Αντικείμενο της μελέτης είναι να καταδείξει, από το ένα μέρος, τη συμβολή του Georges Scelle στη θεωρία του νομικού πλουραλισμού και γενικότερα στην κοινωνιολογία και φιλοσοφία του δικαίου, και, από το άλλο μέρος, να επισημάνει την ευρύτερη σημασία της στην εν γένει μεθοδολογία των κοινωνικών επιστημών. Η θεωρητική κατασκευή του δικαίου από τον Scelle ξεκινάει από μια αρνητική τοποθέτηση και κριτική της θετικιστικής θεωρίας της νομικής προσωπικότητας, ιδιαίτερα της νομικής προσωπικότητας του κράτους και της συναφούς προς αυτήν αντιλήψεως της διεθνούς κοινωνίας ως απλώς διακρατικής κοινωνίας. Στην αντίληψη αυτή ο Γάλλος θεωρητικός του δικαίου και του κράτους αντιτάσσει την έννοια του ατόμου ως αποκλειστικής νομικής προσωπικότητας. Αντιλαμβάνεται ωστόσο το άτομο όχι ως μεμονωμένη υποκειμενική βούληση και ενέργεια, αλλ΄ ως φορέα και εκτελεστή ενός συγκεκριμένου, απλού ή πολλαπλού ρόλου, του οποίου η σημασία προσδιορίζεται αντικειμενικά, στην τομή των αντιθετικών πόλων που χαράσσει, στην αενάως εξελισσόμενη ζωή των ανθρωπίνων κοινωνιών, η διαλεκτική των δύο αντιθετικών μορφών αλληλεγγύης της ντουρκαϊμικής κοινωνιολογίας: μηχανικής και οργανικής, απαλλαγμένης όμως τώρα από τον άκρατο κοινωνιολογισμό του Dürkheim. Στηριζόμενος στις παραπάνω διευκρινίσεις, ο Scelle αντιλαμβάνεται τη γένεση και τη φθορά των νομικών τάξεων στην προέκταση μιας «ιστορικής κοινωνιολογίας», που είναι λιγότερο ιστορισμός και περισσότερο λογική του δικαίου, στην απέραντη έκταση των μοναδικών του εκφάνσεων δια μέσου της ιστορίας. Η διαλεκτική της μηχανικής και οργανικής αλληλεγγύης του επιτρέπει, πράγματι, να αντιληφθεί το κοινωνικό γίγνεσθαι ως μια ατελεύτητη σειρά σχηματισμού ομάδων και ποικιλιών, με τη δική της η καθεμιά πρωτοτυπία και συνοχή, αλλά ταυτόχρονα και ως μια αδιάκοπη παραγωγή νομικών τάξεων, που διασταυρώνονται και αναπαράγονται από το κατώτατο στάδιο της πρωταρχικής ανθρώπινης αδιαφοροποίητης αγέλης ως την οικουμενική κοινωνία, με έρεισμα πάντοτε την ανωτέρω διαλεκτική. Κατά τον τρόπο αυτό, το δίκαιο στο σύνολό του εμφανίζεται ως μια αέναη διαδικασία διαφοροποιήσεως και συνθέσεως, που μας επιτρέπει να αντιληφθούμε και την εγκυρότητα του νομικο-κοινωνικού πλουραλισμού αλλά και την ιεράρχηση των νομικών κανόνων και των νομικών τάξεων. Αντίληψη που, σε τελευταία ανάλυση, δεν ενδιαφέρει μόνο τη Γενική Θεωρία του Δικαίου, αλλά προσφέρει ταυτόχρονα σε όλους τους κλάδους των κοινωνικών επιστημών μια πολύτιμη μεθοδολογική σκοπιά για την καλύτερη διευκρίνιση τόσο των μηχανισμών του κοινωνικού βίου των ανθρώπων όσο και της πολλαπλότητας και της πρωτοτυπίας των ρόλων τους οποίους το άτομο καλείται να διαδραματίσει στην αδιάκοπη ροή των κοινωνικών σχηματισμών και των κοινωνικών διαδικασιών. Το έργο του Georges Scelle, που τοποθετείται στις δεκαετίες 1930-1950, μπορεί να θεωρείται ως μια από τις μεγαλύτερες συμβολές αυτού του αιώνα στη Γενική Θεωρία του Δικαίου αλλά και στην επιστημολογία και μεθοδολογία των κοινωνικών εν γένει επιστημών.
Ακαδημία Αθηνών
