Στο Διδασκαλείο Κρήτης στο Ηράκλειο (1901-1933) η διοικητική λειτουργία και η αρχειοθέτηση υπηρεσιακών εγγράφων είχε ανατεθεί στο διδακτικό προσωπικό, καθώς εξαιτίας έλλειψης προσωπικού δε λειτουργούσε Γραμματεία. Ένα μέρος των υπηρεσιακών εγγράφων το συγκροτούσαν τα «Βιβλία Διδασκαλείου». Σε αυτά το Διδασκαλείο προσπαθούσε να αποτυπώσει όσα στοιχεία ήταν απαραίτητα για την ομαλή εκπαιδευτική και διοικητική λειτουργία του. Στα «Βιβλία Διδασκαλείου» ανήκουν Βιβλία των ακόλουθων κατηγοριών: α. Πρωτόκολλα Αλληλογραφίας. β. Πρακτικά Συλλόγου Καθηγητών. γ. Οικονομικά Βιβλία. δ. Μαθητολόγιο. ε. Ειδικοί Έλεγχοι. στ. Πρακτικά Απολυτηρίων Εξετάσεων. ζ. Βιβλίο Γονέων και Κηδεμόνων. η. Βιβλίο Πιστοποιητικών Σπουδής. θ. Πρωτόκολλο Αλληλογραφίας Σχολικής Εφορείας.
Τα «Πρακτικά Συλλόγου Καθηγητών/τριών» του Διδασκαλείου Κρήτης κατέγραφαν τις συνεδριάσεις του Συλλόγου καθηγητών/τριών κατά την περίοδο 1901-1935. Τις συνεδριάσεις συγκαλούσε τακτικά ο Διευθυντής/ντρια της Σχολής. Σε αυτές προέδρευε ο/η ίδιος/α, εισήγαγε προς συζήτηση τα θέματα της συνεδρίασης και είχε το δικαίωμα να λύνει τη συνεδρίαση ή να αναστέλλει την απόφαση του Συλλόγου, εφόσον έκρινε ότι αυτή αντίκειται στη λειτουργία της Σχολής. Όφειλε, όμως, να ενημερώνει την Ανώτερη Διεύθυνση της Παιδείας, η οποία ήταν η αρμόδια αρχή για την τελική απόφαση απόρριψης ή αποδοχής των αποφάσεων του Συλλόγου. Στα πρακτικά εντοπίστηκαν και οι συνεδριάσεις του Συλλόγου καθηγητών/τριών του Γυμνασιακού Παρθεναγωγείου (εκπαιδευτικό ίδρυμα που είχε αναλάβει την ανώτερη μόρφωση των κοριτσιών πριν την ίδρυση του κρατικού Διδασκαλείου και το οποίο λειτουργούσε παράλληλα με το Διδασκαλείο έως το 1917), που αφορούσαν τη χρονική περίοδο 1915-1917. Οι κατηγορίες στις οποίες μπορούν να ενταχθούν τα θέματα των Πρακτικών είναι οι ακόλουθες: Διοικητικά θέματα σχετικά την εύρυθμη λειτουργία του Διδασκαλείου, Παιδαγωγικά ζητήματα σχετικά με τη διαγωγή και φοίτηση των μαθητών/τριών, σχολική επίδοση των μαθητών/τριών στα διάφορα γνωστικά αντικείμενα, προτεινόμενα παιδαγωγικά μέτρα για τη βελτίωσή της, καθορισμός και διαχείριση της διδακτέας ύλης, προτεινόμενοι τρόποι αξιολόγησης των ατομικών ή ομαδικών εργασιών των μαθητών/τριών, Παιδαγωγικές συνεδρίες και Λοιπά θέματα.
Στο αρχειακό υλικό του Διδασκαλείου έχουν διασωθεί πέντε βιβλία υπό τον τίτλο «Πρακτικά Συλλόγου Καθηγητών/τριών», που καλύπτουν την περίοδο 1901-1935. Το πρώτο βιβλίο Πρακτικών καλύπτει την περίοδο 1901-1909, το δεύτερο βιβλίο την περίοδο 1915-1920, το τρίτο βιβλίο την περίοδο 1920-1923, το τέταρτο βιβλίο την περίοδο 1923-1933 και το πέμπτο βιβλίο την περίοδο 1933-1935.
Η κατηγορία «Διοικητικά θέματα σχετικά με την εύρυθμη λειτουργία του Διδασκαλείου» καλύπτει την περίοδο 1901-1935 και περιλαμβάνει πρακτικά που αφορούν τις ακόλουθες θεματικές: Εισιτήριες εξετάσεις (αποτελέσματα εισιτηρίων ή κατατακτηρίων εξετάσεων για την εισαγωγή στο Γυμνασιακό Παρθεναγωγείο ή στο Διδασκαλείο ή στο Μονοτάξιο Διδασκαλείο και σύσταση εξεταστικής επιτροπής), Απολυτήριες εξετάσεις (αποτελέσματα γραπτών ή προφορικών απολυτήριων εξετάσεων ή επαναληπτικών εξετάσεων για μετεξεταστέους/ες), Συμπληρωματικές εξετάσεις (αποτελέσματα συμπληρωματικών εξετάσεων σε διάφορα μαθήματα), Προαγωγικές εξετάσεις (θέματα των μαθημάτων που εξετάζονταν οι μαθητές/τριες του Διδασκαλείου ή του Γυμνασιακού Παρθεναγωγείου και αποτελέσματα των προαγωγικών εξετάσεων), Λειτουργία του Γυμνασιακού Παρθεναγωγείου και του Διδασκαλείου (έναρξη σχολικού έτους, έγκριση ωρολόγιου προγράμματος και ανάθεση μαθημάτων σε καθηγητές/τριες, ορισμός ημερομηνιών και τρόπου διεξαγωγής των εξετάσεων, παράταση εγγραφών, κριτήρια βαθμολόγησης των γραπτών), Αποτελέσματα απορριφθέντων/εισών μαθητών/τριών εξαιτίας απουσιών ή χαμηλής βαθμολογίας ή μη καταβολής τροφείων, Διδακτικά βιβλία (καθορισμός των διδακτικών βιβλίων για τη διδασκαλία των μαθημάτων και την αξιολόγησή τους από τον Σύλλογο Διδασκόντων), Βαθμολογία μαθητών/τριών (αποφάσεις για την αναθεώρηση της βαθμολογίας μαθητών/τριών), Εγγραφές και Μετεγγραφές μαθητών/τριών, υποτροφίες, Ιατρική εξέταση μαθητών/τριών.
Η κατηγορία «Παιδαγωγικά ζητήματα» καλύπτει την περίοδο 1901-1935 και περιλαμβάνει πρακτικά που αφορούν τις ακόλουθες θεματικές: Διαγωγή μαθητών/τριών (πρακτικά που αναφέρονται στην εν γένει συμπεριφορά των σπουδαστών/τριών και στις προτεινόμενες από τον Σύλλογο καθηγητών/τριών τιμωρίες), Σχολική επίδοση των μαθητών/τριών στα διάφορα γνωστικά αντικείμενα και προτεινόμενα παιδαγωγικά μέτρα για τη βελτίωσή τους, Καθορισμός και διαχείριση της διδακτέας ύλης και προτεινόμενοι τρόποι αξιολόγησης των ατομικών ή ομαδικών εργασιών των μαθητών/τριών.
Η κατηγορία «Παιδαγωγικές συνεδρίες» καλύπτει την περίοδο 1925-1933 και περιλαμβάνει θέματα που αναφέρονται στα εξής: παρουσίαση των παιδαγωγικών θεωριών της Νέας Αγωγής και του Σχολείου Εργασίας, καλλιέργεια της αυτενέργειας μαθητών/τριών, ηθική τους διαπαιδαγώγηση, χρήση παιδονομικών μέσων, δημιουργία και λειτουργία μαθητικών κοινοτήτων, παιδευτική αξία των εκδρομών, διδακτικές μεθόδους του εκπαιδευτικού προσωπικού.
Η κατηγορία «Λοιπά θέματα» καλύπτει την περίοδο 1901-1935 και περιλαμβάνει πρακτικά με διάφορα θέματα, όπως: αποστολή αποχαιρετιστήριου τηλεγραφήματος του Συλλόγου καθηγητών/τριών του Διδασκαλείου προς τον απερχόμενο Ηγεμόνα της Κρήτης Γεώργιο, απαλλαγή μαθητών/τριών από το μάθημα της Γυμναστικής, προγραμματισμός σχολικών εορτών, καταγραφή και παράδοση της κινητής και ακίνητης περιουσίας του Γυμνασιακού Παρθεναγωγείου στο Διδασκαλείο, αναζήτηση οικονομικών πόρων για την ενίσχυση του σχολικού ταμείου, κατάλογος έργων χειροτεχνίας των μαθητριών του Διδασκαλείου, καθορισμός από τον αστίατρο του μέγιστου αριθμού μαθητριών ανά τάξη, παραλαβή βιβλίων για διάφορα μαθήματα, παραλαβή συλλογών ορυκτολογίας και οργάνων φυσικής, χημείας, γυμναστικής, ωδικής και σκευών χειροτεχνίας, αναφορά των αποκλίσεων που παρατηρούνται στο παραληφθέν υλικό από το Γυμνασιακό Παρθεναγωγείο, έγκριση ποσού για την αγορά γραφικής ύλης, γυμναστικές επιδείξεις, πρόσληψη και απόλυση βοηθητικού προσωπικού και καθορισμός της μισθοδοσίας του, διαμαρτυρία του εκπαιδευτικού προσωπικού για συκοφαντικά δημοσιεύματα στον τύπο σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας του Διδασκαλείου, καθορισμός ημερομηνίας εκπαιδευτικής επίσκεψης στην Αθήνα, ονομαστική κατάσταση μαθητών/τριών που εξαιρέθηκαν από την καταβολή της μηνιαίας εισφοράς στο Διδασκαλείο, αναζήτηση κατάλληλου χώρου για ανέγερση σχολικού γυμναστηρίου, παροχή χρηματικής βοήθειας για άπορους ή επιμελείς μαθητές/τριες με σκοπό την αγορά βιβλίων, γραφικής ύλης και ιματισμού.
Ειδικός Λογαριασμός Κονδυλίων Έρευνας Πανεπιστημίου Κρήτης (ΕΛΚΕ ΠΚ)
Πόλη / χωριό / οικισμός
