Ο Έυξεινος Πόντος υπήρξε πολυσύχναστο υδάτινο σταυροδρόμι του αρχαίου κόσμου. Στη νότια ακτή του, τον Πόντο, έζησαν και άνθησαν ελληνικές κοινότητες από τον 11ο αιώνα π.Χ., όταν άρχισαν τα εμπορικά ταξίδια στην περιοχή.
Η εποχή του μεγάλου αποικισμού ξεκινά τον 8ο αι. π.Χ. με τη Μίλητο της Ιωνίας να αποικίζει τα παράλια ιδρύοντας τη Σινώπη σε εξαιρετικά στρατηγική θέση. Η Σινώπη ίδρυσε το 756 π.Χ την Τραπεζούντα, την Κρώμνη, το Πτέρυον, την Κύτωρο και άλλες φημισμένες πόλεις της περιοχής.
Αρχαίοι λαοί που κατοικούσαν στον Πόντο ήταν οι Ασαίοι, οι Σάονες, οι Φθειροφάγοι, οι Επτακωμήτες, οι Ηνίοχοι, οι Σίνδες, οι Σάσπειρες, οι Βέχειροι, οι Βυζήρες, οι Κίσσιοι, οι Παφλαγόνες και οι Αλιζώνες για τους οποίους κάνει μνεία ο Όμηρος. Άλλα φύλα που κατοικούσαν στην περιοχή πριν την έλευση των Ελλήνων ήταν οι Αμαζόνες, οι Λευκοσύροι, οι Τιβαρίνοι, οι Μαριανδύνοι, οι Χάλυβες, οι Μοσσύνοικοι, οι Μόσχοι, οι Δρίλλες, οι Μάκρωνες, οι Μακροκέφαλοι, οι Σκυθινοί, οι Καύκωνες, οι Χαλδαίοι, οι Σάννοι, οι Κερκίτες, ο Ταοχοί, οι Φασιανοί και οι Κόλχοι. Μερικοί από τους λαούς που ζούσαν στον Πόντο σταδιακά εξελληνίστηκαν ή, κατά την ρωμαϊκή και βυζαντινή περίοδο, σταδιακά εκχριστιανίστηκαν.
Με την κατάλυση του βυζαντινού κράτους από τους σταυροφόρους το 1204 οι αδελφοί Αλέξιος και Δαβίδ Κομνηνοί ίδρυσαν στην περιοχή του Πόντου ανεξάρτητο βασίλειο, την «Αυτοκρατορία των Μεγάλων Κομνηνών» το οποίο ήκμασε για σχεδόν 3 αιώνες. Το λιμάνι της Τραπεζούντας αναπτύχθηκε σε κέντρο εμπορίου, όπου έδρευαν προξενεία Γενουατών, Μασσαλιωτών, Βενετών, κ.ά. Οι τελωνειακοί φόροι και η παραγωγή μεταλλευμάτων εξασφάλιζαν την οικονομική ευρωστία του κράτους.
Οι θαυμάσιες τοιχογραφίες και τα χειρόγραφα που σώζονται μαρτυρούν την ιδιαίτερη ανάπτυξη της ζωγραφικής, ενώ σπουδαία κτίσματα, όπως εκκλησίες, μονές και δημόσια κτήρια καταδεικνύουν την ευμάρεια της εποχής. Οι μονές του Πόντου έγιναν κέντρα γραμμάτων και τεχνών και προσέλκυσαν λόγιους της πρώην Βασιλεύουσας.
Πόντιοι λόγιοι όπως ο χρονικογράφος Μιχαήλ Πανάρετος, ο μαθηματικός και αστρονόμος Γρηγόριος Χιονιάδης και οι θεολόγοι Βησσαρίων ο Τραπεζούντιος, Γεώργιος Τραπεζούντιος και Γεώργιος Αμιρούτζης διέπρεψαν στις επιστήμες και τα γράμματα.
Η περιοχή έπεσε στα χέρια των Οθωμανών 8 χρόνια μετά την Άλωση και το πολυάριθμο ελληνικό στοιχείο του μικρασιατικού Πόντου αντιμετώπισε εκτεταμένο εξισλαμισμό. Παρόλα αυτά, ο Ποντιακός ελληνισμός ειδικά από το 1800 και εξής έχαιρε μεγάλης οικονομικής και εμπορικής ανάπτυξης, που έφερε με τη σειρά της και πνευματική, πολιτιστική και πληθυσμιακή αναγέννηση.
Όμως, κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, άρχισε η αντίδραση των Νεότουρκων, με συστηματικές και μεγάλου μεγέθους εκτοπίσεις και εξορίες. Με το πέρας της εμπλοκής των Ρώσων στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, οι χριστιανικές μειονότητες του Πόντου έγιναν βορά των τσετών, δηλαδή ατάκτων καταδίκων στρατολογημένων από τους Νεότουρκους. Μέχρι το 1923, δεκάδες χιλιάδες Έλληνες του Πόντου είχαν εκτελεστεί, με τον αριθμό των νεκρών στον Πόντο να φτάνει τους 350.000 σύμφωνα με ορισμένους ιστορικούς. Το 1994 η Βουλή των Ελλήνων ανακήρυξε τη 19η Μαϊου ως «Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων στο Μικρασιατικό Πόντο». Τη Γενοκτονία των Ποντίων αναγνωρίζουν μέχρι σήμερα 3 κράτη εκτός από την Ελλάδα- η Σουηδία, η Αρμενία και η Ολλανδία.
Στην έκθεση θα βρείτε εικονογραφήσεις περιηγητών από τον 16ο ως τον 19ο αιώνα, πλούσιο φωτογραφικό υλικό, παροιμίες και γνωμικά, λαογραφικό υλικό όπως εργόχειρα, ενδυμασίες και αντικείμενα καθημερινής χρήσης, χειρόγραφα τετράδια με ήθη και παραδόσεις του Πόντου, απεικονίσεις μνημείων και πολλά άλλα τεκμήρια που φωτίζουν την μακραίωνη παρουσία του Ελληνισμού στον Πόντο.
Μάθετε περισσότερα :
Η θεματική έκθεση περιλαμβάνει τεκμήρια από τους εξής φορείς:
