Χρόνος - Περί Μνήμης και Αλλαγής

Ανά πάσα στιγμή αφαιρούμεθα από το παρόν για να συνδεθούμε με κάτι που παρήλθε, χωρίς να θέτουμε σε κίνηση κάποιον συγκεκριμένο μηχανισμό. Το παρελθόν μας αιφνιδιάζει, μας αρπάζει από τα μούτρα, όπως ενίοτε μας ανακουφίζει ή έρχεται αρωγός μας με μια φευγαλέα παράσταση … Θυμόμαστε όπως σκεπτόμαστε, το σκάμε από την παρούσα στιγμή με την ίδια άνεση που αλλάζουμε κουβέντα ή διάθεση … ο χρόνος παρουσιάζεται εξίσου αινιγματικός με την μνήμη … Το μέλλον δεν είναι ακόμα, το παρελθόν δεν είναι πια, όσο για το παρόν στιγμιαία είναι αλλά οδεύει προς το μη ον. (Κωστής Παπαγιώργης, «Περί Μνήμης», Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 2008). 

Ο Χρόνος είναι μια θεμελιώδης έννοια που παλεύουμε να την κατανοήσουμε εν μέρει λόγω της σχετικότητας και της υποκειμενικότητάς της. Ένα πανταχού παρόν μυστήριο που ενέπνευσε ποικίλες εικαστικές αναπαραστάσεις και φιλοσοφικές προσεγγίσεις.

Τι είναι ο Χρόνος; Πώς τον αφομοιώνει ο ανθρώπινος νους, πώς αποτυπώνεται η έννοιά του και πώς αναπαρίσταται;

Πώς ο Χρόνος οδηγεί στην ικανότητά του ανθρώπου να υφίσταται στο παρόν ανακαλώντας και ανασυνθέτοντας το παρελθόν; Πώς δημιουργείται και πώς αναπαρίσταται η Μνήμη εικαστικά;

Πώς αποτυπώνεται ο Χρόνος ως γεγονός που συντελείται συνεχώς και επιφέρει αλλαγές; Η ροή του χρόνου μέσα στη μέρα, από το ξημέρωμα μέχρι που έρχεται η νύχτα, όπως στα έργα “Αυγή στο Αιγαίο” του Χάρη Βογιατζή και “Νύχτα” της Λιλής Αρλιώτη· η διαδοχή καταστάσεων στη φύση που αναπαύεται και αναγεννάται με τον κύκλο των εποχών, όπως στην “Άνοιξη” του Γεώργιου Ιακωβίδη και στον “Χειμώνα” του Τάσσου· ο χρόνος ως βιολογικό αποτύπωμα σε απεικονίσεις διαφόρων ηλικιών (πορτραίτα παιδιών, νέων και ηλικιωμένων) μέχρι την αναπόδραστη στιγμή του θανάτου (π.χ. "Τα κρεβάτια του θανάτου", Φρανθίσκο Γκόγια).

Ερωτήματα που δύσκολα προσεγγίζονται αλλά διαχρονικά ερμηνεύονται με εξαιρετική ποικιλία στις εικαστικές τέχνες. Τα ανοιχτά, αφηρημένα ερωτήματα μπορούν να εμπνεύσουν την τέχνη και να δώσουν χώρο για ελευθερία στην ερμηνεία και τη δημιουργία. Διευρύνουν τα όρια και επιτρέπουν την έκφραση και τη δημιουργικότητα του καλλιτέχνη σύμφωνα με το προσωπικό τους βλέμμα, τη φαντασία και τις εμπειρίες τους. Η εκτίμηση του χρόνου ως προσωπικό βίωμα. 

Στα επιλεγμένα τεκμήρια περιλαμβάνονται αφαιρετικές, συμβολικές και συνειρμικές διαστάσεις, αλλά και πιο ρεαλιστικές απεικονίσεις, από αρχαιολογικά αντικείμενα, έργα ζωγραφικής, γλυπτά και φωτογραφίες μέχρι εγκαταστάσεις και παρτιτούρες.