Πολύ καιρό πριν καθιερωθεί η εικόνα των Ευζώνων ως τουριστικό αξιοθέατο, η επίλεκτη αυτή μονάδα του ελληνικού στρατού είχε μια ένδοξη πορεία για παραπάνω από έναν αιώνα στη νεότερη ελληνική ιστορία. Όντας μια άμεση εξέλιξη (κυρίως ενδυματολογικά) των αγωνιστών του 1821, οι Εύζωνες (ή κοινώς τσολιάδες) κατέλαβαν μια σημαντική θέση στο συλλογικό υποσυνείδητο.
Το προσωνύμιο εύζωνας προέρχεται από το αρχαίο εὖ + ζώννυμι που σημαίνει καλά ζωσμένος και αναφέρεται πρώτη φορά στον Όμηρο για τους Μυρμιδόνες του Αχιλλέα που ήταν γρήγοροι και γενναίοι στη μάχη. Ως κομμάτι πλέον του ελεύθερου ελληνικού στρατού δημιουργήθηκε μετά την απελευθέρωση από τον βασιλιά Όθωνα (κι ο ίδιος φορούσε την στολή των αγωνιστών στις δημόσιες εμφανίσεις του). Καθιερώθηκε ως τμήμα του στρατού το 1867 έχοντας ως αποστολή την φύλαξη των συνόρων της ελεύθερης Ελλάδας.
Καθ’όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα, το Σύνταγμα των Ευζώνων συμμετείχε σε όλες τις πολεμικές συρράξεις, όπως για παράδειγμα στον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο (1897) και την Κρητική Επανάσταση (1895-1898). Καθοριστική ήταν η συμβολή των Ευζώνων σε όλα τα πολεμικά γεγονότα και του 20ου αιώνα (Μακεδονικοί Αγώνες, Βαλκανικοί Πόλεμοι, Μικρασιατική Εκστρατεία, Πρώτος και Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος) με αποτέλεσμα να αναχθούν σε ηρωικές μορφές για τον ελληνισμό.
Από το 1914 αποτελούσαν ιδιαίτερη μονάδα της Ανακτορικής Φρουράς, που από το 1974 και μετά έχει μετονομαστεί σε Προεδρική Φρουρά και σήμερα έχει συμβολικό χαρακτήρα με σκοπό τη φύλαξη του Μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη και του Προεδρικού Μεγάρου, την έπαρση και την υποστολή της σημαίας στην Ακρόπολη και διάφορες επίσημες και εθιμοτυπικές εκδηλώσεις.
Η στολή των Ευζώνων αποτυπώνει μια παράδοση 200 χρόνων που πέρασε μέσα από τις μάχες της Ανεξαρτησίας, τους πολέμους του 19ου και 20ου αιώνα και πήρε τη μορφή που βλέπουμε σήμερα περνώντας μπροστά από τη Βουλή και τον Εθνικό Κήπο: η φουστανέλα, το φάριο (καπέλο), η φέρμελη (γιλέκο), το πουκάμισο, οι κάλτσες και τα τσαρούχια. Ο ρουχισμός συναντάται σε διάφορες παραλλαγές ανάλογα με την εποχή και την επισημότητα.
Η διαχρονική φιγούρα του Εύζωνα συνεχίζει μέχρι και σήμερα να έχει μια συμβολική σημασία τόσο ως κομμάτι της ελληνικής ιστορίας όσο και ως μέρος της σύγχρονης πολιτιστικής και καλλιτεχνικής παράδοσης. Σε αυτή την Θεματική Έκθεση θα γνωρίσουμε τους Εύζωνες μέσα από φωτογραφίες, φορεσιές, έγγραφα, ταχυδρομικές κάρτες και πίνακες ζωγραφικής.
Η θεματική έκθεση περιλαμβάνει τεκμήρια από τους εξής φορείς:
