Τον βραχνιάν εν Σφακίοις, καθ’ όσον τουλάχιστον εγώ γνωρίζω, δεν θεωρούσιν ως διάβολον, αλλά ιδιαίτερόν τι πνευματικόν ον, ίσως κλάδον τινά απομεμακρυσμένον πολύ των πεντωκότων αγγέλων. Ο βραχνιάς καταλαμβάνει τους ανθρώπους κατεχομένους υπό λίαν ελαφρού ύπνου. Πολλοί πάσχοντες από τούτου διηγούνται ότι, προτού αισθανθώσιν αυτόν επί του στήθους των, ακούουσι τον ψόφον των ποδών του και βλέπουσιν αυτόν πολλάκις εν σχήματι γαλής. Εάν δε προφθάση τις να εγερθή, ως αισθανθή το κακόν προσεγγίζον, τότε απαλλάσσεται τον κακού, ει δ’ άλλως πρέπει να προσευχηθή ενδομύχως και τα τοιαύτα. Περί της καταγωγής του ονόματος βραχνιάς ο μεν Σακελλάριος λέγει ότι γίνεται εκ του βαρύς και πνέω, οιονεί βαρύπνους, ο δε Πολίτης εκ του βαρύς και ύπνος. (όρα Γ.Πολίτου Μελέτη επί του βίου των Ν. Ελλήνων. Τομ. Α΄2, σελ. 440) συμφώνως, λέγει, τω του Μ. Βασιλείου «δαιμόνιον επιβουλεύον εν ύπνω βαρεί.» Αλλά νομίζω ότι ο Μ. Βασίλειος ύπνον βαρύν ενταύθα εννοεί τον πνευματικόν ύπνον και δαιμόνιον ουχί τον βραχνιάν, αλλά τον πειρασμόν. Ο δε Ψελλός περί του αυτού ονόματος λέγει «Το γαρ εκείθεν ατελώς εξατμίζον παχύτερον έτι και γευδέστερον ον ταις του εγκεφάλου κοιλίαις έμπιπτον αποφράγνυσι ταύτας και δυσαίσθητόν πως ή ακίνητον παντάπασιν αποφαίνει τον παθαινόμενον και το γινόμενον δια το βάρους εμποιείν συναίσθησιν Βαρυχνάν ο πολύς κατωνόμασε λόγος» (Ψελλ. παρ’ Αλλατίω παρ. 10 σ. 161). Επειδή όμως ο βραχνάς επέρχεται εν ώρα ελαφρού ύπνου, τοσούτω μάλλον καθόσον τινές, ως έφθημεν ειπόντες, τον βλέπουσιν ή τον προαισθάνονται, λέγουσι, δια τούτο φρονεί ότι ωνομάσθη βραχνάς, επειδή αφαιρεί την φωνήν, δηλ. κάμνει τον άνθρωπον να βραχνιάση. Βραχνιάζω δε σημαίνει ότι ένεκα διαφόρων παροδικών κοπώσεων των φωνητικών οργάνων δεν δύναμαι να ομιλήσω. Επειδή δε η εις ας κατάληξις παρά Κρησί σημαίνει το δρών πρόσωπον (μυλωνάς, φονιάς, ξυλάς), δια τούτο βραχνιάς= εκείνος όστις κάμνει τινά να μη δύναται να ομιλήση. Τι δε άλλο κάμνει ο βραχνιάς;

Τον βραχνιάν εν Σφακίοις, καθ’ όσον τουλάχιστον εγώ γνωρίζω, δεν θεωρούσιν ως διάβολον, αλλά ιδιαίτερόν τι πνευματικόν ον, ίσως κλάδον τινά απομεμακρυσμένον πολύ των πεντωκότων αγγέλων. Ο βραχνιάς καταλαμβάνει τους ανθρώπους κατεχομένους υπό λίαν ελαφρού ύπνου. Πολλοί πάσχοντες από τούτου διηγούνται ότι, προτού αισθανθώσιν αυτόν επί του στήθους των, ακούουσι τον ψόφον των ποδών του και βλέπουσιν αυτόν πολλάκις εν σχήματι γαλής. Εάν δε προφθάση τις να εγερθή, ως αισθανθή το κακόν προσεγγίζον, τότε απαλλάσσεται τον κακού, ει δ’ άλλως πρέπει να προσευχηθή ενδομύχως και τα τοιαύτα. Περί της καταγωγής του ονόματος βραχνιάς ο μεν Σακελλάριος λέγει ότι γίνεται εκ του βαρύς και πνέω, οιονεί βαρύπνους, ο δε Πολίτης εκ του βαρύς και ύπνος. (όρα Γ.Πολίτου Μελέτη επί του βίου των Ν. Ελλήνων. Τομ. Α΄2, σελ. 440) συμφώνως, λέγει, τω του Μ. Βασιλείου «δαιμόνιον επιβουλεύον εν ύπνω βαρεί.» Αλλά νομίζω ότι ο Μ. Βασίλειος ύπνον βαρύν ενταύθα εννοεί τον πνευματικόν ύπνον και δαιμόνιον ουχί τον βραχνιάν, αλλά τον πειρασμόν. Ο δε Ψελλός περί του αυτού ονόματος λέγει «Το γαρ εκείθεν ατελώς εξατμίζον παχύτερον έτι και γευδέστερον ον ταις του εγκεφάλου κοιλίαις έμπιπτον αποφράγνυσι ταύτας και δυσαίσθητόν πως ή ακίνητον παντάπασιν αποφαίνει τον παθαινόμενον και το γινόμενον δια το βάρους εμποιείν συναίσθησιν Βαρυχνάν ο πολύς κατωνόμασε λόγος» (Ψελλ. παρ’ Αλλατίω παρ. 10 σ. 161). Επειδή όμως ο βραχνάς επέρχεται εν ώρα ελαφρού ύπνου, τοσούτω μάλλον καθόσον τινές, ως έφθημεν ειπόντες, τον βλέπουσιν ή τον προαισθάνονται, λέγουσι, δια τούτο φρονεί ότι ωνομάσθη βραχνάς, επειδή αφαιρεί την φωνήν, δηλ. κάμνει τον άνθρωπον να βραχνιάση. Βραχνιάζω δε σημαίνει ότι ένεκα διαφόρων παροδικών κοπώσεων των φωνητικών οργάνων δεν δύναμαι να ομιλήσω. Επειδή δε η εις ας κατάληξις παρά Κρησί σημαίνει το δρών πρόσωπον (μυλωνάς, φονιάς, ξυλάς), δια τούτο βραχνιάς= εκείνος όστις κάμνει τινά να μη δύναται να ομιλήση. Τι δε άλλο κάμνει ο βραχνιάς;

Άγνωστος συλλογέας

Άγνωστος συλλογέας (EL)

Παραδόσεις

Κρήτη, Σφακιά

Ακαδημία Αθηνών

Αρχείο Παροιμιών και Λαϊκών Παραδόσεων του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών

Αρ. 120, σελ. 13 – 14, Σφακιά Κρήτης, Αγνώστου

Κείμενο/PDF

Ελληνική γλώσσα