Στον απόηχο της Μικρασιατικής Καταστροφής, ανδρώνεται στα γράμματα και τις τέχνες μια ομάδα διανοούμενων την οποία ο Γιώργος Θεοτοκάς πρώτος χαιρετίζει ως τη “Γενιά του 1930”.
Παρόλο που δεν αποτέλεσαν ποτέ έναν ομοιογενή, ταγμένο πυρήνα, τους ένωναν δεσμοί φιλίας και κοινά βιώματα: ο κοσμοπολιτισμός και η ζωή στην Ευρώπη, η κοινωνική τους τάξη -αστοί οι περισσότεροι-, η επιθυμία ρήξης με την παράδοση.
Ανήσυχα πνεύματα, οι διανοούμενοι αυτοί εισήγαγαν καινοτομίες- όπως το σύγχρονο αστικό μυθιστόρημα στη λογοτεχνία, τον ελεύθερο στίχο στην ποίηση και τον υπερρεαλισμό στη ζωγραφική. Πειραματίστηκαν δημιουργικά με τη σχέση εικαστικών και λογοτεχνίας και ορισμένοι είχαν τη διττή ιδιότητα λογοτέχνη-εικαστικού, όπως ο Κόντογλου και ο Εγγονόπουλος.
Με όχημα τις τέχνες τους οι συγγραφείς και καλλιτέχνες της Γενιάς του '30 αναστοχάστηκαν την έννοια της ελληνικότητας και τους απασχόλησαν μείζονα θέματα που ανακίνησε η αποκλιμάκωση της Μεγάλης Ιδέας, όπως ο χρόνος και ο τόπος, η παράδοση, η μνήμη και η ιστορία.
Η Γενιά του '30 είναι «οι ανυπόταχτοι, οι ανικανοποίητοι, οι τυχοδιώκτες της ψυχής και του πνεύματος», όπως άδει ο Γιώργος Θεοτοκάς, ο πνευματικός καθοδηγητής τους, ο οποίος, το 1929, δηλώνει στο δοκίμιό του Ελεύθερο Πνεύμα «πίστη στο μέλλον, στην ταχύτητα του σύγχρονου κόσμου, στη ρώμη της γυμνασμένης και υγιούς νεότητας, στην ατομικότητα και την ελεύθερη βούληση, στη δημιουργική φιλοδοξία, στη δύσκολη τέχνη».
Η δεκαετία 1930-40 είναι κομβική για την ποίηση, τη λογοτεχνία, τις εικαστικές τέχνες. Το 1935 πρωτοεκδίδεται το περιοδικό Τα Νέα Γράμματα, το οποίο θα γίνει το κύριο όχημα των νέων τάσεων. Το ίδιο χρόνο κυκλοφορούν δυο από τα πιο βασικά έργα της νεότερης ποίησης, το Μυθιστόρημα του Γιώργου Σεφέρη και η Υψικάμινος του Ανδρέα Εμπειρίκου, εισάγοντας τον υπερρεαλισμό στην Ελλάδα. Στο τέλος του 1935 θα πρωτοεμφανιστεί και ο Οδυσσέας Ελύτης, ένας από τους πιο δυνατούς μοχλούς της νέας ποίησης.
Λογοτέχνες όπως ο Στρατής Μυριβήλης, ο Ηλίας Βενέζης, ο Φώτης Κόντογλου , ο Κοσμάς Πολίτης, ο Άγγελος Τερζάκης και ο Καραγάτσης διατρέχουν τη δεύτερη και τρίτη δεκαετία της ζωής τους καταθέτοντας το πυκνότερο και ωριμότερο έργο τους.
Στις καλές τέχνες, ο Κωνσταντίνος Παρθένης, ο Σπύρος Παπαλουκάς, ο Γιάννης Τσαρούχης, ο Νίκος Εγγονόπουλος, ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας και ο Γιώργος Γουναρόπουλος και άλλοι πειραματίζονται με τα ρεύματα του Μοντερνισμού που κυριαρχούν στην Ευρωπαϊκή τέχνη.
Στο έργο τους νεωτερισμός και παράδοση συνδιαλέγονται και διαπλάθουν ένα ιδίωμα λιτότητας, αφαίρεσης και άρνησης του ρεαλισμού.
Οι καλλιτέχνες της Γενιάς του '30 εμπνέονται από την πνευματικότητα της βυζαντινής ζωγραφικής και την αφαιρετικότητα των εικόνων της, τη διακοσμητικότητα της λαϊκής τέχνης και τη γεωμετρική υφή των μορφών της καθώς και την αρμονία και ισορροπία της κλασικής τέχνης.
Στην ποίηση, εκτός από τους Νομπελίστες Σεφέρη και Ελύτη, άλλοι εκφραστές της γενιάς είναι ο Ανδρέας Εμπειρίκος, ο Γιώργος Σαραντάρης, ο Δημήτρης Αντωνίου, ο Αθανάσιος Δρίβας, ο Γιάννης Ρίτσος, ο Νικηφόρος Βρεττάκος, ο Νίκος Γκάτσος κ.ά.
Στην παρακάτω Έκθεση θα βρείτε τις προσωπικότητες που άφησαν το στίγμα τους στις τέχνες και τα γράμματα την περίοδο αυτή. Μπορείτε να πλοηγηθείτε στο έργο των ζωγράφων, των λογοτεχνών ή των ποιητών της Γενιάς του '30.
