Στις μέρες μας, με τη χρήση τεχνολογιών όπως η τρισδιάστατη σάρωση (3D scanning), η εικονική (VR) ή ακόμη και η επαυξημένη πραγματικότητα (AR) o σύγχρονος άνθρωπος μπορεί να περιηγηθεί σ’ ένα εικονικό περιβάλλον, να αλληλεπιδράσει με τρισδιάστατους κόσμους μέχρι και να εισάγει ψηφιακά αντικείμενα στον πραγματικό κόσμο σε πραγματικό χρόνο. Πότε όμως ανακαλύφθηκαν οι πρώτες 3D εικόνες; Σε ποιά θεωρία βασίστηκε η ανακάλυψη του στερεοσκοπίου και ποιά ήταν η χρήση του; Τι απεικονίζουν τα πρώτα στερεογράμματα;
Η εμπειρία θέασης των πρώτων στερεοσκοπικών εικόνων θυμίζει τα παιδικά view master, όπου ο χρήστης τοποθετεί στην υποδοχή έναν χάρτινο δίσκο με εικόνες και με το πάτημα ενός κουμπιού μια ολόκληρη 3D ιστορία ξεδιπλώνεται μπροστά στα μάτια του ή θα μπορούσε να παραλληλιστεί με τις 3D προβολές στο σινεμά όπου με τη χρήση ειδικών γυαλιών ο θεατής έχει μια διαφορετική εμπειρία θέασης.
Στερεοσκοπία ονομάζεται η μέθοδος δημιουργίας της ψευδαίσθησης του βάθους και της προοπτικής με τη θέαση δύο δισδιάστατων παρόμοιων εικόνων (στερεογραφήματα ή στερεογράμματα) με τη χρήση των κατάλληλων οπτικών οργάνων (στερεοσκόπια). Η αντίληψη του βάθους μιας σκηνής είναι αποτέλεσμα της στερεοψίας, της εκτίμησης της διάταξης ενός χώρου όταν παρατηρείται από δύο οφθαλμούς. Λόγω της διαφορετικής θέσης των οφθαλμών, οι εικόνες φτάνουν στον εγκέφαλο ελαφρώς διαφοροποιημένες. Ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τις ανομοιότητες που δημιουργούνται (διοφθαλμικές διαφορές ή παραλλάξεις) κι έτσι αντιλαμβάνεται τις τρεις διαστάσεις.
Ο Τσαρλς Γουίτστοουν είναι ο πρώτος που ανέπτυξε τη θεωρία της στερεοσκοπικής όρασης και το 1838 παρουσίασε το πρώτο στερεοσκόπιο–μια διάταξη επίπεδων καθρεπτών με γωνία 90 μοιρών όπου ο θεατής έβλεπε σε τριασδιάστατη μορφή σχέδια και χαρακτικά. Η ανακάλυψη της δαγγεροτυπίας και της ταλμποτυπίας έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διάδοση των στερεοσκοπικών εικόνων. Το 1849, ο Ντέιβιντ Μπρούστερ βελτίωσε την πρώτη εκδοχή του στερεοσκοπίου, αντικαθιστώντας τους καθρέφτες με φακούς. Η νέα φορητή συσκευή, που κέρδισε τον θαυμασμό της Βασίλισσας Βικτωρίας, αποτέλεσε πρότυπο για όλα τα μετέπειτα στερεοσκόπια.
Πολύ γρήγορα, η θέαση στερεοσκοπικών φωτογραφιών αποτέλεσε μια εξαιρετικά διαδεδομένη μορφή ψυχαγωγίας καθώς τα στερεογράμματα προσέφεραν μια ευκαιρία «διαφυγής» σε μακρινούς τόπους και απόκτησης νέων γνώσεων. Φωτογράφοι ταξίδευαν σε όλο τον κόσμο για να απαθανατίσουν εικόνες για το νέο μέσο και να καλύψουν τη μεγάλη ζήτηση. Συχνά, τις κάρτες συνόδευαν κείμενα που έδιναν πληροφορίες για τις εικόνες.
Στις αρχές του 20ου αιώνα, με την άνοδο του κινηματογράφου, εξασθενεί το ενδιαφέρον για τη στερεοσκοπική φωτογραφία. Το 1939, κυκλοφορεί στη αγορά το πρώτο view master, ένα φορητό, στερεοσκοπικό σύστημα προβολής εικόνων που παραμένει δημοφιλές στις μέρες μας.
Τα στερεοσκοπικά ζευγάρια στη Θεματική Έκθεση απεικονίζουν αρχιτεκτονήματα, μνημεία, αγάλματα, τοπία και ανθρώπινους τύπους που αφηγούνται ιστορίες μιας άλλης εποχής. Τόπος δράσης: η Ελλάδα του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα καθώς τα στερεοσκόπια αποτέλεσαν εργαλείο οπτικής καταγραφής των εντυπώσεων των Ευρωπαίων περιηγητών.
Η θεματική έκθεση περιλαμβάνει τεκμήρια από τους εξής φορείς:
