Παιδικά πορτραίτα

Στη Γαλλία στις αρχές του 19ου αιώνα ο Ζοζέφ Νισεφόρ Νιέπς δημιουργεί την πρώτη “ηλιογραφία” και ο Λουί Ζακ Μαντ Νταγκέρ τη δαγκεροτυπία, ενώ στην Αγγλία, σε καθεστώς μυστικότητας, ο Ουίλιαμ Φοξ Τάλμποτ ανακαλύπτει την ταλμποτυπία. Η τέχνη της φωτογραφίας γεννιέται και κατά τις επόμενες δεκαετίες εξελίσσεται με γοργό ρυθμό. Στα τέλη του 19ου αιώνα έχει ήδη βρει λύσεις για τεχνικά προβλήματα και έχει γίνει ιδιαίτερα δημοφιλής στην αστική τάξη της Ευρώπης. Η ανακάλυψη του φιλμ ρολό κάνει την εικοσαετία 1880 - 1900 μια περίοδο εξάπλωσης του νέου μέσου, όπως και οι πρώτες φορητές μηχανές, οι οποίες μπορούν πλέον να αποτυπώσουν κινούμενα θέματα.

Η ελληνική αστική τάξη της εποχής ερωτεύεται τη νέα μόδα. Εκτός από τους επαγγελματίες φωτογράφους ξεπηδάνε και ερασιτέχνες, συχνά γόνοι μεγαλοαστικών οικογενειών, όπως ήταν ο Παύλος Μελάς, οι οποίοι με πάθος φωτογραφίζουν τους οικείους τους και αποτυπώνουν στιγμιότυπα της ζωής τους. Σημαντικό μέρος της φωτογραφικής παραγωγής της εποχής έχουν τα πορτρέτα, ηγεμόνων, επισήμων και αστών, αλλά και των κατώτερων στρωμάτων, οι οποίοι γοητεύονται και συρρέουν σε πλανόδιους φωτογράφους, οι οποίοι με ένα μπερντέ για φόντο φωτογραφίζουν όσους επιθυμούν σε τσιγκογραφίες, αλλά και στα επαγγελματικά φωτογραφεία της πρωτεύουσας και της επαρχίας. Ενήλικες και παιδιά ποζάρουν μπροστά από σκηνοθετημένα φόντα και περιμένουν υπομονετικά για τη χρονοβόρα εκτύπωση σε χαρτί πολυτελείας, το ρετουσάρισμα, την υπογραφή και σφραγίδα από τον φωτογράφο. Ο εικονιζόμενος θα τη φυλάξει ως ενθύμιο ή θα τη δωρίσει σε αγαπημένα πρόσωπα με χειρόγραφη αφιέρωση.

Τα παιδικά πορτρέτα διαχρονικά ασκούν μια ιδιαίτερη γοητεία, γιατί απαθανατίζουν την τρυφερή ηλικία της αθωότητας. Στις φωτογραφίες αυτές των αρχών του αιώνα, παρουσιάζεται και η τάση να αισθητοποιείται το εικονιζόμενο παιδί, κάτι που προσδίδει ηθικολογικές διαστάσεις στο πορτρέτο και ίσως αποτυπώνει και την αισιοδοξία της ελληνικής κοινωνίας για το μέλλον του νέου κράτους που, σαν παιδί, σταδιακά μεγαλώνει και εξελίσσεται στο πρότυπο της ανεπτυγμένης Ευρώπης.

Στην θεματική έκθεση παρακάτω θα περιηγηθείτε σε πορτρέτα παιδιών από τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα, ανάμεσά τους βασιλόπαιδες, τα παιδιά του Παύλου Μελά και τον Έλληνα μαθηματικό Κωνσταντίνο Καραθεοδωρή σε παιδική ηλικία.