Μια ημέρα οι κάτοικοι του χωριού Μυλοποτάμου ήτανε μαζεμένοι εις τη Τσιγκούρα (μικρή πλατεία) του χωριού αλλά στεναχωριόντησαν που δεν είχαν νερό να πιούν. Τότε παρουσιάζεται ένας νέος καλόγερος και τους λέει : - «Ελάτε εδώ να ιδήτε κρύο νερό που θε να πίητε.» Και πηγαίνει εκεί που είναι η βρύση, το Καμάρι, κτυπά με το ραβδί του το βράχο και αμέσως πετιέται νερό ποτάμι. Ο Καλόγερος αυτός ήτανε ο «Άγιος Σώστης. Οι κάτοικοι από ευγνωμοσύνη του έκτισαν εκεί ναό». Ο Άγιος Θεόδωρος (τοπικός άγιος των Κυθήρων) παρουσιάζεται ως καλόγερος εις τους εκ Μονεμβασίας προσκυνητάς του ναού Σεργίου και Βάκχου, όπου ασκήτευσε, απέθανε και ετάφη, ο άγιος και λέει σ’ αυτούς : «Είπατε τω βασιλεί να μου κτίση ναό». Και πράγματι κατ’ εντολή του αυτοκράτωρα Ρωμανού Β’ οι άρχοντες της Μονεμβασιάς έκτισαν εις αυτόν τον υπάρχοντα σήμερον ναόν. – Η κερα Κυριακούλα μας διηγήθη δια τον Άγιο Φανούριο το εξής : «Τις προάλλες η κερά Καλλιόπη έχασε εκεί που έβοσκε τα ζώα της, το κλειδί του σπιτιού της. Το γύρευε πολλήν ώρα αλλά τόβρισκε. Ήτανε βράδυ πλέον, έρχεται εις το σπίτι της κεράς Κυριακούλας, επήρε ένα φανάρι, επήρε και δύο ακόμη πρόσωπα μαζί της και επήγε εκεί που το ‘χασε, αλλά δεν τόβρισκαν. Της είπαν τότε τ’ άλλα πρόσωπα : «Δεν το ‘χασες εδώ». Εκείνη επέμενε ότι εκειά τόχασε. Τέλος στεναχωρημένη η Κερά Καλλιόπη λέει : «Άγιε Φανούριε φανερωσέ μου το κλειδί και να σου ανάψω ένα κερί για την ψυχή της μάνας σου». Και κάνει έτσι χάμω το χέρι της και βρίσκει το κλειδί. Την άλλη μέρα άναψε το κερί εις την εικόνα του Άγιου. Ο Άγιος Φανούριος είναι θαυμαστός, αλλά πρέπει να πή εκείνος που τον παρακαλεί, για την ψυχή της μάνας του Αγίου γιατί ήτανε αμαρτωλή και όχι για τον Άγιο, που δεν έχει ανάγκη. Άλλοι τάσσουν πίττα, να την κάνουν εις την μνήμην του ότε την μοιράζουν εις τους εκκλησιαζομένους, είτε εις την άλλην ώρα, που ορίζουν, ότε την μοιράζουν εις τους γείτονας. Άλλοι τάσσουν λειτουργία»
Το τεκμήριο παρέχεται από τον φορέα :
Ακαδημία Αθηνών
Αποθετήριο :
Αρχείο Παροιμιών και Λαϊκών Παραδόσεων του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών