Στο Διδασκαλείο Κρήτης στο Ηράκλειο λειτουργούσε δανειστική βιβλιοθήκη από την έναρξη της λειτουργίας του το 1901. Επρόκειτο για μια πολύ σημαντική υπηρεσία, που παρείχε μορφωτικά μέσα στους σπουδαστές και τις σπουδάστριες της εποχής. Άλλωστε, στα πρώτα χρόνια λειτουργίας του Διδασκαλείου δεν είχε ακόμη ιδρυθεί στο Ηράκλειο δημοτική βιβλιοθήκη, η οποία ιδρύθηκε το 1908. Στον τελευταίο σωζόμενο συγκεντρωτικό κατάλογο βιβλίων του Διδασκαλείου εντοπίστηκαν 666 τίτλοι, ενταγμένοι σε 5 Ταξιθετικές Κατηγορίες (Τ.Κ.): α. Γράμματα - Επιστήμαι – Τέχναι. β. Επιστημονικά. γ. Ελεύθερα αναγνώσματα. δ. Βοηθητικά. ε. Διδακτικά. Η ανωτέρω ταξινόμηση δεν αντιστοιχούσε σε κάποια αυστηρή θεματική κατηγοριοποίηση με δεδομένο ότι ορισμένα βιβλία ίδιας θεματικής ταξινομήθηκαν σε διαφορετικές Τ.Κ..
Η Τ.Κ. «Ελεύθερα Αναγνώσματα» ήταν η πολυπληθέστερη της δανειστικής βιβλιοθήκης (από το σύνολο των 343 βιβλίων της συγκεκριμένης Τ.Κ. διασώθηκαν τα 67). Η Τ.Κ. περιελάμβανε ιδίως βιβλία από τις εκδοτικές δραστηριότητες του Συλλόγου προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων (ΣΔΩΒ, με ιδρυτή τον Δημήτριο Βικέλα). Συμπεριελάμβανε βιβλία από όλες τις εκδοτικές σειρές του ΣΔΩΒ, καθώς επίσης και βιβλία ποικίλων γνωστικών αντικειμένων, εκτός των σειρών αυτών. Η πρώτη σειρά «Ωφελίμων Βιβλίων» («Κόκκινα Βιβλία») κυκλοφόρησε το 1900-1908 και περιελάμβανε 100 βιβλία. Από αυτά, τα 99 υπήρχαν στη δανειστική βιβλιοθήκη του Διδασκαλείου. Αφορούσαν θέματα θρησκείας, ιστορίας, γεωγραφίας, θετικών επιστημών, οικονομίας, κοινωνίας, υγείας, ηθικής διαμόρφωσης του ατόμου και του φυσικού περιβάλλοντος. Επιπλέον, στη βιβλιοθήκη υπήρχαν 64 βιβλία από τη δεύτερη σειρά του Συλλόγου («Πράσινα Βιβλία», 1908-1940), η οποία περιελάμβανε 76 βιβλία και επιχειρούσε να τονίσει την έννοια του εθνικά και κοινωνικού ωφέλιμου. Τα θέματα των βιβλίων αναδείκνυαν την ιστορική μνήμη, τις εκδηλώσεις του λαϊκού βίου, ιστορικά και γλωσσικά θέματα.
Το βιβλίο "Το Βιβλίον του Δημοδιδασκάλου" ανήκε στην κατηγορία «Ελεύθερα Αναγνώσματα» της δανειστικής βιβλιοθήκης του Διδασκαλείου Κρήτης στο Ηράκλειο. Πρόκειται για σύγγραμμα που παρέχει χρήσιμες πληροφορίες στους δασκάλους σε θέματα που αφορούν το επάγγελμά τους (διοικητικά, οικονομικά, πειθαρχικά ζητήματα). Επίσης, παρουσιάζει αναλυτικά τα δικαιώματα των εκπαιδευτικών λειτουργών. Στη συνέχεια αναφέρεται σε τύπους σχολείων Δημοτικής Εκπαίδευσης που ανάγονται στον κύκλο της γενικής μόρφωσης και σε αντίστοιχους που εντάσσονται στον κύκλο της επαγγελματικής εκπαίδευσης. Εν συνεχεία περιγράφει τον τρόπο λειτουργίας τους. Επίσης, αναφέρεται στον τρόπο εποπτείας και διοίκησης της Δημοτικής Εκπαίδευσης. Στο τέλος του βιβλίου παρατίθενται διατάγματα, αποφάσεις και εγκύκλιοι του Υπουργείου Παιδείας που αναφέρονται στα παραπάνω ζητήματα, όπως και υποδείγματα ωρολογίων προγραμμάτων διαφόρων τύπων δημοτικού σχολείου (Μονοτάξιο, Διτάξιο, Τριτάξιο, Τετρατάξιο, Πεντατάξιο και Εξατάξιο). Ο συγγραφέας Ιωσήφ Λαζάρου υπήρξε Τμηματάρχης του Υπουργείου Παιδείας και πρωτοστάτησε στην ίδρυση Διδασκαλείων στην Μακεδονία.
Ειδικός Λογαριασμός Κονδυλίων Έρευνας Πανεπιστημίου Κρήτης (ΕΛΚΕ ΠΚ)
