Το Διδασκαλείο Κρήτης στο Ηράκλειο είχε στην κατοχή του πλήθος εποπτικών διδακτικών μέσων (εποπτικό υλικό και σχολικός εξοπλισμός) που χρησιμοποιούνταν κατά την εκπαιδευτική λειτουργία του. Τα μέσα αυτά αποτελούσαν ένα σημαντικό μέρος της κινητής περιουσίας του ιδρύματος, όπως προκύπτει και από την υπηρεσιακή αλληλογραφία του Διδασκαλείου. Το υλικό και ο εξοπλισμός αυτός διακρίνονται στις ακόλουθες κατηγορίες: α. Σχολικές εικόνες. β. Σχολικοί χάρτες. γ. Κεντήματα Διδασκαλείου. δ. Σχολικά έπιπλα. ε. Ποικίλα αντικείμενα συλλογών και σχολικού εξοπλισμού. στ. Φωτογραφίες μαθητών/ τριών και διδακτικού προσωπικού. στ. Εποπτικό υλικό μαθημάτων φυσικών επιστημών. ζ. Γραφική ύλη.
Το Διδασκαλείο Κρήτης στο Ηράκλειο διατηρούσε χαρτογραφική συλλογή με χάρτες διαφορετικών γνωστικών αντικειμένων, οι οποίοι συνιστούσαν χρήσιμα διδακτικά βοηθήματα για τα ακόλουθα μαθήματα: Ιστορία, Θρησκευτικά, Φυσική, Φυσιογνωστικά, Φυσική Πειραματική, Φυσική Ιστορία, Κοσμογραφία, Γεωγραφία, Γεωπονικά, Γεωπονικά και Ζωοτεχνία, Ελληνικά (πρόκειται για τα μαθήματα σύμφωνα με τα Ωρολόγια Προγράμματα για τα Τριτάξια και Πεντατάξια Διδασκαλεία - 1914 και 1929 αντίστοιχα). Η χρήση των χαρτών εξυπηρετούσε την αρχή της εποπτείας και της αυτενέργειας, βασικές διδακτικές αρχές που αποτελούσαν αντικείμενο των παιδαγωγικών συνεδριάσεων του συλλόγου καθηγητών/τριών του Διδασκαλείου Κρήτης, ειδικότερα κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου.
Οι χάρτες με ανθρωπολογικό περιεχόμενο αξιοποιούνταν σε μαθήματα που περιείχαν στοιχεία γεωγραφίας, ανθρωπογεωγραφίας, κοινωνικής ανθρωπολογίας ή/ και πολιτισμικής γεωγραφίας. Οι ανθρωπολογικοί χάρτες αποτυπώνουν τον μέσο όρο ενός ανθρωπολογικού δείκτη ή μιας ανθρωπολογικής μέτρησης σε μια συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή. Αν τα δεδομένα του χάρτη συνδυαστούν και με άλλα στοιχεία, τότε μπορούν να βοηθήσουν στη μελέτη της φυλετικής σύνθεσης μιας περιοχής. Πιο συγκεκριμένα, ο συνδυασμός ανθρωπολογικών γνωρισμάτων βοηθά να ταυτοποιηθούν συγκεκριμένοι φυλετικοί τύποι και οριοθετεί την γεωγραφική κατανομή τους σε μια περιοχή. Βεβαίως, η σύνδεση των ανθρωπολογικών και γεωγραφικών χαρακτηριστικών με τη φυλή έχει οδηγήσει πολλές φορές σε διακρίσεις μεταξύ πληθυσμιακών ομάδων με δεδομένο οι πολιτισμικές ή/ και βιολογικές διαφορές συνιστούν κριτήριο ταξινόμησης με βάση τον εθνοκεντρισμό.
Ο ανθρωπολογικός χάρτης «Ανθρώπιναι φυλαί» του εκδοτικού οίκου «Δημητράκου Α.Ε.», απεικονίζει τα ανθρωπολογικά γνωρίσματα-φυσιογνωμικά γνωρίσματα ανθρώπων που ζουν σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές, συνδέοντας τα χαρακτηριστικά αυτά με την έννοια της φυλής. Αναφέρονται η Καυκασία (λευκή) φυλή, η Μογγολική (κίτρινη) φυλή, η Αιθιοπική (μαύρη) φυλή, η Αμερικανική (ερυθρά) φυλή και η Μαλαϊκή φυλή. Ενδεικτική των πολιτισμικών διακρίσεων που αναπαράγει ο χάρτης είναι η ακόλουθη φράση που περιγράφει την Αιθιοπική φυλή: «Ουδεμία ανάπτυξις πολιτισμού, ολίγοι εξ αυτών είναι ανθρωποφάγοι».
(EL)
The Didaskaleion of Crete in Heraklion had in its possession a number of visual aiding teaching materials (visual material and school equipment) that were used during its educational function. These materials constituted an important part of the movable property of the institution, as it can be seen from the official correspondence of the Didaskaleion. This material and equipment are divided into the following categories: a. School pictures. b. School maps. c. Embroidery of the Didaskaleion. d. School furniture. e. Various items of collections and school equipment. f. Photographs of students and teaching staff. f. Aiding material for natural science courses. g. Stationery.
The Didaskaleion of Crete in Heraklion maintained a cartographic collection with maps of different subjects, which were useful teaching materials for the following courses: History, Religion, Physics, Natural Sciences, Experimental Physics, Natural History, Cosmography, Geography, Agriculture, Agriculture and Animal Art, Greek language (these are the courses according to the Timetable for the Three Grade Didaskaleion and the Five Grade Didaskaleion - 1914 and 1929 respectively). The use of maps served the principle of supervision and self-reliance, basic didactic principles that were the subject of the pedagogical meetings of the teachers' association of the Didaskaleion of Heraklion, especially during the interwar period.
Maps with anthropological content were used in courses containing elements of geography, human geography, social anthropology and/or cultural geography. Anthropological maps depict the average of an anthropological index or anthropological measurement in a specific geographical area. If the map data is combined with other elements, then it can help study the racial composition of an area. More specifically, the combination of anthropological features helps to identify specific racial types and delineates their geographic distribution in an area. Of course, the connection of anthropological and geographical characteristics with race has often led to discrimination between population groups given that cultural and/or biological differences constitute a classification criterion based on ethnocentrism.
The anthropological map "Human Races" of the publishing house "Dimitrakou SA", depicts the anthropological features-physiological features of people who live in specific geographical areas, connecting these features with the concept of race. Caucasian (white) race, Mongolian (yellow) race, Ethiopian (black) race, American (red) race and Malay race are mentioned. Indicative of the cultural distinctions that the map reproduces is the following phrase describing the Ethiopian tribe: "No development of civilization, some of them are man-eaters".
(EN)
Le Didaskalio (École pour la formation des enseignants) de Crète à Héraklion disposait de plusieurs moyens et supports d’enseignement (matériel et équipement scolaires) qui étaient utilisés pour sa fonction éducative. Ces moyens et supports constituaient une partie importante des biens mobiliers de cette institution, ce qui ressort, entre autres, de l’étude de la correspondance officielle de Didaskalio. En ce qui concerne son matériel et son équipement, on distingue les catégories suivantes : a. Images scolaires, b. Cartes scolaires. c. Broderies de Didaskalio, d. Meubles scolaires, e. Divers objets des collections et de l’équipement scolaire, f. Photos des étudiant(e)s et du personnel enseignant, g. Outils d’enseignements pour les cours des sciences naturelles, h. Fournitures scolaires.
Le Didaskalio de Crète à Héraklion disposait d’une collection des cartes de différents champs disciplinaires, lesquelles constituaient des aides d’enseignement utiles pour les matières suivantes : Histoire, Cours de religion, Physique, Cours des Sciences de la nature et de la vie, Physique Expérimentale, Histoire Naturelle, Cosmographie, Géographie, Agronomie, Agronomie et Sciences animales, Langue grecque ; il s’agit des matières enseignées, d’après les programmes des cours des Didaskalio ayant un programme d’études d’une durée de trois années (1914) et des Didaskalio ayant un programme d’études d’une durée de cinq années (1929). L’usage des cartes permettait l’application des principes de l’enseignement à travers l’activité sensorielle et du principe d’autoréactivité de la part des élèves (activité autonome, prise d’initiative et auto-motivation), des principes didactiques importants qui constituaient des objets de discussion des conseils de l’association des enseignant(e)s de Didaskalio d’Héraklion, notamment pendant la période de l’Entre-deux-guerres.
Les cartes ayant un contenu anthropologique étaient utilisées dans le cadre des cours qui contenaient des éléments d’histoire, de géographie humaine, d’anthropologie sociale et/ ou de géographie culturelle. Les cartes anthropologiques présentent des moyennes des indicateurs anthropologiques ou des mesures anthropologiques dans une zone géographique précise. Si on combine les éléments de la carte avec d’autres informations, on peut mieux étudier les peuples d’unezone géographique donnée. Plus précisément, la combinaison des différents éléments anthropologiques aide à identifier certaines catégories de peuples humains et de voir leur répartition géographique dans une certainezone. Sans doute, le fait d’associer les caractéristiques anthropologiques et géographiques avec le peuple humain a souvent conduit à des discriminations entre les différents groupes de populations, dans la mesure où, d’après l’ethnocentrisme, les différences culturelles et/ ou biologiques constituent un critère de classification des humains.
La carte anthropologique «Les peuples humains» des éditions «DimitrakouS.A.», présente les caractéristiques anthropologiques et physiques des personnes qui vivent dans des zones géographiques spécifiques, associant ces caractéristiques à la notion de peuple humain. Dans cette carte on présente les peuples du Caucase (race blanche), les Mongols (race jaune), les Éthiopiens (race noire), les Américains (race rouge) et le peuple Malaïque. Une phrase caractéristique qu’on retrouve sur la carte et qui montre bien les discriminations culturelles que reproduit la carte en question, est la phrase suivante décrivant le peuple des Éthiopiens : «Pas de développement de civilisation, peu d’entre eux sont anthropophages».
(FR)
Special Account for Research Funds of University of Crete (SARF UoC)
