Στο Διδασκαλείο Κρήτης στο Ηράκλειο λειτουργούσε δανειστική βιβλιοθήκη από την έναρξη της λειτουργίας του το 1901. Επρόκειτο για μια πολύ σημαντική υπηρεσία, που παρείχε μορφωτικά μέσα στους σπουδαστές και τις σπουδάστριες της εποχής. Άλλωστε, στα πρώτα χρόνια λειτουργίας του Διδασκαλείου δεν είχε ακόμη ιδρυθεί στο Ηράκλειο δημοτική βιβλιοθήκη, η οποία ιδρύθηκε το 1908. Στον τελευταίο σωζόμενο συγκεντρωτικό κατάλογο βιβλίων του Διδασκαλείου εντοπίστηκαν 666 τίτλοι, ενταγμένοι σε 5 Ταξιθετικές Κατηγορίες (Τ.Κ.): α. Γράμματα - Επιστήμαι – Τέχναι. β. Επιστημονικά. γ. Ελεύθερα αναγνώσματα. δ. Βοηθητικά. ε. Διδακτικά. Η ανωτέρω ταξινόμηση δεν αντιστοιχούσε σε κάποια αυστηρή θεματική κατηγοριοποίηση με δεδομένο ότι ορισμένα βιβλία ίδιας θεματικής ταξινομήθηκαν σε διαφορετικές Τ.Κ..
Η Τ.Κ. «Ελεύθερα Αναγνώσματα» ήταν η πολυπληθέστερη της δανειστικής βιβλιοθήκης (από το σύνολο των 343 βιβλίων της συγκεκριμένης Τ.Κ. διασώθηκαν τα 67). Η Τ.Κ. περιελάμβανε ιδίως βιβλία από τις εκδοτικές δραστηριότητες του Συλλόγου προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων (ΣΔΩΒ, με ιδρυτή τον Δημήτριο Βικέλα). Συμπεριελάμβανε βιβλία από όλες τις εκδοτικές σειρές του ΣΔΩΒ, καθώς επίσης και βιβλία ποικίλων γνωστικών αντικειμένων, εκτός των σειρών αυτών. Η πρώτη σειρά «Ωφελίμων Βιβλίων» («Κόκκινα Βιβλία») κυκλοφόρησε το 1900-1908 και περιελάμβανε 100 βιβλία. Από αυτά, τα 99 υπήρχαν στη δανειστική βιβλιοθήκη του Διδασκαλείου. Αφορούσαν θέματα θρησκείας, ιστορίας, γεωγραφίας, θετικών επιστημών, οικονομίας, κοινωνίας, υγείας, ηθικής διαμόρφωσης του ατόμου και του φυσικού περιβάλλοντος. Επιπλέον, στη βιβλιοθήκη υπήρχαν 64 βιβλία από τη δεύτερη σειρά του Συλλόγου («Πράσινα Βιβλία», 1908-1940), η οποία περιελάμβανε 76 βιβλία και επιχειρούσε να τονίσει την έννοια του εθνικά και κοινωνικού ωφέλιμου. Τα θέματα των βιβλίων αναδείκνυαν την ιστορική μνήμη, τις εκδηλώσεις του λαϊκού βίου, ιστορικά και γλωσσικά θέματα.
Το βιβλίο "Ο αγών κατά της φθίσεως: προφύλαξις, θεραπεία" ανήκε στην κατηγορία «Ελεύθερα Αναγνώσματα» της δανειστικής βιβλιοθήκης του Διδασκαλείου Κρήτης στο Ηράκλειο. Στον τόμο ο συγγραφέας Αλέξανδρος Παμπούκης (1858-1956), μικροβιολογικός γιατρός και πρόεδρος της Ελληνικής Αντιφθισικής Εταιρείας, προσφέρει ένα παράδειγμα εκλαϊκευμένης ιατρικής γνώσης, με βάση τις υγειονολογικές ανάγκες της εποχής του. Η έκδοση του βιβλίου υποστηρίχθηκε από τη Διεύθυνση Υγιεινής του Υπουργείου Παιδείας και ακολούθησε η διανομή του σε πλήθος σχολείων της χώρας. Ειδικότερα, αναλύονται τα χαρακτηριστικά της φυματίωσης, η οποία αποτελούσε σοβαρή αιτία θανάτου για πλήθος κόσμου στις αρχές του 20ου αιώνα. Επιπρόσθετα, περιγράφονται αναλυτικά οι διαδικασίες αποφυγής της αρρώστιας, καθώς και οι μέθοδοι που συμβάλλουν στη θεραπεία της.
Ειδικός Λογαριασμός Κονδυλίων Έρευνας Πανεπιστημίου Κρήτης (ΕΛΚΕ ΠΚ)
