Παραδοσιακές ελληνικές φορεσιές

Στην παραδοσιακή ελληνική κουλτούρα, οι φορεσιές φέρουν μηνύματα για την κοινωνική θέση ενός ατόμου. Ειδικά για τις γυναίκες, η φορεσιά είναι ένα σύνθετο σημειολογικό πορτρέτο το οποίο ερμηνεύεται από μέλη της τοπικής κοινότητας και καταδεικνύει αν μια γυναίκα είναι ελεύθερη ή παντρεμένη, αν είναι νεόνυμφη ή λεχώνα, αν έχει κάνει παιδιά ή είναι χήρα. Ένα παράδειγμα αυτής της πολύπλοκης σημειολογίας είναι τα περισσότερα από 40 μοτίβα που κοσμούν τις Θρακιώτικες σαρακατσάνικες φορεσιές. Συνδυασμοί αυτών των μοτίβων δείχνουν όχι μόνο τον τόπο προέλευσης, αλλά και την κοινωνική θέση, το επάγγελμα και τη λεπτομερή οικογενειακή κατάσταση μιας γυναίκας.

Ειδικά οι γαμήλιες γυναικείες φορεσιές στόχο είχαν να υπογραμμίσουν την ευμάρεια και την κοινωνική θέση της οικογένειας της νύφης. Η γαμήλια φορεσιά σχεδιαζόταν με λεπτομέρεια και η δημιουργία της κρατούσε μήνες, με αποτέλεσμα μια σημειολογική αφθονία, η οποία εκφραζόταν με κοσμήματα και χρώματα, κεντίδια, διακοσμητικά στοιχεία και διαστρωμάτωση υφασμάτων και υφών.

Το ένα χαρακτηριστικό που είχαν κοινό από όποια περιοχή της Ελλάδας και να προερχόταν οι γαμήλιες φορεσιές ήταν η υπερβολή: κοσμήματα και πολύπλοκα στολίδια κάλυπταν όλο το σώμα της νύφης, κάνοντας τη φορεσιά ιδιαίτερα βαριά, πάνω από 30 κιλά. Εκτός από τον προφανή διακοσμητικό σκοπό και την ένδειξη του πλούτου της οικογένειας, αυτές οι διακοσμήσεις ήταν ενδεδυμένες με ισχυρό συμβολισμό. Οι ευχές για αφθονία και γονιμότητα για το ζευγάρι συμβολίζονται με ρόδια, πουλιά και βάρκες (ιδιαίτερα στις νησιωτικές περιοχές), ενώ άλλα σύμβολα όπως οι σταυροί, οι πολύχρωμες πέτρες και οι δικέφαλος αετός είχαν αποτροπαϊκό ρόλο, να προστατεύσουν τη νεαρή νύφη από το κακό. Τα εσώρουχα, όπως και τα γαμήλια στρωσίδια, τα έφτιαχναν αποκλειστικά για πρώτη χρήση στο γάμο, εφόσον υπήρχε η δοξασία ότι ό,τι άγγιζε το σώμα της νύφης έπρεπε να είναι καινούριο και "αποστειρωμένο" από το κακό, για να διασφαλιστεί η υγεία όποιων απογόνων θα συνελάμβανε την πρώτη νύχτα γάμου.

Στη θεματική έκθεση αυτή θα δείτε νυφικές και καθημερινές φορεσιές και κοσμήματα που φορέθηκαν από τον 19ο μέχρι και τις αρχές του 20ού αιώνα και τεκμηριώνουν τη φαντασία στη σύνθεση, τη δημιουργικότητα, τη μαεστρία στην κατασκευή και τη μορφολογική ποικιλία του ενδύματος στην Ελλάδα.