SearchCulture.gr | Αναζητήστε τεκμήρια πολιτισμού, ιστορίας και τέχνης στο SearchCulture.gr

1 - 30 από 44 τεκμήρια

Χάρτης Πλέγμα

Ταξινόμηση

Λένε πως τον Άη Γιάννη (29 Αυγούστου) στο Παλιούρι, άλλο χωριό, τον γιορτάζουν πασχαλινό με κρέατα και γλεντούσαν. Αλλά μια φορά που μαγέρεψαν βρήκαν μέσα στο καζάνι χέρι ανθρώπινο. Σταμάτησαν και δεν ξαναμαγέρεψαν πασχαλινό φαγί. Και τώρα κάνουν νηστίσιμο φαΐ

Χρονολόγηση: 1959
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Λουκάτος, Δημήτριος Σ.
Τόπος: Κέδρος
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Μια χρονιά δεν έκαμαν πανηγύρι, όπως πρωτύτερα. Είχε ο κόσμος βλογιά κι είπαν να μην το φτιάξουν το πανηγύρι. Μαγειρεύ’ η εκκλησία 1- 2 καζάνια φαγητό κι επήγαιναν οι κάτοικοι κρέας, ρύζι, μανέστρα, μπλουγούρι (πέτουρα και στάρι). Παρουσιάστηκε, λέει ο Άγιος Αθανάσιος στον επίτροπο (τον πατέρα του λέγοντος) και του είπε : «Γιατί, αναγνώστη άφηκες το πανηγύρι μου; Εγώ το θέλω, λέει.» Και τότες εφκιάξανε πανηγύρι

Χρονολόγηση: 1959
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Λουκάτος, Δημήτριος Σ.
Τόπος: Κέδρος
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Στο γιατρό μην πάνης, σύρε στον παθή

Χρονολόγηση: 1959
Τύπος τεκμηρίου: Παροιμία
Δημιουργός: Λουκάτος, Δημήτριος Σ.
Τόπος: Κέδρος
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Του Αγίου Νικολάου 20 Μαΐου. Παρουσιάστηκε ο Άη Νικόλας έξω από το χωριό και του έφτιαξαν εκκλησία.

Χρονολόγηση: 1959
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Λουκάτος, Δημήτριος Σ.
Τόπος: Κέδρος
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Τον παλιό καιρό έβγαιναν από Τουρκομνήματα και χαλάσματα οι Καλότυχες. (Μόλις ελαλούσαν οι πετεινοί έφευγαν).

Χρονολόγηση: 1959
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Λουκάτος, Δημήτριος Σ.
Τόπος: Κέδρος
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Έγινι ου μυλωνάς γουρ'νοκόψιδα κι επήι κι ου καρκάντζουλας κι έψωνε βατράχια κι φοβήθκ' ου μυλουνάς κι του 'δωκε μιά στου κιφάλ'.

Χρονολόγηση: 1959
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Λουκάτος, Δημήτριος Σ.
Τόπος: Κέδρος
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Οι παλιοί μυλωνάδες, όνταν έρχονταν η Σαρακοστή και βγαίναν τα Καρκαντζούλια, μαζεύονταν όλοι σ’ένα δωμάτιο. Πήγαιναν τα Καρκατζούλια κι κινούσαν τσ’μυλόπιτρες. Τσ’ έπιανι φόβους κι τρόμους, αλλά δεν ήξεραν πώς να τα δίωξουν. Ένας γιρουντάκος εκεί λέει : Εγώ θα τις κάνω, να τις διώξ’νε. Κι έπιρνι μι του φκυάρ’ μιτά στάχτ’ κι φουτιά αναμμέν’ κι άναβι τα δαυλιά κι τα φεύγαν τα καρκατζούλια, είδ’ άλλως δεν κοιμόνταν αυτοί καθόλ’.

Χρονολόγηση: 1959
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Λουκάτος, Δημήτριος Σ.
Τόπος: Κέδρος
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Ένας μια φορά έκανε ταξίδ’ σ’ένα χωριό και ήταν καλοκαίρ’, που ο κόσμος είχι τα στάρια του, τα’αλώνια στη σειρά. Είχι πιθάνει ένας χοντρός, Αθανάσιος Μητρόπουλος, εδώ και 40 χρόνια κι λέγανι πως έβγαινε βρυκόλακας. Τ’ αλώνια ήτανε στη γραμμή, περίπου 2 χιλιόμετρα αριστερά- δεξιά. Και τη νύχτα άκουγις απου κάτου : ‘’βγήκε βρουκόλακας..’’ Απαράτησαν ο κόσμος όλα τα’αλώνια κι έρεχαν να κρυφτούν στα σπίτια. Λοιπόν ερώτησα ‘γώ τι τρέχει; -Βγήκ’ ο τάδε βρουκόλακας. Δίπλα μ’ήταν ένα ζαγάρ’. Τότες ήρθ’ ένας αέρας δυνατός κι αμολύθ’κε το ζαγάρ’ και έτρουγε. Αλαμανούσε κεί πέρα (=έκανε ελεύθερα ότι ήθελε.)Το πρωί, μόλις χάραξι, πήγα κι είδα κεί ένα τουμάρ’ έξ πιθαμές μακρύ και κάτ’στο χώμα, αίμα χυμένο. Είχε 4 ποδάρια. Μαζεύτηκαν γυναίκες και το ‘κοβαν με τσικούρ’, μα δεν κόβουνταν. Κατάλαβαν οι γυναίκες πως ήταν βρουκόλακας, πήγαν κι το σκέπασαν σ’ένα μέρος. Κατεβαίνω ‘γώ έπειτα στη Θεσσαλία, το είπα σ’ένα γέρο. Λέει να πάρουμε μια κούρσα να πάμ’ να μι το δείξ’ς. Φθάσαμι κεί, αλλά η γούρνα (που το ‘χαν παραχωμένο χάθ’κε και δε φαίνονταν τίποτε. Ύστερα από λίγες μέρες ξανάγινε πάλι αυτός ο βρουκόλακας. Πήγαννε στα σπίτια κι απολούσε τα ζώα μακριά. Μαζεύτηκε το χωριό, κάναν συμβούλιο παπάδες, πρόεδρος, γερόντοι, να κάψ΄νε το μνήμα. Εμαζεψάνε καμμιά πενηνταριά φορτώματα ξύλα, πήγανε κι ανοίξανε το μνήμα και κοπανίσανε απάνω τα ξύλα και τους έδωσαν φωτιά. Κεί που κείγονταν, μαζεύτηκε μια μπάλα μ’ένα σχήμα σαν κεφαλή ανθρώπου και γελούσε. Το χτυπούσανε με ξύλα και δεν έσβηνε. Στο τέλος αρχίσανε καρνοφυλλίες με γκράδια, καραμπίνες, ότ’είχανε, τρόμαξαν να το διαλύσουν. (βρουκόλακας). Από τότες χάθηκε και δεν ξαναβγήκε βρουκόλακας. (απολούσε=έδιωχνε)

Χρονολόγηση: 1959
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Λουκάτος, Δημήτριος Σ.
Τόπος: Κέδρος
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Τοποθεσία Γαβρόνα (στο βουνό). Κατάχλωρο. Το λένε έτσι, γιατί έχει γάβρους (δέντρα). Το φύλλο του είναι όπως η βάα. Απ’ αυτό το ξύλο επήραν κι εσταύρωσαν το Χριστό.

Χρονολόγηση: 1959
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Λουκάτος, Δημήτριος Σ.
Τόπος: Κέδρος
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Τα σαπόξυλα στο ποτάμι όταν τραβά αέρας, έχουν φώσφορο και φωτάνε. Πέταγαν σκαντζιλήθρες σαν να ήταν φωτιά αναμμένη. Κι έλεγαν πως ήταν βρυκόλακας όσοι φοβάνταν, οι άλλοι μάζευαν τσι κότες απο τα κοτέτσια ή (αν ήταν καμιά παρδαλή γυναίκα, πάαιναν σε δαύτη. Δεν αγροίκ'σα τέτοια πράματα.

Χρονολόγηση: 1959
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Λουκάτος, Δημήτριος Σ.
Τόπος: Κέδρος
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Στου Χωροφύλακα τη βάθη. Εκεί κολυμπούσε ένας χωροφύλακας κι επνίγηκε.Έχ’ λιγότερα χρόνια (από το γύφτο, που πήγηκε στο ίδιο ποτάμι). Μεγάλη βάθη απότομη, με νεροφαγιές και σγούλους.

Χρονολόγηση: 1959
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Λουκάτος, Δημήτριος Σ.
Τόπος: Κέδρος
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Μια ιστορία που έγινε: Τούρκοι στρατιώτες που ήτανε στο ποτάμι, πήρανε ένα κοριτσάκι, επειδή έμοιαζε στο κορίτσι μιανού Τούρκου που πέθανε. Ο παπούς έφκιαξε πίτα, κρασί και τυρί και πήε στις σκηνές να βρη το παιδί. Του το δώκανε. Ζη αυτή κι έχει παιδιά

Χρονολόγηση: 1959
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Λουκάτος, Δημήτριος Σ.
Τόπος: Κέδρος
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Στο Γυφτόπ’λο. Είναι μια βάθη του ποταμού, που τη λένε έτσι, γιατί έχει πνιγή ένας γύφτος. Έχει χρόνια τώρα. Κοιτούσε τα ψάρια, ζαλίστηκε κι’ έπεσε μέσα.

Χρονολόγηση: 1959
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Λουκάτος, Δημήτριος Σ.
Τόπος: Κέδρος
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Από το χαλώ. Ήταν «σκάλα» (κόμπος, ανάμεσα βουνού και κάμπου) σε κεντρικό. Γινότανε χαλασμός και μάχες.

Χρονολόγηση: 1959
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Λουκάτος, Δημήτριος Σ.
Τόπος: Κέδρος
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Στην ανατίναξη. Στον ίδιο δρόμο, από τον Κέδρο, προς τα Λουτρά, υπάρχει ένα μέρος σημαδιακό, που το λένε ανατίναξη. Το είπαν έτσι γιατί τώρα με το συμμοριτοπόλεμο είχανε βάλει μία νάρκη κι έπεσε απάνου της ένα κάρο κι ανατινάχτηκε. Από τότε, έτσι το λένε.

Χρονολόγηση: 1959
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Λουκάτος, Δημήτριος Σ.
Τόπος: Κέδρος
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Οι Τούρκοι ήταν εδώ στα 97. Όπως εμείς λέμε ζήτω, αυτοί έλεγαν Halah- αλλάχ. Κι’ απ’ αυτό έμεινε το Χαλαμπρέζι.

Χρονολόγηση: 1959
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Λουκάτος, Δημήτριος Σ.
Τόπος: Κέδρος
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Ήτανε τσιφλίκι εδώ το χωριό. Το είχανε δυο αδέλφια Τούρκοι: Ο Μουσ’λήμ-αγάς. Χώρ’σαν ο ένας πήρι το Λουτρό (χωριό) κι η άλλος του Χαλαμπρέζ’. Ήθιλαν να τα πουλήσουν τα χτήματα. Δεν συμφώνησαν οι Λουτρώτις και τα πήραν όλα οι Χαλαμπριζώτις. (βλ. σελ. 54)

Χρονολόγηση: 1959
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Λουκάτος, Δημήτριος Σ.
Τόπος: Κέδρος
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Στο Κλεφταμπήδημα. Τοποθεσία στο ποτάμι του Κέδρου, καθώς πηγαίνουμε προς τα Λουτρά. Εκεί έχει δυο βράχους που είναι απόσταση δυο μέτρα ο ένας από τον άλλο. Λένε πως στα χρόνια της κλεφτουριάς οι κλέφτες όταν περνούσαν το ποτάμι, πήδαγαν από τη μια πέτρα στην άλλη κι από τότε έμεινε να το λένε κλεφταμπήδημα. (Είναι δηλαδή πέρασμα του ποταμιού, γεφύρι που χρειάζεται να πηδήσης).

Χρονολόγηση: 1959
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Λουκάτος, Δημήτριος Σ.
Τόπος: Κέδρος
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Οι παλιοί μυλοννάδες, όνταν έρχονταν η Σαρακοστή και βγαίναν τα Καρκαντζούλια μαζεύονταν όλοι σ’ένα δωμάτιο. Πήγαιναν τα Καρκαντζούλια κι κινούσαν τα’μυλόπετρες. Τα’έπιανε φόβους κι τρόμους, αλλά δεν ήξεραν πώς να τα διώξουν. Ένας γιρουντάκος εκεί λέει : Εγώ θα τις κάνω, να τις διώξ’νε. Κι έπιρνι μι του φηνάρ’ μιτά στάχτ’ κι φοντιά αναμμέν’ κι άναβι τα δαυλιά κι τα σκουρπούσε αριστερά-δεξιά, στις μυλόπιτρες κι φεύγαν τα καρκαντζούλια, ειδ’ άλλως δεν κοιμόνταν αυτοί καθόλ’.

Χρονολόγηση: 1959
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Λουκάτος, Δημήτριος Σ.
Τόπος: Κέδρος
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Η Βίδρα=σταχτί υδρόβιο ζώο,σαν νυφίτσα,μέσα στις βάθες στο πυτάμ'.Τρώει ψάρια,αφήν'τα κεφάλια.Το δέρμα της αξίζει ως 500 δραχμές.Τα λιμπά τα παίρνουν στα φαρμακεία(σα φραγκόσκυλο,μαλλιαρό)Άν είναι σερ'κό και το χτυπήσ'ς,γυρνάει και τρώει τα λιμπά τ',για να μην το πιάσ'ς (το θηλυκό όχι).

Χρονολόγηση: 1959
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Λουκάτος, Δημήτριος Σ.
Τόπος: Κέδρος
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Άκουσα και όργανα μια φορά. Κι φωνή πρώτης γραμμής. (σε ξάγναντο).

Χρονολόγηση: 1959
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Λουκάτος, Δημήτριος Σ.
Τόπος: Κέδρος
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Στείλε σύ του δώρο σ' κι 'γώ ξέρω ποιούς τόστ' λι

Χρονολόγηση: 1959
Τύπος τεκμηρίου: Παροιμία
Δημιουργός: Λουκάτος, Δημήτριος Σ.
Τόπος: Κέδρος
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Τώρα ζιούμε, τώρα πεθαίνουμε!

Χρονολόγηση: 1959
Τύπος τεκμηρίου: Παροιμία
Δημιουργός: Λουκάτος, Δημήτριος Σ.
Τόπος: Κέδρος
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Θέλεις να θερίσης ή να πας να βγάλ΄ς ρόβ΄;

Χρονολόγηση: 1959
Τύπος τεκμηρίου: Παροιμία
Δημιουργός: Λουκάτος, Δημήτριος Σ.
Τόπος: Κέδρος
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Ούλοι είχαν τον πόνο τους κι ου μυλωνας τ' αυλάκ'

Χρονολόγηση: 1959
Τύπος τεκμηρίου: Παροιμία
Δημιουργός: Λουκάτος, Δημήτριος Σ.
Τόπος: Κέδρος
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Από μας τσι παλιακοί κρατιέτ' ο Θεός

Χρονολόγηση: 1959
Τύπος τεκμηρίου: Παροιμία
Δημιουργός: Λουκάτος, Δημήτριος Σ.
Τόπος: Κέδρος
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Ποιος θα πρωταπάη στο μύλο αλέθ'

Χρονολόγηση: 1959
Τύπος τεκμηρίου: Παροιμία
Δημιουργός: Λουκάτος, Δημήτριος Σ.
Τόπος: Κέδρος
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Ένας είπε: - Ήθελα να είχα λαιμό μακρύ, σαν της πάπιας – Και γιατί; τον ρωτάει ο άλλος – Για να μασούσα καλά την κουβέντα, ώσπου να την πω

Χρονολόγηση: 1959
Τύπος τεκμηρίου: Παροιμία
Δημιουργός: Λουκάτος, Δημήτριος Σ.
Τόπος: Κέδρος
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Καραγκούνικο μυαλό, κολοκύθι στο νερό

Χρονολόγηση: 1959
Τύπος τεκμηρίου: Παροιμία
Δημιουργός: Λουκάτος, Δημήτριος Σ.
Τόπος: Κέδρος
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Όλον το Μάρτη φόβου κι ως τις 10 απ' τ' Απριλιού

Χρονολόγηση: 1959
Τύπος τεκμηρίου: Παροιμία
Δημιουργός: Λουκάτος, Δημήτριος Σ.
Τόπος: Κέδρος
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Φίλτρα αποτελεσμάτων

Φίλτρα αποτελεσμάτων

Στο γιατρό μην πάνης, σύρε στον παθή

Του Αγίου Νικολάου 20 Μαΐου. Παρουσιάστηκε ο Άη Νικόλας έξω από το χωριό και του έφτιαξαν εκκλησία.

Τον παλιό καιρό έβγαιναν από Τουρκομνήματα και χαλάσματα οι Καλότυχες. (Μόλις ελαλούσαν οι πετεινοί έφευγαν).

Έγινι ου μυλωνάς γουρ'νοκόψιδα κι επήι κι ου καρκάντζουλας κι έψωνε βατράχια κι φοβήθκ' ου μυλουνάς κι του 'δωκε μιά στου κιφάλ'.

Τοποθεσία Γαβρόνα (στο βουνό). Κατάχλωρο. Το λένε έτσι, γιατί έχει γάβρους (δέντρα). Το φύλλο του είναι όπως η βάα. Απ’ αυτό το ξύλο επήραν κι εσταύρωσαν το Χριστό.

Στο Γυφτόπ’λο. Είναι μια βάθη του ποταμού, που τη λένε έτσι, γιατί έχει πνιγή ένας γύφτος. Έχει χρόνια τώρα. Κοιτούσε τα ψάρια, ζαλίστηκε κι’ έπεσε μέσα.

Από το χαλώ. Ήταν «σκάλα» (κόμπος, ανάμεσα βουνού και κάμπου) σε κεντρικό. Γινότανε χαλασμός και μάχες.

Οι Τούρκοι ήταν εδώ στα 97. Όπως εμείς λέμε ζήτω, αυτοί έλεγαν Halah- αλλάχ. Κι’ απ’ αυτό έμεινε το Χαλαμπρέζι.

Άκουσα και όργανα μια φορά. Κι φωνή πρώτης γραμμής. (σε ξάγναντο).

Στείλε σύ του δώρο σ' κι 'γώ ξέρω ποιούς τόστ' λι

Τώρα ζιούμε, τώρα πεθαίνουμε!

Θέλεις να θερίσης ή να πας να βγάλ΄ς ρόβ΄;

Ούλοι είχαν τον πόνο τους κι ου μυλωνας τ' αυλάκ'

Από μας τσι παλιακοί κρατιέτ' ο Θεός

Ποιος θα πρωταπάη στο μύλο αλέθ'

Ένας είπε: - Ήθελα να είχα λαιμό μακρύ, σαν της πάπιας – Και γιατί; τον ρωτάει ο άλλος – Για να μασούσα καλά την κουβέντα, ώσπου να την πω

Καραγκούνικο μυαλό, κολοκύθι στο νερό

Όλον το Μάρτη φόβου κι ως τις 10 απ' τ' Απριλιού