Η μετάφραση και τα σχόλια των Κατηγοριών του Αριστοτέλους από τον καθηγητή J. L. Ackrill (1963) έγινε αφορμή να ξεκινήσει μια διαμάχη μεταξύ αυτού και του καθηγητή G. Ε. L. Owen πάνω στην απόδοση των ατομικών ιδιοτήτων του κατηγοριακού συστήματος. Ή διαμάχη απλώθηκε σε ευρύτερο πεδίο, καθώς και οι δύο θέσεις βρήκαν υποστηρικτές στους ερμηνευτές του Αριστοτελικού έργου. Στην ανωτέρω εργασία προσπάθησα να δείξω ότι, ανεξάρτητα από τη φιλοσοφική αξία της, η ερμηνεία του Owen δεν αντιπροσωπεύει την Αριστοτελική θέση των Κατηγοριών. Ο Owen υποστηρίζει ότι οι ατομικές ιδιότητες —ήτοι τα στοιχεία στο χαμηλότερο επίπεδο ταξινόμησης σε κάθε κατηγορία (εκτός από την κατηγορία της ουσίας), όπως π.χ. αποχρώσεις του κόκκινου— είναι κοινές σε διαφορετικές ουσίες. Ήτοι, μία και η αυτή απόχρωση του κόκκινου υπάρχει και στο βιβλίο και στο μολύβι. Ο Ackrill αντιθέτως υποστηρίζει ότι οι ατομικές ιδιότητες υπάρχουν μόνο σε μία ουσία έκαστη. Έτσι θέτει στην κατηγοριακή ταξινόμηση ένα ακόμη επίπεδο, χαμηλότερο από το τελευταίο του Owen, ώστε κάτω από τη συγκεκριμένη απόχρωση του κόκκινου ταξινομεί το «κόκκινο του βιβλίου» και το «κόκκινο του μολυβιού». Το επιχείρημα, το οποίο αναπτύσσω στην ανωτέρω εργασία εναντίον της ερμηνείας του Owen, βασίζεται στο ότι ο Αριστοτέλης θεωρεί τις ατομικές ιδιότητες του συστήματός του «άτομα» και «αριθμητικά μοναδικές» (one). Βάσει της ερμηνείας του ο Owen αναγκάζεται να ταυτίσει την αριθμητική μοναδικότητα (oneness) των ατομικών ιδιοτήτων με την ατομικότητα τους (ήτοι, το ότι δεν υποδιαιρούνται σε περαιτέρω ομάδες). Όμως, η μη περαιτέρω διαίρεση μιας ιδιότητας δεν την καθιστά αριθμητικά μοναδική (έν αντιθέσει προς τα γένη τα όποια δεν είναι αριθμητικά μοναδικά κατά τον Αριστοτέλη). Συγκεκριμένα, η μοναδικότητα ενός γένους (π.χ. τού κόκκινου) είναι ή ίδια με τη μοναδικότητα μιας ατομικής ιδιότητας (π.χ. μιας απόχρωσης του κόκκινου), εφόσον ένα σύνολο. δεν διαφέρει σε μοναδικότητα από ένα μέλος του συνόλου αυτού (ήτοι, ένα «σύνολο» ατομικών ιδιοτήτων δεν είναι ένα «πλήθος» από ιδιότητες παρά μία σύνθετη μονάδα). Συνεπώς, παρ΄ όλον ότι το γένος είναι σύνθετη μονάδα, ενώ η ατομική ιδιότητα απλή μονάδα, δεν διαφέρουν μεταξύ τους όσον άφορα το «πλήθος» του πρώτου και του δεύτερου. Άρα, ή ερμηνεία του Owen που βασίζεται στο ότι οι ατομικές ιδιότητες δεν υποδιαιρούνται, ενώ τα γένη υποδιαιρούνται, δεν μπορεί να προσφέρει εξήγηση, γιατί ο Αριστοτέλης διαχωρίζει τις ατομικές ιδιότητες από τα γένη ιδιοτήτων βάσει του ότι κάθε ιδιότητα είναι αριθμητικά μία, αντίθετα προς τα γένη. Η ερμηνεία του Owen δικαιολογεί μόνον την ατομικότητα αλλ΄ όχι την αριθμητική μοναδικότητα των ατομικών ιδιοτήτων. Η ερμηνεία του Ackrill προσφέρει εξήγηση για την αριθμητική μοναδικότητα των ατομικών ιδιοτήτων (π.χ. της απόχρωσης του κόκκινου βιβλίου), καθόσον αυτές διαφέρουν από τα γένη, όχι μόνον εις το ότι είναι άτομες (δεν δέχονται υποδιαιρέσεις), αλλά και εις το ότι κάθε ατομική ιδιότητα ανήκει μόνο σε μία ουσία (π.χ. στο βιβλίο), ενώ τα γένη (ως universals) μπορούν να υπάρξουν, το κάθε ένα, σε πολλές ουσίες. Την ερμηνεία αυτή μπορούμε να εδραιώσουμε ακόμη περισσότερο ως αριστοτελική, αν τη συνδυάσουμε με το διαχωρισμό που κάνει ο Αριστοτέλης στην Μεταφυσική Δ (1016α 32-5 3 και 10165 31-33) μεταξύ του «εν» και του «αριθμητικώς ή όλως εν». Στην προκειμένη περίπτωση, η απόχρωση του κόκκινου του βιβλίου είναι «εν» με την απόχρωση του κόκκινου του μολυβιού, αλλά δεν είναι «αριθμητικώς ή όλως εν». Για μια αριθμητική η ολική ταυτότητα θα έπρεπε να είναι το είδος και η ύλη ταυτόσημα (π.χ. η αυτή επιφάνεια χρωμάτων) ή να είναι ποιοτικά και χωροχρονικά ταυτόσημες οι δύο ιδιότητες (π.χ. τα δύο χρώματα). Συνεπώς, για να προσδιορίσουμε κάποια «αριθμητικώς μια» ατομική ιδιότητα σε οποιαδήποτε κατηγορία πρέπει να προσδιορίσουμε όχι μόνον την ποιότητα, την οποία αντιπροσωπεύει (π.χ. μία απόχρωση του κόκκινου), αλλ΄ επίσης να αναφέρουμε τον υλικό ή τον χωροχρονικό της προσδιορισμό (βάσει της ουσίας στην οποία ανήκει η ιδιότητα αυτή, π.χ. η απόχρωση του κόκκινου βιβλίου). Τότε μόνον η ατομική ιδιότητα θα είναι αριθμητικά μία και όχι —απλώς— ποιοτικά μία. Παρ΄ όλον ότι η ερμηνεία του Αckrill αντιπροσωπεύει την αριστοτελική σκέψη στις Κατηγορίες, το σύστημα κατηγοριών που προκύπτει με την ερμηνεία αυτή αντιμετωπίζει προβλήματα (π.χ. το ότι ιδιότητες δέχονται ιδιότητες στον προσδιορισμό τους), τα οποία θα αποφευχθούν μόνο με αναδιάρθρωση του όλου συστήματος.
Ακαδημία Αθηνών
