Η Θεσσαλία είναι μια από τις περιοχές της Ελλάδας με έντονο πολιτιστικό χαρακτήρα. Στην ελληνική μυθολογία, ήταν η γενέτειρα ηρώων όπως ο Αχιλλέας και ο Ιάσωνας, αλλά και τόπος μυθικών όντων όπως οι Κένταυροι και οι Λαπίθες.
Στη θεματική έκθεση θα βρείτε τοπία της Θεσσαλίας σε έργα ζωγραφικής, χαρακτικής και φωτογραφίας, κυρίως από τη συλλογή της Δημοτικής Πινακοθήκης Λάρισας . Θα βρείτε επίσης τοπικές παραδόσεις του Θεσσαλικού κάμπου οι οποίες αντικατοπτρίζουν θρησκευτικές δοξασίες, λαϊκές αφηγήσεις και θρύλους που ξεκινάν από τους Βυζαντινούς χρόνους.
Αισθητοποιείται η κοινωνική οργάνωση τον καιρό της Τουρκοκρατίας και η λαογραφία των ανθρώπινων τύπων του παρελθόντος: ο μάστορας, ο γεροτσομπάνης, ο τρελός του χωριού, ο ζωοκλέφτης, ο Αλής/ο Τούρκος, η μπάμπω (γιαγιά). Ταυτόχρονα φωτίζεται η αγροτική οικονομία και δραστηριότητες που πραγματοποιούνται συνήθως με μεγάλες οδοιπορίες από τόπο σε τόπο και εξηγείται η ονοματοδοσία περιοχών με βάση τους τοπικούς θρύλους.
Παραδοσιακά τοπωνύμια, δύσκολο σε περιπτώσεις να ταυτιστούν με σημερινές τοποθεσίες, συνδέονται με τοπικές παραδόσεις που αιτιολογούν τα καιρικά φαινόμενα (εναλλαγή μέρας-νύχτας, αντίξοες καιρικές συνθήκες, περίοδοι σποράς) ή μιλάν για εμφανίσεις Αγίων και άγραφες πρακτικές λατρείας, αφηγούνται ιστορίες για μοναστήρια, εξωκλήσια και θαυματουργά λείψανα.
“Πλάϊ στο Κουτζιανίτικο παραποτάμι και μέσ' από ριχή πλαγιά, βγαίνει λίγο νερό που μυρίζει σαν μπαρούτι. Το νερό οφελεί στα νεφρά και τους ρευματισμούς. Η παράδοση αναφέρει πως ένας γέρος περνώντας αποκεί, είπε κάτι λόγια, βάρεσε ύστερα με τη πατερίτσα του την πλαγιά και αμέσως πήδησε το νερό. Λένε πως ο γέρος είταν ο Αϊλιάς”
Ανάμεσα στις ιστορίες που λέγαν «οι παλιοί» ξεχωρίζουν οι παγανιστικές δοξασίες για όντα αλλόκοτα, Λάμιες, Νεράϊδες, Δράκοι και Χαμόδρακες, Βρουκόλακες, ξωτικά του ποταμού και μαγεμένες βρύσες.
“Δράκους= δράκων, πρόσωπον μυθολογικόν…Κατήντησε να έχη την σημασίαν του διαβόλου.”
“Χαμόδρακας= Λέγεται ο άλλος καλούμενος ντζιμινάκους,ντιβέτσκας,κατσμινάκους,ου όξ’απού δώ, Σαjτάνς, Σκαρjότς, (Ιούδας ο Ισκαριώτης), τα’δράκ’.”
“Βρουκόλακας - σκιά, είδωλον του τεθνεώτος, μεταβαλλημένη πολλλάκις εις ζώον. Το αίμα του είναι σκληράν ‘ς άτρωτον - εξέρχεται του τάφου συχνά κάθειται επ’αυτόν, μεταβαίνει άλλοτε εις την οικείαν του, άλλωτε εις την των συγγενών, τρώγει ότι εύρη εκεί κορέστας, συχνά καταδικεί τας οικείας του (όθεν: κυνηγάει τα γένια του σαν του βρυκόλακα).”
“...αντίκρυσε κάτι άγρια ξωτικά με κόκκινα μάτια, να βγαίνουν απ’ τις νεροσπηλιές, να πηδούν στις βάθες του παραποταμιού να προκαλούν φοβερή αναταραχή στο νερό, να σκούζουν παράξενα. Από τότες λένε ότι ο μπαρμπα Θάνος δεν ξανάστησε τα βρόχια στο μέρος αυτό. Κι’ ακόμα λένε ότι από το φόβο του άφησε το μύλο κι’ έφυγε.”
Η θεματική έκθεση περιλαμβάνει τεκμήρια από τους εξής φορείς:
