Εις το άρθρον εκτίθεται η άποψις ότι αι κατηγορίαι της συντάξεως ή οι όροι της προτάσεως – το υποκείμενον, το κατηγορούμενον και οι άλλοι προσδιορισμοί – είναι φαινόμενα λογικά και δεν υπάρχουν ως φαινόμενα γλώσσης. Εάν αι κατηγορίαι της συντάξεως ήσαν φαινόμενα γλωσσικά, θα είχαν ιδιαίτερους κατά συντακτικήν κατηγορίαν γλωσσικούς δείκτας (language indicators). Αλλ’ είναι βέβαιον ότι εις την ινδοευρωπαϊκήν, την Σημιτικήν, Ουραλικήν και Αλταϊκήν γλώσσαν δεν υπάρχουν γλωσσικοί δείκται, οι οποίοι να διακρίνουν «τυπικώς» τας κατηγορίας της συντάξεως. Την αντίθετον θέσιν, ότι δηλαδή αι συντακτικαί κατηγορίαι δηλούνται εις την γλώσσαν δι’ ιδιαιτέρων γλωσσικών σημείων, θα ενίσχυεν η ύπαρξις γλωσσών, αι οποίαι διαθέτουν εις το σύστημα των γραμματικά και εν γένει γλωσσικά μέσα, δείκτας, οι οποίοι διακρίνουν «τυπικώς» τας κατηγορίας της συντάξεως. Δεν θα ίσχυε κατ’ ακολουθίαν δια τας γλώσσας αυτάς η άποψις τους συγγραφέως ότι η σχέσις μεταξύ των κατηγοριών της συντάξεως και της γλώσσης είναι «αριστοτελικός μύθος». Ο γλωσσικός δείκτης αποτελεί δια τον συγγραφέα το κριτήριον δια την διάκρισιν των γλωσσικών φαινομένων από τα λογικά, διότι συνάπτεται προς την έννοιαν του γλωσσικού «τύπου». Ο «τύπος» (form) έχει σχέσιν προς θεμελιώδεις αρχάς της γλώσσης, την «αντίθεσιν» (opposition) και το «αρμόδιον» (relevancy). Ορίζεται ότι η λέξις, ως σύμβολον γλωσσικόν ενός περιεχομένου μη γλωσσικού, αποτελεί «τύπον» όταν τίθεται εν αντιθέσει προς άλλας παρακειμένας λέξεις και όταν διαφοροποιήται εν σχέσει προς αυτάς και γίνεται αρμοδία. Το αρμόδιον εις την γλώσσαν είναι κατά τον συγγραφέα και τυπικώς «διακριτόν». Υπό τους όρους αυτούς και τας συναρτήσεις νοείται και η ετέρα διατύπωσις της θέσεως του άρθρου: «εις πολλάς γλώσσας και ολόκληροι προτάσεις, κατά παράταξιν ή καθ’ υπόταξιν, εκτίθενται εν αντιθέσει, διότι έχουν γραμματικούς δείκτας, ενώ αι κατηγορίαι της συντάξεως δεν εκφράζονται εν αντιθέσει και κατ’ ακολουθίαν δεν αποτελούν γλωσσσικούς ‘τύπους’». Αλλ’ η απαίτησης του «διακριτού» (distinctiveness) ποικίλλει από γλώσσης εις γλώσσαν. Και εις εκάστην γλώσσαν διαφορετικοί γλωσσικοί τρόποι συνθήσεως και παραγωγής λέξεωεν ή συντάξεως λέξεων, διαφορετικοί δηλαδή γλωσσικοί δείκται συντελούν εις την δημιουργίαν «τύπων». Είναι γλωσσικοί δείκται τα καταληκτικά, τα προθέματα, τα προσφύματα, αι βοηθητικαί λέξεις – κυρίως αι προθέσεις – και η τάξις, δηλαδή η συντακτική των λέξεων εις την πρότασιν. Ο συγγραφεύς μελετά όλους τους τρόπου του «διακρίνεσθαι» των λέξεων, δηλαδή όλους τους τρόπους δημιουργούς τύπων κατά γλώσσαν, τον φωνητικόν, τον μορφολογικόν, τον συντακτικόν, προκειμένουν να εμπλουτίση και να διευρύνη εις το έπακρον την έννοιαν του γλωσσικού «τύπου». Διότι εάν αι συντακτικαί κατηγορίαι ελεγχόμεναι δεν ανταποκριθούν εις την ευρείαν έννοιαν του γλωσσικού «τύπου» κατ’ ανάγκην θα διαγραφούν από την περιοχήν των γλωσσικών φαινομένων και θα παραμείνουν απλώς εις την περιοχήν των φαινομένων της λογικής. Ελέγχεται πρώτη η κατηγορία του υποκειμένου. Δεν ανταποκρίνεται εις την έννοιαν του «τύπου», διότι εις τας καλώς γνωστάς γλώσσας δεν διαθέτει ιδιαίτερους γλωσσικούς δείκτας. Ερωτάται εάν η κατηγορία του υποκειμένου δέχεται εμμέσους γλωσσικούς δείκτας, ταυτιζομένη προς μίαν κατηγορίαν των «μερών του λόγου», την κατηγορίαν των ονομάτων, - επειδή τα μέρη του λόγου έχουν ιδιαίτερους γλωσσικούς δείκτας. Αλλ’ εάν χαρακτηριστικά ως το να διαθέτη το ζώον ράμφος και πτερά και να πολλαπλασιάζεται ως οωτόκον αποτελούν μιαν τάξιν φαινομένων, η οποία αντιστοιχεί προς την έννοιαν του πτηνού, νοουμένην ως τάξιν, η τάξις του υποκειμένου και η τάξις των ονομάτων ως μερών του λόγου δεν είναι τάξεις παραβληταί, διότι είναι δύο διαφορετικαί τάξεις φαινομένων. Επί πλέον το υποκείμενον δεν ταυτίζεται προς την κατηγορίαν των ονομάτων ως μερών του λόγου, διότι το υποκείμενον είναι όνομα αλλά και ρήμα και πρότασις ολόκληρος. Ελέγχονται υπό του συγγραφέως και αι άλλαι κατηγορίαι της συντάξεως, το αντικείμενον, το κατηγορούμενον και οι άλλοι προσδιορισμοί, και αποδεικνύονται κατηγορίαι μόνο λογικαί χωρίς ανάκλασιν επί των γλωσσικών φαινομένων. Η γλώσσα Tagalog των Φιλιππίνων αποτελεί παράδειγμα γλώσσης, η οποία διαθέτει ιδιαιτέρους γραμματικούς δείκτας διά το υποκείμενον και το κατηγορούμενον και έναν κοινόν δείκτην ότι είναι δυνατόν ένα γλωσσικόν σύστημα να διαθέτη μέσα δια να διακρίνη τυπικώς τας κατηγορίας της συντάξεως, δεν εγγυάται την τυποποίησιν των κατηγοριών της συντάξεως εις όλας τας γλώσσας. Δια τας ευρωπαϊκάς γλώσσας η τυποποίησις (formalism) των κατηγοριών της συντάξεως είναι μια ψευδαίσθησις. Η ψευδαίσθησις αυτή ανάγεται εις τους πρώτους Γραμματικούς, οι οποίοι ήσαν συγχρόνως λογικοί και φιλόσοφοι. Δεν υπήρξε τότε διάκρισις αλλά συσχέτισις των λογικών φαινομένων προς τα γραμματικά. Τα πρώτα βιβλία Γραμματικής ήσαν αι Κατηγορίαι και το Περί ερμηνείας του Αριστοτέλους. Κατά τον συγγραφέα ο καθαρός χρυσός των γλωσσικών δεδομένων δεν ευρίσκεται εις την συνάρτησιν της γλώσσης προς την λογικήν. Η λογική σκέψις δημιουργεί κατηγορίας, αλλά μέρος μόνον αυτών ομολογεί η γλώσσα εις το σύστημά της. Η γλώσσα πάλιν δμηιουργεί περιττάς κατηγορίας αχρήστους εις την λογικήν.
Ακαδημία Αθηνών
