαρτησίας.