Η λεγόμενη Βασιλική Έπαυλη στα ΒΑ του ανακτόρου της Κνωσού αποτελεί ένα από τα πολυτελέστερα και κομψότερα κτίσματα της νεοανακτορικής περιόδου (1700-1450 π.Χ.). Ανασκάφτηκε από τον Sir Arthur Evans, ο οποίος αναστήλωσε το 1926 το ισόγειο και τον πρώτο όροφο με οπλισμένο σκυρόδεμα. Χτισμένο σε τεχνητό άνδηρο και στο απάνεμο βαθύ κόψιμο της ανατολικής πλαγιάς του λόφου, το τριώροφο αυτό κτίσμα επικοινωνούσε με το ανάκτορο μέσω πλακόστρωτου δρόμου, ο οποίος προσέγγιζε στα ΝΔ την είσοδο στον ανώτερο όροφο. Από εκεί, ξεκινούσε ένα στιβαρό τριπλό κλιμακοστάσιο, που συνέδεε τους διαφορετικούς ορόφους και κατέληγε στο ισόγειο. Η τριμερής διαμόρφωση του λιθόκτιστου αυτού κλιμακοστασίου είναι μοναδική, καθώς επέτρεπε την είσοδο στην οικία και την κίνηση των επισκεπτών προς το ισόγειο, διασφαλίζοντας παράλληλα στους ενοίκους την επιλεκτική απομόνωση των ιδιωτικών διαμερισμάτων του ορόφου. Μια δεύτερη είσοδος στην ΝΑ γωνία του ισογείου εξυπηρετούσε όσους προσέγγιζαν από την κοιλάδα του Καίρατου. Στο ισόγειο βρίσκονταν κάποια από τα σημαντικότερα και πολυτελέστερα δωμάτια υποδοχής και επίσημων ακροάσεων, διαμονής, τελετουργίας, αποθήκευσης και συμπληρωματικών λειτουργιών. Κεντρική θέση καταλάμβανε το τριμερές μινωικό μέγαρο, αποτελούμενο από εξωτερικό φωταγωγό, προθάλαμο με δυο κίονες και πολυτελή αίθουσα με δάπεδο από γυψολιθικές πλάκες και ερυθρό κονίαμα στους αρμούς, ορθομαρμάρωση στους τοίχους και σύστημα πολύθυρων ανοιγμάτων. Τη σημασία του χώρου αυτού επιτείνει η αρχιτεκτονική ιδιορρυθμία του δυτικότερου τμήματος, το οποίο διαχωρίζεται πίσω από χαμηλό κτιστό θωράκιο με δυο κίονες και σκαλοπάτια πρόσβασης, τοποθετείται σε ψηλότερο επίπεδο από τα υπόλοιπο δωμάτιο, δομείται με εξαιρετικής ποιότητας λαξευτή τοιχοποιία και φωτίζεται από ανοιχτό φωταγωγό. Επιπλέον, ο Evans υποστήριξε ότι, εντός μιας ειδικά διαμορφωμένης κόγχης στο κέντρο του δυτικού τοίχου, εντόπισε λείψανα ενός ψηλού λίθινου καθίσματος, το οποίο ερμήνευσε ως θρόνο. Αν και η ταύτιση αυτή παραμένει αβέβαιη, η αρχιτεκτονική διαρρύθμιση του χώρου και η εύρεση ενός ψηλού λύχνου από γυψόλιθο μπροστά από την κόγχη συντείνει στην ερμηνεία του ως χώρου προβολής κάποιου αντικειμένου λατρευτικής χρήσης ή συμβολικής σημασίας. Στα ΒΔ του μεγάρου βρισκόταν η Υπόστυλη Κρύπτη, ένα επιμελημένο δωμάτιο με λαξευτή τοιχοδομία, κεντρικό πεσσό και δάπεδο με πλάκες γυψόλιθου. Ο ανασκαφέας ερμήνευσε τον χώρο ως τελετουργικό και τις λίθινες επιδαπέδιες δεξαμενές εκατέρωθεν του πεσσού ως συλλεκτήρες υγρών προσφορών και σπονδών λατρείας. Λόγω της πολυτέλειας, της προνομιακής του θέσης σε άμεση γειτνίαση με το ανάκτορο και σε απάνεμο σημείο, ο Evans ερμήνευσε το κτίσμα ως θερινή κατοικία του βασιλιά της Κνωσού. Οι περισσότεροι ερευνητές σήμερα τείνουν στην άποψη ότι μάλλον άνηκε σε υψηλό αξιωματούχο του ανακτόρου, με δημόσια διοικητικά και θρησκευτικά καθήκοντα.
(EL)
The “Royal Villa”, northeast of the Palace of Knossos, is one of the most luxurious and elegant buildings of the Neopalatial period (1700-1450 BC). It was excavated by Sir Arthur Evans, who reconstructed the ground and upper floors with reinforced concrete in 1926.
Built on an artificial terrace, in a deep cutting in the leeward east hillside, this three-storey residence was connected to the Palace by a paved road ending at the southwest side of the Royal Villa, at the entrance on the upper floor. From there, a solid, stately triple staircase descended via the upper storeys to the ground floor. The triple design of this stone staircase is unique, allowing visitors to enter the building and move to the ground floor while ensuring that the private apartments on the upper floor could be closed off.
A second entrance in the southeast corner of the ground floor served people approaching from the direction of the Kairatos valley. The ground floor contained some of the most important and opulent reception and audience halls, residential apartments, cult rooms, storerooms and other auxiliary spaces.
The central feature was the tripartite Minoan Hall, consisting of an external lightwell, an antechamber with two pillars, and an opulent hall with a floor of gypsum slabs pointed with red mortar, walls with marble revetment, and a polythyron. The importance of this space is highlighted by the architectural peculiarity of the west side, on a higher level than the rest of the room, from which it is separated by a low balustrade with two columns and a stepped opening. This area is built of ashlar masonry of exceptional quality and is lit by an open lightwell. Evans also said that, inside a specially made niche in the centre of the west wall, he had found the remains of a high stone seat which he interpreted as a throne. Although this identification remains uncertain, the architectural layout of the space and the discovery of a pedestalled gypsum lamp in front of the niche confirm that this was a place intended to highlight some object of cult use or symbolic significance.
Northwest of the hall was the Pillar Crypt, a room of fine construction with ashlar masonry, a central pillar and a paved floor of gypsum slabs. The excavator interpreted this as a cult space and the stone cisterns on the floor as receptacles for collecting liquid offerings and libations.
Its luxury and its privileged location on a leeward site in the immediate vicinity of the Palace led Evans to interpret the building as the summer residence of the king of Knossos. However, most scholars today believe that it was the private residence of a high-ranking palace official with public administrative and religious duties.
(EN)
Ινστιτούτο Πληροφορικής - Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας
Αρχαιολογικός / προϊστορικός Χώρος
