Το λεγόμενο Μικρό Ανάκτορο, περίπου 230μ. στα ΒΔ του ανακτόρου της Κνωσού, αποτελεί το δεύτερο μεγαλύτερο οικοδόμημα (π. 800 τμ.) της μινωικής Κνωσού. Με το ανάκτορο επικοινωνούσε απευθείας μέσω της Βασιλικής Οδού, της κύριας οδικής αρτηρίας που συνέδεε το ανάκτορο με τη βόρεια ακτή και κατέληγε στην περιοχή του Θεάτρου. Θεμελιώθηκε στα μέσα του 16ου αι. π.Χ., αλλά συνέχισε να κατοικείται στα μετανακτορικά χρόνια (13ος αι. π.Χ.). Το πολυτελές αυτό οικοδόμημα έχει εύλογα παραλληλιστεί με ανάκτορο, καθώς εμφανίζει χαρακτηριστικά στοιχεία της μνημειακής νεοανακτορικής αρχιτεκτονικής και οικοδομικής τεχνικής: καλής ποιότητας ξεστή τοιχοποιία, επένδυση τοίχων και δαπέδων με πλάκες γυψολίθου, αποχετευτικό δίκτυο, πολλά δωμάτια, όροφο και υπόγειες εγκαταστάσεις, μεγάλα κλιμακοστάσια, χώρους διαμονής και υποδοχής, ιερά, αποθήκες και χώρους διοικητικών λειτουργιών. Μάλιστα, εικάζεται ότι η ελαφρώς μεταγενέστερη Ανεξερεύνητη Οικία στα δυτικά λειτουργούσε ως συμπληρωματικό παράρτημα του Μικρού Ανακτόρου, με το οποίο συνδεόταν μέσω μιας γέφυρας. Η επίσημη είσοδός του βρισκόταν πιθανόν στα νότια της κατεστραμμένης ανατολικής πρόσοψης, η οποία αποτελούσε την κύρια όψη του οικοδομήματος. Τον ανατολικότερο τομέα καταλάμβαναν πολυτελή δωμάτια υποδοχής και συναθροίσεων, μεταξύ των οποίων μια περίστυλη υπαίθρια αυλή, που οδηγούσε σε ένα ευρύχωρο δίχωρο μινωικό μέγαρο με πολύθυρα και σε μια εξωτερική στενή βεράντα με κίονες και θέα προς το ανάκτορο. Οι τομείς στα βόρεια και κεντρικά περιελάμβαναν ιδιωτικά δωμάτια διαμονής και υγιεινής, αποθήκευσης και διαφόρων συμπληρωματικών χρήσεων, καθώς και ιδιαίτερους χώρους τελετουργίας και φύλαξης πολύτιμων αντικειμένων. Μάλιστα, φαίνεται ότι το συγκρότημα καθ’όλη τη διάρκεια της ζωής του είχε σημαντικές θρησκευτικές και τελετουργικές χρήσεις. Χαρακτηριστικότερη είναι η νεοανακτορική Δεξαμενή Καθαρμών, με τα μοναδικά ίχνη ραβδωτών κιόνων, που έχουν αποτυπωθεί στο κονίαμα του στηθαίου, η οποία συνέχισε να χρησιμοποιείται ως ιερός χώρος για αιώνες. Ακόμα και μετά την κατάργηση της δεξαμενής κατά την μετανακτορική εποχή, ο χώρος μετασκευάστηκε σε οικιακό ιερό με βωμό (γνωστό ως Ιερό των Βαιτύλων ή Φετίχ), πάνω στον οποίο βρέθηκαν λίθινα φυσικά ομοιώματα ανθρώπινων μορφών (συσσωματώματα) και κέρατα καθοσιώσεως. Πολλά πήλινα και λίθινα τελετουργικά αγγεία και αντικείμενα λατρείας, μεταξύ των οποίων ρυτά σε σχήμα ταυροκεφαλής, βάση διπλών πελέκεων, τμήματα ειδωλίων, κ.ά., που βρέθηκαν κατά τις ανασκαφές, αποκαλύπτουν την πολυτέλεια της σκευής και του λατρευτικού εξοπλισμού, που φυλασσόταν στα θησαυροφυλάκια. Στον όροφο στεγάζονταν ιδιωτικά διαμερίσματα διαμονής, αποθήκευσης και διοικητικών λειτουργιών, όπως υποδηλώνουν οι πινακίδες Γραμμικής Β΄ γραφής και τα πολυάριθμα πήλινα σφραγίσματα που βρέθηκαν πεσμένα στο ισόγειο. Το νότιο τμήμα καταλαμβανόταν από ένα ανεξάρτητο διώροφο κτίσμα, από το οποίο σώζονται τρία ευρύχωρα υπόγεια δωμάτια με κεντρικούς πεσσούς (Υπόστυλες Κρύπτες), τα οποία εικάζεται ότι είχαν λατρευτική ή και αποθηκευτική χρήση. Το σημαντικό αυτό μνημείο ανασκάφτηκε το 1905 από τον Sir Arthur Evans και αναστηλώθηκε εκτεταμένα το 1931 με χρήση οπλισμένου σκυροδέματος. Σημαντικές επεμβάσεις αποκατάστασης έγιναν από τους εφόρους Νικόλαο Πλάτωνα (1956-1957) και Στυλιανό Αλεξίου (1971-1974), ενώ η πιο πρόσφατη επέμβαση, υπό την εποπτεία της Επιστημονικής Επιτροπής Κνωσού (ΕΣΠΑ 2007-2013), αφορούσε στην αντικατάσταση του στεγάστρου προστασίας της Δεξαμενής Καθαρμών.
(EL)
The “Little Palace”, approximately 230 m northwest of the Palace of Knossos, is the second-largest building (measuring approx. 800 m²) of Minoan Knossos. It communicated directly with the Palace via the Royal Road, the main road artery connecting Knossos to the north coast which ended at the Theatral Area. The Little Palace was founded in the mid-16th c. BC but continued to be inhabited until the Postpalatial era (13th c. BC).
This luxurious building has justly been compared to a palace, as it displays typical features of monumental Neopalatial architecture and construction technique: fine ashlar masonry, walls and floors faced and paved with gypsum slabs, a drainage network, many rooms, an upper floor and underground installations, large staircases, residential apartments and reception halls, shrines, storerooms and administrative areas. It is also thought that the slightly later Unexplored Mansion to the west functioned as an annexe to the Little Palace, to which it was connected by a bridge.
The official entrance was probably on the south of the destroyed east façade, which was the main front of the building. The east side was occupied by opulent reception and banquet halls, including an open-air peristyle court leading to a spacious two-room Minoan Hall with polythyra and a narrow external veranda with columns and a view of the Palace. The north and central areas of the building included private residential apartments and bathrooms, storerooms, various auxiliary rooms, and spaces for cult rituals and storing valuables. It seems that the complex served important religious and ceremonial functions throughout its life. This is most obviously evidenced by the Neopalatial lustral basin, with unique marks of fluted columns impressed in the plaster of the balustrade, which continued to be used as a sacred space for centuries. Even after the lustral basin fell into disuse during the Postpalatial period, the space was turned into a domestic shrine with an altar (known as the Baetyl Shrine or Fetish Shrine), on which natural stone concretions resembling human figures and horns of consecration were found. Many ritual vessels and cult objects of clay and stone found during the excavations, including bull’s-head rhyta, the a double axe base and fragments of figurines, reveal the opulence of the utensils and cult equipment stored in the treasuries. On the upper floor were private residential apartments, storerooms and areas serving administrative functions, as evidenced by the Linear B tablets and the numerous clay sealings found fallen on the ground floor. The south part of the complex was occupied by an independent two-storey building on the south, with three large basements and central pillars (pillar crypts), which are thought to have been used for religious or storage purposes.
This important monument was excavated by Sir Arthur Evans in 1905 and extensively restored in 1931 using reinforced concrete. Major restoration work was carried out by Ephors Nikolaos Platon (1956-1957) and Stylianos Alexiou (1971-1974), while the most recent intervention, under the supervision of the Knossos Scientific Committee (NSRF 2007-2013), involved replacing the protective roof of the Lustral Basin.
(EN)
Ινστιτούτο Πληροφορικής - Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας
Αρχαιολογικός / προϊστορικός Χώρος
