Η ιστορική ζωγραφική του 19ου αιώνα στην Ελλάδα αφοσιώνεται στην απομνημόνευση του Αγώνα της Ανεξαρτησίας. Το νέο κράτος σπεύδει να ιδρύσει “Σχολείο των Τεχνών”, το 1836, αναγνωρίζοντας τη θεσμική σημασία της τέχνης και τον ιδεολογικό ρόλο που μπορεί να παίξει στη διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης.
Στην πρώτη περίοδο της ελληνικής τέχνης μετά τον πόλεμο της Ανεξαρτησίας δεσπόζουν η ιστορική ζωγραφική και η προσωπογραφία. Ο ηρωισμός, η αυτοθυσία και η γενναιότητα των Αγωνιστών του ΄21 προβάλλονται ως ηθικό πρότυπο και ως μαρτυρία της αδιάλειπτης ιστορικής συνέχειας του ελληνισμού.
Στη ζωγραφική ιστορικών γεγονότων τα έργα είναι μνημειακά, μεγάλων διαστάσεων, οι συνθέσεις σκηνοθετημένες, το ύφος τελετουργικό στο στυλ του ακαδημαϊκού ρομαντισμού. Ταυτόχρονα, το φιλελληνικό ρεύμα, μέσα στο κλίμα του ρομαντισμού που επικρατεί στην Ευρώπη και συνεπαρμένο από τους αγώνες της μικρής σκλαβωμένης Ελλάδας, συμβάλλει στην ανάπτυξη μιας ειδυλλιακής ηθογραφίας. Από τους κυριότερος ζωγράφους ιστορικών σκηνών είναι ο Θεόδωρος Βρυζάκης, ορφανό του πολέμου της Ανεξαρτησίας (τον πατέρα του τον είχαν κρεμάσει οι Τούρκοι), αλλά και ο Διονύσης Τσόκος, ο Νικόλαος Γύζης, ο Ανδρέας Κριεζής και άλλοι.
Εκτός από τον διάσημο Ευγένιο Ντελακρουά και άλλοι φιλέλληνες καλλιτέχνες, όπως ο Καρλ Κράτσαϊζεν, ζωγραφίζουν “στο πεδίο” τα πορτρέτα μορφών της Επανάστασης και Φιλελλήνων που συναντούν στα στρατόπεδα και στις Εθνοσυνελεύσεις. Επιστρέφοντας στις χώρες τους, συχνά εκδίδουν τα πορταίτα αυτά σε λευκώματα, τα οποία γίνονται ανάρπαστα, μια πρώιμη μορφή πολεμικής ανταπόκρισης με έντονο το ρομαντικό στοιχείο. Οι Έλληνες προσωπογράφοι, όπως είναι ο Τσόκος, ο Προσαλέντης και ο Λεμπέσης, για τα πορτρέτα των Αγωνιστών, συχνά βασίζονται σ΄ αυτά τα αρχικά σκίτσα των φιλελλήνων. Ακόμα και στο πεντοχίλιαρο του 1984 η πασίγνωστη μορφή του Κολοκοτρώνη βασίστηκε σε σχέδιο του Κράτσαϊζεν.
Η θεματική έκθεση περιλαμβάνει τεκμήρια από τους εξής φορείς:
