Οι κάτοικοι του «παγκόσμιου χωριού» που λέγεται Γη όλο και συχνότερα ταξιδεύουν από τον ένα τόπο στον άλλο, από τις μεγάλες πρωτεύουσες έως τα μικρά χωριά, για εμπορικούς ή επαγγελματικούς σκοπούς αλλά και για αναψυχή, εξερεύνηση, πολιτιστικούς και θρησκευτικούς λόγους, με την Ελλάδα να αποτελεί έναν από τους κορυφαίους ταξιδιωτικούς προορισμούς παγκοσμίως.
Ο τουρισμός, ωστόσο, δεν είναι ένα φαινόμενο της σύγχρονης εποχής. Είναι αξιοσημείωτο ότι οι άνθρωποι μετακινούνται για τους ίδιους περίπου λόγους από τα αρχαία χρόνια. Στην αρχαία Ελλάδα, στον τόπο όπου θεσπίστηκε ο θεσμός της φιλοξενίας με τους ξένους να θεωρούνται ιερά και τιμώμενα πρόσωπα, προστατευόμενα από τον Ξένιο Δία, οι άνθρωποι μετακινούνταν στα πλαίσια εμπορικών ταξιδιών αλλά και για να λάβουν μέρος ή να παρακολουθήσουν αθλητικούς ή δραματικούς αγώνες και θρησκευτικές γιορτές.
Πολύ αργότερα, κατά τον 19ο αιώνα, η Ελλάδα αποτέλεσε πόλο έλξης ευρωπαίων περιηγητών, ως λίκνο ιστορίας και πολιτισμού, αλλά και μετά την ίδρυση του Νέου Ελληνικού Κράτους συνέχισε να ελκύει πολλούς ευρωπαίους ιστοριοδίφες γοητευμένους από το ένδοξο αρχαίο παρελθόν.
Καθοριστική τομή στην ιστορία του ελληνικού τουρισμού αποτέλεσε η ίδρυση, το 1929, από τον Ελευθέριο Βενιζέλο του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού (ΕΟΤ) με στόχο –σε εθνικό πια επίπεδο– να έρθουν ξένοι επισκέπτες στην Ελλάδα καθιστώντας την ιδανικό τουριστικό προορισμό.
Την ίδια χρονιά δημιουργείται η πρώτη διαφημιστική αφίσα – το κατεξοχήν εργαλείο διαφήμισης της εποχής. Πρόκειται για μια ασπρόμαυρη φωτογραφία της Έλλης Σουγιουτζόγλου-Σεραϊδάρη (Nelly’s) που απεικoνίζει τον Παρθενώνα από τα Προπύλαια. Τι άλλο θα μπορούσε να επιλεγεί για την πρώτη επίσημη σύσταση της Ελλάδας στo διεθνές κοινό πέρα από το εμβληματικό τοπόσημο φωτογραφημένο από μια διεθνώς αναγνωρισμένη καλλιτέχνιδα, με το παιχνίδισμα των σκιών να προσδίδει μια εξπρεσσιονιστική χροιά στην απεικόνιση.
Οι αφίσες του ΕΟΤ καθρεφτίζουν τις αισθητικές και καλλιτεχνικές τάσεις, τις πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες αλλά και τον τουριστικό προσανατολισμό της χώρας. Στις πρώτες αφίσες του οργανισμού απεικονίζονται μνημεία και αρχαιολογικοί χώροι, δηλώνοντας την πρόθεση για ανάδειξη του πολιτιστικού στοιχείου ως θέλγητρου. Μετέπειτα, εισάγονται οι απεικονίσεις με το δίπτυχο ήλιος-θάλασσα δηλώνοντας την αντίστοιχη στροφή του τουριστικής «μηχανής». Οι πρώτες διαφημιστικές αφίσες προσανατολίζουν τον επισκέπτη, εκτός από τον αρχαιολογικό, και στον ιαματικό τουρισμό προβάλλοντας μέρη όπως η Αιδηψός και το Λουτράκι (κατά μίμηση των δημοφιλών ευρωπαϊκών τουριστικών θερέτρων) ενώ η Αθήνα, η Ρόδος και η Κέρκυρα ήταν ανάμεσα στους πρώτους προορισμούς που προβλήθηκαν στο εξωτερικό. Δε λείπουν οι αφίσες με έργα θρησκευτικής τέχνης –μνεία στο βυζαντινό παρελθόν και σύνδεση με το χριστιανικό παρόν της χώρας. Πάμπολλες είναι οι φωτογραφίες που αποτυπώνουν το ελληνικό τοπίο. Η φωτογραφική αποτύπωση του θερέτρων της ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας, ιδιαίτερα του ηλιόλουστου Αιγαίου, σχετίζεται αμεσα με τη προβολή της χώρας στα πλαίσια του μαζικού τουρισμού, προάγοντας τα γραφικά χαρακτηριστικά του ελληνικού τοπίου και μια ξέγνοιαστη καθημερινή ζωή που ταιριάζουν στην τουριστική βιομηχανία.
Κατά τις δεκαετίες ‘40 και ‘50 κυκλοφορούν κυρίως ζωγραφικές συνθέσεις φιλοτεχνημένες από γνωστούς ζωγράφους που αποτυπώνουν την ξεχωριστή εικαστική γραφή των δημιουργών τους. Η παλαιότερη αφίσα της παρούσας Έκθεσης (1938) δημιουργήθηκε από τον Μιχαήλ Παπαγεωργίου (Doris) και απεικονίζει το Λουτράκι προσκαλώντας τον επισκέπτη στη «θαυματουργή πηγή». Η νησιωτοπούλα με τα κεράσια του Μίμη Βιτσώρη (1939), η προβλήτα σε ελληνικό νησί του Περικλή Βυζάντιου (1948), το παλάτι της Κνωσού της Ελένης Περάκη-Θεοχάρη (1949), η Μύκονος του Κώστα Λινάκη (1949), η Άνδρος του Γεώργιου Μόσχου (1949), η Πύλη των Λεόντων στις Μυκήνες από τον χρωστήρα του Γιάννη Τσαρούχη (1952), η σκηνογραφική αποτύπωση της Καστέλλας του Γεώργιου Βακιρτζή (1955) μας ξεναγούν ανά την Ελλάδα. Αναθέσεις γίνονταν και σε ξένους καλλιτέχνες όπως οι Paul Bret, Charland Negus και άλλοι.
Στις αρχές της δεκαετίας του ’70, τις αφίσες του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού αναλαμβάνουν γνωστοί γραφίστες. Στακάτα χρώματα, έντονες αντιθέσεις, λιτές γραμμές και καθαροί όγκοι συνθέτουν αφαιρετικές απεικονίσεις του ελληνικού τοπίου, με μια πιο σύγχρονη αισθητική, ακολουθώντας τις αρχές του μοντερνισμού. Οι αφίσες «Αρχιτεκτονική Σύνθεση» και «Greece» του Φρέντυ Κάραμποττ, το «Ψηφιδωτό» του Μιχάλη Κατζουράκη και ο «Μυστράς» σε κόκκινο φόντο των Μιχάλη Κατζουράκη και Μιχάλη Διαμαντή, όλες δημιουργημένες το 1963, αποτυπώνουν την νεωτερική, για την εποχή, προσέγγιση αλλά και τη δυναμική και ευφυή αξιοποίηση του χρώματος σε συνδυασμό με διαχρονικά σύμβολα ελληνικότητας. Οι εξαιρετικά ποιοτικές εκτυπώσεις των τυπογραφείων (Ασπιώτη-Έλκα, Μ. Πεχλιβανίδης και Σία, Α. Μαλικούτης/Κ. Κοντογόνης κ.α.) διαμορφώνουν ένα είδος πατίνας που διατρέχει όλες τις αφίσες του οργανισμού.
Παράλληλα, δίνεται βήμα στους φωτογράφους καθώς εισάγονται οι φωτογραφικές απεικονίσεις κυρίως του ελληνικού καλοκαιριού: μαγευτικές παραλίες και λουόμενοι που απολαμβάνουν το τοπίο. Τα φωτογραφικά κλικς αποδίδονται σε σημαντικούς έλληνες φωτογράφους όπως οι Σπύρος Μελετζής, Δημήτρης Χαρισιάδης, Νικόλαος Τομπάζης, Νικόλαος Στουρνάρας και άλλοι. Από τη δεκαετία του ’80 και εξής, οι τουριστικές αφίσες είναι αποκλειστικά έγχρωμες φωτογραφίες στις οποίες τα χρώματα λειτουργούν συμβολικά με το μπλέ και το λευκό να κυριαρχούν, ως μετωνυμικοί φορείς ελληνικότητας. Το 2019 τυπώνονται οι τελευταίες αφίσες καθώς ο Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού στρέφεται στη δημιουργία διαφημιστικών σποτ.
Οι αφίσες του ΕΟΤ, δημιουργημένες ως εργαλείο διαφήμισης και προσέγγισης, ξένων κυρίως, επισκεπτών, καταφέρνουν να αποτυπώσουν τις εικαστικές τάσεις της εποχής τους, ακόμα και να τις διαμορφώσουν, συστήνοντας, για παράδειγμα, στο ελληνικό κοινό το graphic design. Τα τεκμήρια της Θεματικής Έκθεσης, δημιουργημένα από το 1939 έως το 2009, εξυφαίνουν μια ταξιδιωτική ιστορία που αφηγείται τον «μύθο» της Ελλάδας μέσα από τα ιστορικά, πολιτιστικά και θρησκευτικά τοπόσημα, τις φυσικές ομορφιές και τις σκηνές της καθημερινής ζωής. Επιπλέον, η αναδρομή στις τουριστικές αφίσες από τη δεκαετία του ‘40 έως τον 21ο αιώνα αποτυπώνει την ανάδειξη της τουριστικής βιομηχανίας σε βασικό πυλώνα της ελληνικής οικονομίας, με καταλυτική επίδραση στη φυσιογνωμία του τόπου τόσο σε περιβαλλοντικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο και φέρνει στο προσκήνιο το επίκαιρο αίτημα διαμόρφωσης ενός νέου τουρισμού φιλικού προς τον άνθρωπο και το φυσικό περιβάλλον.
Η θεματική έκθεση περιλαμβάνει τεκμήρια από τους εξής φορείς:
