Νεροτριβές

Το φτιάξιμο, η διατήρηση και το πλύσιμο των ρούχων στην παραδοσιακή ελληνική κοινωνία ήταν μια γυναικεία δουλειά. Στενά συνυφασμένο με τις υφαντικές εργασίες, το νερό χρησιμοποιούνταν σε όλα τα στάδια, από την κατασκευή, έως τη συντήρηση των ρούχων και λευκών ειδών.

Η πιο σημαντική υποδομή για αυτές τις εργασίες ήταν τα υδροτριβεία, φτιαγμένα συνήθως δίπλα σε νερόμυλους. Τόπος συνάντησης και κοινωνικών ανταλλαγών, αλλά και ευφυείς εφαρμογές της υδρομηχανικής στην προ βιομηχανική Ελλάδα, τα υδροτριβεία αποτελούνταν από τη νεροτριβή ή ντριστέλα και το μαντάνι.

Η νεροτριβή ήταν ένα βιολογικό πλυντήριο η λειτουργία του οποίου στηριζόταν αποκλειστικά στη δύναμη του νερού. Το νερό μεταφέρονταν μέσα από αυλάκια σε ειδικά διαμορφωμένους όρθιους σωλήνες, όπου από ύψος έπεφτε σε μεγάλους κάδους σε σχήμα χωνιού. Το μαντάνι ή μπαντάνι ή μπασήρι, ήταν μια ξύλινη κατασκευή για την ανάδευση και πλύση των μάλλινων υφαντών. Διαμορφωμένο σε φυσική τοποθεσία, σαν ένας φυσικός ή τεχνητός καταρράκτης, είχε μια σειρά από ξύλινα σφυριά, τα οποία χτυπούσαν τα υφαντά για να καθαρίσουν.

Η ορμή του νερού που δημιουργούσε στροβίλους καθάριζε σε βάθος τις φλοκάτες, τα κιλίμια, τις κουβέρτες και τα σκουτιά. Η τριβή των νημάτων που προκαλούνταν από την κρούση σε συνδυασμό με τη χαμηλή θερμοκρασία που αναπτυσσόταν από το κρύο νερό είχε ως αποτέλεσμα το υφαντό να γίνεται πιο μεστό, σφιχτοδεμένο στην υφή, πιο απαλό στην αφή και μερικώς αδιάβροχο.

Παραδοσιακά, η λειτουργία των υδροτριβείων ξεκινούσε στις αρχές του καλοκαιριού και διαρκούσε μέχρι το τέλος του. Κάθε οικογένεια, μια φορά το χρόνο, μετέφερε τα υφαντά και τις φλοκάτες της φορτωμένα σε μουλάρια ή γαϊδουράκια. Το πλύσιμο των ρούχων ήταν μια κοπιαστική εργασία που απαιτούσε καλή φυσική κατάσταση και μυϊκή δύναμη. Ακολουθούσε το στέγνωμα και η αποθήκευση ώστε να χρησιμοποιηθούν καθαρά τους κρύους χειμωνιάτικους μήνες.

Στην έκθεση θα βρείτε φωτογραφίες από νεροτριβές και μαντάνια από διάφορα μέρη της Ελλάδας, συνεντεύξεις με νεροτριβιάρηδες ή ντριστελιάρηδες οι οποίοι μοιράζονται τα μυστικά της τέχνης τους, σχέδια νεροτριβών και παλιά συμφωνητικά ενοικίασης νερόμυλων και νεροτριβών.