SearchCulture.gr | Search items of culture, history and art in SearchCulture.gr

1 - 30 from 198 items

Map Grid

Sort by

Unknown

Date: 1818
Item type: Note
Place: Chouliarádes
Institution: Academy of Athens

Σημείωμα

Date: 1818
Item type: Letter
Place: Chouliarádes
Institution: Academy of Athens

Κατάστιχο

Date: 1818
Item type: Catalogue
Place: Chouliarádes
Institution: Academy of Athens

Παλαιότερα στην κορφή του χωριού Πετροβούνι (Βασταβέτσι τότες) ήταν πολύ νερό, κεφάλ’ το λέγανε. Φίδι είχε ανοίξει τη γούρα απ’ όπου έτρεχε το νερό. Εκεί πήγανε γυναίκες να πλύνουν τα μαλλιά και άλλες να ποτίσουν τα πρόβατα. Αλλά τα πρόβατα απ’ την πολλή σαργιά ( σαν λάσπη που γίνεται στο σώμα των προβάτων και μυρίζει χαρακτηριστικά) δεν πίνανε νερό. Εκεί οι γυναίκες μαλώσανε και στο θυμό τους πήρανε τρία μεγάλα τσοβάλια μαλλιά και φράξανε τη γούρα. Από τότες έπαψε να βγαίνη νερό εκεί επάνω και άνοιξε άλλη γούρα προς το Λούτζ’νο (ποτιστικά). Έτσι δεν έχομε εδώ νερό κ’ έχουν στα Ποτιστικά

Date: 1959
Item type: Folk Legend
Creator: Οικονομίδης, Δημήτριος Β.
Place: Chouliarádes
Institution: Academy of Athens

Στην άκρη στο χωριό είν' ο Αϊ Νικόλας είνια θαματουργός. Λένε πως κάποιος πήρε βελάνι απ' τα πουρνάρια και το βράδ' πήγε ο Άϊ Νικόλας και τον έδειρε γερά. Το πρωί τα βελάνια τα πήε στο μέρος που τα 'πήρε.

Date: 1959
Item type: Folk Legend
Creator: Οικονομίδης, Δημήτριος Β.
Place: Chouliarádes
Institution: Academy of Athens

Εις τον λόφο υπεράνω του χωριού «Χουλιαράδες» ευρίσκεται το παρεκκλήσιον του Προφήτου Ηλία, όπου κατά την εορτήν του Αγίου συγκεντρώνονται οι κάτοικοι και πανηγυρίζουν. Έρχονται και μετέχουν εις την πανήγυριν και οι κάτοικοι του χωριού «Βαπτιστής» κειμένου εις ημίωρον βορειοανατολικώς των «Χουλιαράδων». Οι άντρες είναι ενδεδυμένοι με αστικήν ενδυμασίαν, εκ δε των γυναικών αι πλέον ηλικιωμέναι φέρουν μαύρην ενδυμασίαν μετά μαύρης μανδήλας εις την κεφαλήν. Αι νεωτέραι φορούν ενδύματα που δεν διαφέρουν των των αστικών κέντρων. Παρά το παρεκκλήσιον του Αγίου υπάρχουν αρκεταί ακακίαι, υπό την σκιάν των οποίων κάθηνται οι πανηγυρίζοντες εξηπλωμένοι επί της χλόης. Ο πατροπαράδοτος οβελίας ετοιμάζεται δια το γεύμα. Δεν είναι κοινοτικός, αλλά ιδιωτών μπακάληδων, οι οποίοι τον προσφέρουν άντι αμοιβής εις τους πανηγυρίζοντας. Άλλοι επαγγελματίες εις πρόχειρας τραπέζια προσφέρουν λουκούμια, ποτά, και άλλα πράγματα (παιχνίδια κατασκευασμένα εις τας πόλεις). Δια την εκκλησίαν του Αγίου επιχωριάζει η κατωτέρω παράδοσις : Το σημερινό εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία μεταφέρθηκε από τον παρακάτω λόφο όπου ήταν πρώτα η εκκλησία . Τη μετέφεραν εδώ γιατί έχουν να ειπούν ότι εκεί πιάσαν έν αντρόγενο που ασελγούσε. Γκρέμισαν το εκκλησάκι. Φαινόνται ακόμη τα ερείπια. Πήραν πολλές πέτρες και έβαλαν κι άλλες κ’ έχτισαν το σημερινό εκκλησάκι. Εις την πανήγυριν μετέχουν ζυγιές οργανοποικτών. Κάθε ζυγιά αποτελείται από τα εξής όργανα : Κλαρίνο, λάουτο, βιολί, ντέφι. Κάποτε φέρνουν και σαμπτούρ’ (σαντούρι)

Date: 1959
Item type: Folk Legend
Creator: Οικονομίδης, Δημήτριος Β.
Place: Chouliarádes
Institution: Academy of Athens

Το ξύλο έχει δυο άκρες

Date: 1959
Item type: Proverb
Creator: Οικονομίδης, Δημήτριος Β.
Place: Chouliarádes
Institution: Academy of Athens

Το ξύλο και το γαμύσ' δε βγαίν'

Date: 1959
Item type: Proverb
Creator: Οικονομίδης, Δημήτριος Β.
Place: Chouliarádes
Institution: Academy of Athens

Η Αγία Παρασκευή τιμωράει εκείνες που δεν φυλάν τη μέρα της.

Date: 1959
Item type: Folk Legend
Creator: Οικονομίδης, Δημήτριος Β.
Place: Chouliarádes
Institution: Academy of Athens

Το χωριό μας Χουλιαράδες βρίσκονταν παλιότερα όξω από κεί που είναι σήμερα. Το μέρος εκείνο, λέν, βούλιαξε κ' έμεινε μαναχά η εκκλησά της Αγίας Παρασκευής. Το μέρος εκείνο που βούλιαξε το λέν Κολυμπήθρα. Όταν χτίστ'κε το καινούργιο χωριό κεί, που βρίσκεται σήμερα ένα παιδί είδε στον ύπνο τ' την Αγία Παρασκευή, που του 'λεγε να την πάρ' από κεί γιατί ήταν μαναχή τς. Αυτό το είνορο το είδε τρείς φορές και το είπε στ'ς χωριανούς. Οι χωριανοί δεν πίστεψαν. Τότε είπε η Αγία Παρασκευή στο παιδί να πή στ'ς χωριανούς να πάν στο πουρνάρ' του Παπαντών' να δούν την εικόνα τς και μια καντήλα. Πήγαν, τη βρήκαν. Πήρε ο παπάς την εικόνα να την πάνε ξανά στην εκκλησά, αλλά δεν μπόρεσε, γιατί του 'φυγε από τα χέρια. Τότες φέραν το δεσπότ' . Αυτός την κατέβασε ως τα μισά του πουρναριού και του 'φυγε. Αποφάσισαν λοιπόν να τ' φέρουν την εκκλησά τς στο χωριό. Κι το βράδ' είδε το παιδί την Αγία Παρασκευή που του είπε : Να πάν οι χωριανοί εκεί που 'ηταν η εικόνα 'πο πάνω να δούν σημαδεμέν' την εκκλησά με κόκκινο νήμα και το μέρος τς εκκλησάς το όξω με άσπρο νήμα. Αλήθεια, την άλλ' μέρα πήγαν και τα είδαν. Και τότες έβαλαν κ' έχτ'σαν την εκκλησά. Αφού την τελείωσαν, είπε η Αγία Παρασκευή στο παιδί να μη την πειράξουν μέσα γιατί θα 'στερνε ζουγράφο να τ' ζουγραφίσ'. Και η Αγία Παρασκευή πήγε στην Άρτα σ' ένα ζουγράφ' και για να πιστέψ' το 'βαλε στο προσκέφαλο στον ύπνο χρήματα κι αφού τα είδε αυτός ξεκίν΄σε κ' ήρθε και ζουγράφ΄σε την εκκλησά. (Ιω Δημητρούλας,ετών 25. Την έμαθεν από την Κωνστάντω Δ. Γεωργούλη, ετών 59

Date: 1959
Item type: Folk Legend
Creator: Οικονομίδης, Δημήτριος Β.
Place: Chouliarádes
Institution: Academy of Athens

Η Αγία Παρασκευή είναι η εκκλησά του χωριού : (των Χουλιαράδων). Λέν πως ήταν πρώτα στον όξω του χωριού μικρό κάμπο, όπου λένε πως ήταν χτισμένο και το χωριό και βούλιαξε και το μέρος εκείνο το λένε Κολυμπήθρα τώρα. Άν κατέβεις εφτά σκαλίδια κάτω και δώδεκα πέρα θα βρής την παλιά εκκλησά. Σαν καταστράφ'κε το χωριό κ' η εκκλησά του, ένας μάστορας ωνειρεύτ΄κε την Αγία Παρασκευή και είπε στους συντρόφους τ' οτι ήταν απάνου στο μέρος που 'ναι σήμερα χτισμένη. Σύρτε τς είπε και θα δήτε ένα κόκκινο σκ'νι ίσαμε την εκκλησά. (Στον τόπο που θα γένονταν η εκκλησά τς είπε, ήταν ένα κόκκινο σκ'νί). Αργότερα άλλος ωνειρεύτ'κε απού το χωριό την Αγία Παρασκευή και του είπε αυτή να τη χτίσουν εκεί που είναι τώρα. (Κοινή παράσοσις εν τω χωριώ).

Date: 1959
Item type: Folk Legend
Creator: Οικονομίδης, Δημήτριος Β.
Place: Chouliarádes
Institution: Academy of Athens

Διά την εκκλησίαν του αγίου (Προφήτου Ηλία) επιχωριάζει η κατωτέρω παράδοσις : Το σημερινό εκκλησάκι του Προφήτου Ηλία μεταφέρθηκε από το παρακάτω λόφο όπου ήταν πρώτα η εκκλησία. Τη μετέφεραν εδώ γιατί έχουν να ειπούν οτι εκεί πιάσαν εν αντρόγενο που ασελγούσε. Γκρέμισαν το εκκλησάκι. Φαίνονταν ακόμη τα ερείπια. Πήραν πολλές πέτρες βάλαν κι άλλες κ' έχτισαβ το σημερινό εκκλησάκι.

Date: 1959
Item type: Folk Legend
Creator: Οικονομίδης, Δημήτριος Β.
Place: Chouliarádes
Institution: Academy of Athens

Λόγω της αποτόμου και βραχώδους κατωφερείας του Αράχθου και του Καλαρρυτινού σημειώνονται κατά καιρούς θύματα εκ κατακρημνίσεων τόσον από την πλευράν των Χουλιαράδων και Πετροβουνίου, όσον και από την πλευράν του Αμπελοχωρίου. Άνθρωποι και ζώα ευρίσκουν πολλάκις τον θάνατον. Ο λαός φαντάζεται ότι στα σημεία αυτά όπου χύνεται αίμα ανθρώπινο υπάρχουν ησκιώματα. Γι αυτό και προσκαλούνται οι ιερείς να διαβάσουν τρισάγιο εις τον τόπον του δυστυχήματος. Εάν δεν γίνη αυτό πιστεύουν ότι θα βγαίνουν τα ησκιώματα τη νύχτα και θα φωνάζουν. Ο κόσμος φαντάζεται ότι εις τα μέρη αυτά επαναλαμβάνονται τα δυστηχήματα, γιατί είναι ησκιωμένα. Πολλές φορές βλέπουν και φωτιές εκεί. Εκεί λέν που στάζει αίμα, κακό γίνεται δυστύχημα γίνεται. Το αίμα τραυά άλλο αίμα. Έτσι το λεν.

Date: 1959
Item type: Folk Legend
Creator: Οικονομίδης, Δημήτριος Β.
Place: Chouliarádes
Institution: Academy of Athens

Μώρα, η= ξάφνισμα στον ύπνο. Ρίχνουν όπλο και σταυρώνουν το κρεββάτ' και το στήθος τρεις φορές. (Τα λαϊκά αυτά γιατροσόφια συνέλεξα από στόματος του Κων/νου Μαντζίλα, ετών 65, που κάνει τον πρακτικό γιατρό στο Χωριό Χουλιαράδες).

Date: 1959
Item type: Folk Legend
Creator: Οικονομίδης, Δημήτριος Β.
Place: Chouliarádes
Institution: Academy of Athens

Βομπίρκο, το – πιο ορφανό – φτωχό, κακομοίρ'κο.

Date: 1959
Item type: Folk Legend
Creator: Οικονομίδης, Δημήτριος Β.
Place: Chouliarádes
Institution: Academy of Athens

Ησκιοπατήθ'κα δηλαδή έπαθα εφιάλτη.

Date: 1959
Item type: Folk Legend
Creator: Οικονομίδης, Δημήτριος Β.
Place: Chouliarádes
Institution: Academy of Athens

Μέσα στον ανεμοστρόφιλα χορεύουν οι Καλότυχες. Μια φορά σκοτώθ΄κ ένας εδώ στο χωριό μας στον πόλεμο κ’ ήταν μια μέρα ανεμοστρόφιλας στο μέρος που σκοτώθ’κε και τα παιδιά έβλεπαν το σκοτωμένο μέσα στον ανεμοστρόφιλα. (Όταν ιδούμε ανεμοστρόφιλα λέμε το «Πάτερ ημών» και κάνομε το σταυρό μας.)

Date: 1959
Item type: Folk Legend
Creator: Οικονομίδης, Δημήτριος Β.
Place: Chouliarádes
Institution: Academy of Athens

Μια φορά μια γυναίκα συφώνησε με τς άλλες να παν για ξύλα πρωΐ – πρωΐ. Παράωρα οι Καλότυχες παρουσιάστ’καν σ’ αυτήν, της φώναζαν με τ’ όνομά της σαν να ήταν οι γυναίκες οι γειτόνισσες που είχαν συμφωνήσ’. Αυτή χωρίς να τς πάη στη γνώμ’ για κακό, άρπαξε το κασάρ΄(= που κόβουν ξύλα) το σιγκούν και την τριχιά (=σχοινί) και πότε μπροστά και πότε πίσω από τις Καλότυχες έφτασαν όξ’ απού το χωριό σε γκρεμό που τον λένε Χάβο. Εκεί την άρπαξαν οι Καλότυχες στα χέρια για να την πετάξ’ στο γκρεμό κ’ έλεγαν: «Να την ρίξωμε να μην τη ρίξωμε» Κείν’ τη στιγμή άσπρος κόκοτος λάλ’σε κ’ οι Καλότυχες είπαν: «’Ασπρος κόκοτος λαλεί, ας είμεστ’ όπως είμεστε». Έπειτα λάλησε κόκκινες κόκοτος και είπαν: «Κόκκινος κόκοτος λαλεί, ετοιμαστήτε». Σε λίγο λάλησε μαύρος κόκοτος και είπαν: «Μαύρος κόκοτος λαλεί, φεύγετε να φέυγωμε. Έφυγαν και η γυναίκα γύρισι σπίτ’ κατατρομαγμέν’.

Date: 1959
Item type: Folk Legend
Creator: Οικονομίδης, Δημήτριος Β.
Place: Chouliarádes
Institution: Academy of Athens

Στην Άρτα πιο απάνω στ' 30 του Μαρτιού βήκ' η Βάβω με τ' αρνιά και τα κατσίκια τς κ' είπε μπρούτς μπρούτς γέρο Μάρτ'. Κι ο Μαρτς Βάβω με τη ρόκα και τα κατσίκια κι αρνιά τα πάγωσε όλα κ' έμειναν κεί μάρμαρο πέτρες ορθές. Περνάμε από κεί και τα βλέπομε.

Date: 1959
Item type: Folk Legend
Creator: Οικονομίδης, Δημήτριος Β.
Place: Chouliarádes
Institution: Academy of Athens

Τοποθεσία παρά τα Κορδολόϊα άνωθεν του Αράχθου. Κορδολόϊα = στροφές του δρόμου. Διηγούνται οτι, όταν κάποτε το ψίκι γύριζε από 'να γάμο, ο παπάς των Χουλιαράδων πήγε να π'δήσ' το ρέμμα που λέγεται παπά πήδ'μα. Έπεσε κάτω στον καταράκτη μέσ' στο β'ρό (= βίρο) κ' έσπασε μόνογενα δόντι. Και είπε οτι η Παναγία τον βάσταξε και κατέβ'κε σιγά. Ήταν πολύ νερό στο β'ρό. Δέκα μέτρα ύψος.

Date: 1959
Item type: Folk Legend
Creator: Οικονομίδης, Δημήτριος Β.
Place: Chouliarádes
Institution: Academy of Athens

Παράωρα μιας γυναίκας στο χωριό της φώναξαν οι Καλότυχες (τις λεν και ξωτ’κές) κάνοντας τη φωνή γνωστής της γειτόνισσας, να πάνε στο μύλο. Αυτή χωρίς να τς πάη στη γνώμ’ για κακό ζαλίκωσε τη μιριά (= το ένα μέρος απ’ το φόρτωμα, ένα σακκί) και ξεκίνησε μαζί με την Καλότυχη. Έφτασαν στο μύλο μια ώρα μακριά. Εκεί ξεφόρτωσι το σακκί κι αντί γυναίκα βλέπει έναν γεροδεμένο άντρα. Αυτός τς λέει: Στα Κόκκινα Στεφάνια (ονομασία κρημνών παρά τον Καλαρρυτινόν) που βλέπ’ς έχω τη γυναίκα μου γκαστρωμέν’. Εκεί θα πάμε. Θέλοντας και μη θέλοντας ακολούθησε. Στο δρόμο τς λέγει! «Αν γεννήσ’ η γυναίκα μου παιδί θα σ’ αφήκω. Αν γεννήσ’ κοπέλλα, θα σε φάω.» Πήγαν, μπήκαν στη σπηλιά. Η γυναίκα τ’ ήταν γκαστρωμένη κ’ εγέννησε κ’ έκαμε κοπέλλα. Και λέει η γυναίκα του σατανά στη γυναίκα που πήγ’ εκεί. Μη μαρτ’ράς τίποτε. Πήρα κιρί (=κερί) κ’ ‘εφκειασαν πούτσα κερένια πριν ‘δη ο σατανάς. Ο Σατανάς την απόλυσε τη γυναίκα. Η γυναίκα του σατανά τς είπι κρυφά πριν φύγη. Στο δρόμο ν’ απολάη σκ’τιά (=σκουτιά). Ο Σατανάς θα σε κυνηγήσ΄τς είπε κι όταν βρίσκ’ σκ’ τι, θα λέη πως το ‘γνεσαν , πως το ύφαναν, πως το νεροτρούβ’ σαν (νεροτριβή) και θα περνάη η ώρα. Εσύ θα χωθής στην εκκλησά. Έτσι κ’ έγινε. Σαράντα μέρες βράδ’ και τς φώναζε. «Μαμμή, κυρά μαμμή τα ψωλιά σ’ από κερί αν σε λάβω θα σε φάω». Από τις σαράντα κ’ έπειτα δεν ξαναφάν’κι κ’ η γυναίκα γλύτωσι.

Date: 1959
Item type: Folk Legend
Creator: Οικονομίδης, Δημήτριος Β.
Place: Chouliarádes
Institution: Academy of Athens

Στ’ς Γραμματ’κές (τοποθ. Κοντά στο χωριο) μέρα μεσημέρ’ ένα παιδί φύλαε το κοπάδ’ και λάλαε τη φλοέρα. Να κ’ οι ξωτ’κές από τις Γκριλίτσες (βαθειά χαράδρα, φωλιά των διαβόλων). πάησαν και τον ζύγωσαν. Εκείνος σκιάχτ’κε. Μη σκιάζισαι, του είπε η μεγαλύτερη λάλα τη φλοέρα. Εκείνος λάλαε κι αυτές πκιάστ’καν στο χορό και χόρευαν. Σε λίγο στάθ΄καν και η μεγαλύτερη του είπε: ποια σ’ αρέσ’ απ’ όλες. Τις τήραξ’ όλες σκιαγμένος κ’ έδειξε μία. Η μεγαλύτερ’ να το φ’λάη να μην το χάσ’. Εκείνη η ξωτ’κιά που τς πήρε το μαντήλ’ πάαινε κοντά τ’ σα σκ’λί. Κείνος την έκαμε γ’ναίκα τ’. Κι απόχτ’σαν και δυο π’διά. Μια φορά η ξωτ’κιά τ’ πήρε το μαντήλ’ χωρίς να τ’ν καταλάβ’ ο άντρας τς κ’ έφ’γε. Έτσ’ έμεινε μοναχός με τα π’διά. Κάθε βράδ’ αυτή έρχονταν και το βύζαινε τα π’διά κι άμα έσκουζαν τα σ’μμάζωνε και τα μέρωνε. Πρώτα ούτ’ ο άντρας ούτε τα π’διά την έγλεπαν. Όταν μεγάλωσαν τα π΄διά την έγλεπαν και ήθελαν να τ'ν κρατήσ’ν ικεί. Δεν ξανάρθ’ από τότες η ξωτ’κιά. Τα παιδιά δεν είχαν κόκκαλα και χάθ’καν, χάθ’κε κι ο πατέρας απ’ το χάλ’ τ’. [Γραμματ’κές= Το μέρος το λεν Γραμματ’κές, γιατί εκεί οι καλότεχνες (ξωτ’κές) είχαν τα γραφεία τς. Ο τόπος είναι δίπλα σε αλώνια.]

Date: 1959
Item type: Folk Legend
Creator: Οικονομίδης, Δημήτριος Β.
Place: Chouliarádes
Institution: Academy of Athens

Κοντά στο Χαροκόπ' (Συνοικισμό του Πετροβουνίου)υπάρχει βρύση με εξαιρετικό νερό που λέγεται Χαροκόπ'. Απ'αυτήν πήρε τ'όνομα. Απο κεί, διηγούνται, έπαιρνε νερό ο Αλή Πασάς. Όπως λένε οιχωρικοί της περιοχής λέγεται χαροκόπ'γιαυί το νερό είναι τόσο καλό που κόβει το χάρο.

Date: 1959
Item type: Folk Legend
Creator: Οικονομίδης, Δημήτριος Β.
Place: Chouliarádes
Institution: Academy of Athens

Ο Ιω. Κωνσταντινίδης, κάτοικος Χουλιαράδων, μου είπε ότι η ονομασία Βαπτιστής οφείλεται εις την εκκλησίαν του χωρίου επ'ονόματι Ιωάννου του Προδρόμου.

Date: 1959
Item type: Folk Legend
Creator: Οικονομίδης, Δημήτριος Β.
Place: Chouliarádes
Institution: Academy of Athens

Στ'β'ρο τς Μάρω = Στο βιρό της Μάρως. Καταρράκτης που καταλήγει σε βιρό (δεξαμενή). Λέγουν ότι εδώ γκρεμίστηκε μια γυναίκα που την έλεγαν Μαρία.

Date: 1959
Item type: Folk Legend
Creator: Οικονομίδης, Δημήτριος Β.
Place: Chouliarádes
Institution: Academy of Athens

Άμα κουκουβάια κάνη κου κου κουχου... λέμε ότι φωνάζ' το π'δί της το Γιώργο, που της το πήρανε.

Date: 1959
Item type: Folk Legend
Creator: Οικονομίδης, Δημήτριος Β.
Place: Chouliarádes
Institution: Academy of Athens

Μια κάποια Τασούλα (Τασά) φύλαγε μια φορά κάτω στα χειμαδιά που έχομε, στη Στρίτσα (τοπων. Χειμαδιού), το λινάρ’να μη το φάν τα ζώα. Κίλσ’ένα λιθάρ’ ξαφν’κά και τη σκότωσι. Την πήραν και την έθαψαν στο χωριό. Από τότες βγήκε ‘’ήσκιωμα’’ σ’εκείνο το μέρος σα γελαδοτόμαρο. Ξεκινούσε από το μέρος που σκοτώθ΄κε και πήγαινε στο μνήκμα. Ένας από άλλο χωριό, από το Σκλούπο (νύν ονομ. Αμπελοχώρι) ντουφεκούσε το ήσκιωμα. Από τα πολλά ο δραγάτης του χωριού μέρα φεγγάρι στην καρτέρ. Το ήσκιωμα άραξε στο χωριό ψάλλοντας και διαβάζοντας. Τρόμος και φόβος έπιασε το χωριό. Πάησ’ ο παπάς έρριξ’ αγίασμ’ απού την τρύπα στο μνήμα και δεν ξαναβγήκι το γελαδοτόμαρο.

Date: 1959
Item type: Folk Legend
Creator: Οικονομίδης, Δημήτριος Β.
Place: Chouliarádes
Institution: Academy of Athens

Ο γκρεμισμένος κι ο σκοτωμένος άθελά τους βγαίνουν ''ησκιώματα''. Τα αίματα πρέπει να καθαρίζωνται και να ρίξη και ο παπάς τρισάγιο.

Date: 1959
Item type: Folk Legend
Creator: Οικονομίδης, Δημήτριος Β.
Place: Chouliarádes
Institution: Academy of Athens

Στ’ς Γκριλίτσες (απότομος λαγκαδιά κοντά στους Χουλιαράδες, μεταξύ Αράχθου και Χουλιαράδων) λέν μαζεύουντ’ οι διαόλοι, είναι η φωλιά των διαόλων. Από κει στο ηλιοβασίλεμα ξεκινούν για να κάνουν το κακό. Εκεί ακούονται ολοένα τούμπανα, βιολιά, σκουξίματα, γέλια τραγανά και φωνές περαστικές (=διαπεραστικές). Από ‘κει ξεκινούν κ’ οι ξωτ’κές, περνούν απ’ αλώνι σ’ αλών’ του χωριού, χορεύν παράξενους χορούς και χάνουντι στον Γαλαρόκαμπο (= οροπέδιον επί του όρους Περιστερίου, που χωρίζει την Ήπειρο από τη Θεσσαλία). Από κει οι τρισκατάρατοι ξεχύνουνται σ’ όλο το χωριό, στα περάματα, στα λαγκάδια ‘στους μύλους. Στου Παλιοντεμέρου (λαγκάδι) όξ απ’ το χωριό πιάνουν τη στράτα σαράντα διαόλοι μ’ έναν κουτσό, τον κουτσό του Παλιοντεμέρ’. Πολλά λένε πως κάνουν και πολλά πίστευαν οι παλιοί. Άλλους μαζεύουν κ’βάρ’, άλλους τους αφήν’ν κ’λούς (=κουλούς, παράλυτους), σ’ άλλους παίρουν τη φωνή. Στις Γκριλίτσες λέν ένας γέροντας έψησ’ ένα κλεμμένο σφαχτό κ’ ένας διάολος έψησ’ έναν μπάκακα και έλεγε ο διάολος: «Κάλλι κόμι τσίτσι πάπι». Ο γέρος δε μιλούσε. Όταν έφαγε το κρέας ο γέρος πήρε τη σούβλα και σκότωσε το δαίμονα. Λάλησε κι ο μαύρος κόκοτος κ’ εγλύτωσ’ από τς άλλους δαιμόνους.

Date: 1959
Item type: Folk Legend
Creator: Οικονομίδης, Δημήτριος Β.
Place: Chouliarádes
Institution: Academy of Athens

Στα χειμαδιά (σπίτια παρόχθια) μια γυναίκα της Αγίας Τριάδος μάζευε χορτάρ’. Είχε μαζί τς κ’ ένα μικρό παιδί. Κει που μάζευε χορτάρ’ ήρθ’ ένας διάολος και τς έδωκ’ ένα μπάτσο. Αυτή κουφώθ’κε. Ρωτάει το παιδί ποιος ήταν αύτος; Σύρι να ‘δης πιο πέρα. Το παιδί πήε και βλέπει ένα τραΐ. Έμεινε κ’ φή έναν ολόκληρο χρόνο. Τον άλλο χρόνο τ’ς Αγιάς Τριάδος πάλι ξεκουφάθ’κε.

Date: 1959
Item type: Folk Legend
Creator: Οικονομίδης, Δημήτριος Β.
Place: Chouliarádes
Institution: Academy of Athens

Filters

Filters

Unknown

Σημείωμα

Κατάστιχο

Το ξύλο έχει δυο άκρες

Το ξύλο και το γαμύσ' δε βγαίν'

Η Αγία Παρασκευή τιμωράει εκείνες που δεν φυλάν τη μέρα της.

Βομπίρκο, το – πιο ορφανό – φτωχό, κακομοίρ'κο.

Ησκιοπατήθ'κα δηλαδή έπαθα εφιάλτη.

Ο Ιω. Κωνσταντινίδης, κάτοικος Χουλιαράδων, μου είπε ότι η ονομασία Βαπτιστής οφείλεται εις την εκκλησίαν του χωρίου επ'ονόματι Ιωάννου του Προδρόμου.

Στ'β'ρο τς Μάρω = Στο βιρό της Μάρως. Καταρράκτης που καταλήγει σε βιρό (δεξαμενή). Λέγουν ότι εδώ γκρεμίστηκε μια γυναίκα που την έλεγαν Μαρία.

Άμα κουκουβάια κάνη κου κου κουχου... λέμε ότι φωνάζ' το π'δί της το Γιώργο, που της το πήρανε.

Ο γκρεμισμένος κι ο σκοτωμένος άθελά τους βγαίνουν ''ησκιώματα''. Τα αίματα πρέπει να καθαρίζωνται και να ρίξη και ο παπάς τρισάγιο.