Πνύκα

“Αυτός που εναντιώνεται στον δυνάστη λέγεται λαός”  Θουκυδίδης

Ένα από τα σημεία της αρχαίας Αθήνας όπου χτυπούσε η καρδιά του δημοκρατικού πολιτεύματος ήταν σίγουρα η Πνύκα. Ήταν ο χώρος όπου αγόρευσαν όλοι οι επιφανείς πολιτικοί, ρήτορες και απλοί πολίτες που γνωρίζουμε μέσα από τα βιβλία της ιστορίας. Ένας βραχώδης λόφος με μέγιστη σημασία, τόσο για την ιερότητά του όσο και για τις αποφάσεις που λαμβάνονταν εν καιρώ ειρήνης και πολέμου.

Η χρήση του λόφου δυτικά της Ακρόπολης για τη συγκέντρωση του αθηναϊκού δήμου χρονολογείται πίσω στον 6ο αιώνα π.Χ. όταν ο Κλεισθένης προέβη σε μεταρρυθμίσεις υπέρ του λαού. Η μείωση της δύναμης των αριστοκρατών άνοιξε τον δρόμο για μια νέα μορφή πολιτεύματος που ονομάστηκε Δημοκρατία, με τους απλούς ανθρώπους να παίρνουν την εξουσία για πρώτη φορά στην ιστορία με βάση το τρίπτυχο: ισηγορία, ισονομία, ισοκρατία.

H θέα προς την Ακρόπολη και την Αγορά, το κοινωνικό και εμπορικό κέντρο της πόλης, καθώς και η γεωμορφολογία του χώρου (το επίπεδο και ανυψωμένο έδαφος προσέφερε πλήρη εποπτεία), έδινε στον ομιλητή την εντύπωση ότι απευθύνεται σε ολόκληρη την πόλη. Η Πνύκα, ως χώρος συγκέντρωσης της Εκκλησίας του Δήμου, πέρασε από τρία στάδια διαμόρφωσης από τα τέλη του 6ου αι. π.Χ. μέχρι και τα μέσα του 4ου αι. π.Χ. Σήμερα είναι ορατό αυτό το τελευταίο στάδιο, με το βήμα του ρήτορος, τις στοές και τον εντυπωσιακό αναλημματικό τοίχο.

Η ιερότητα του χώρου ήταν μεγάλη: ήταν αφιερωμένος στον Δία, ως μέγα προστάτη της αθηναϊκής δημοκρατίας, και για αυτό υπήρχε και ο μεγάλος βωμός του Αγοραίου Διός στον οποίον θυσίαζαν πριν από κάθε συνεδρίαση της Εκκλησίας του Δήμου. Επίσης ο ίδιος χώρος ήταν αφιερωμένος στον Δία τον Ύψιστον ως θεό με θεραπευτικές ιδιότητες, όπως μαρτυρούν οι λαξευμένες κόγχες, καθώς και άλλα λαξεύματα στο φυσικό βράχο, όπου και η αναφορά: Ιερό Διός Υψίστου.

Ένα ακόμη σημαντικό κατάλοιπο του χώρου ήταν το ηλιοσκόπιο του σπουδαίου αστρονόμου, μαθηματικού και μηχανικού Μέτωνα από την Αθήνα. Κατασκευάστηκε τον 5ο αι. π.Χ. και το χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι και μεταγενέστεροι αστρονόμοι για παρατήρηση της θέσης του Ήλιου, της Σελήνης και των άλλων ουρανίων σωμάτων.

Η Πνύκα είναι σήμερα ένας χώρος συνάντησης και αναψυχής των κατοίκων της Αθήνας όπου μπορούν να θαυμάσουν την θέα και την ομορφιά της φύσης. Σε αυτήν την Θεματική Έκθεση περιηγούμαστε στην Πνύκα μέσα από έργα χαρακτικής, ζωγραφικής, αρχιτεκτονικά σχέδια, χάρτες και φωτογραφίες του χώρου και των ανασκαφών.