SearchCulture.gr | Αναζητήστε τεκμήρια πολιτισμού, ιστορίας και τέχνης στο SearchCulture.gr

1 - 30 από 2.562 τεκμήρια

Χάρτης Πλέγμα

Ταξινόμηση

Σπαθάκης Αριστείδης

Χρονολόγηση: 1897
Τύπος τεκμηρίου: Φωτογραφία
Αναφερόμενο πρόσωπο: Σπαθάκης Αριστείδης
Τόπος: Δήμος Ζαγορίου
Φορέας: Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών (ΙΙΕ/ΕΙΕ)

Γεννάδιος Γεώργιος

Χρονολόγηση: 1788
Τύπος τεκμηρίου: Φωτογραφία
Αναφερόμενο πρόσωπο: Γεννάδιος Γεώργιος
Τόπος: Δήμος Ζαγορίου
Φορέας: Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών (ΙΙΕ/ΕΙΕ)

Τόχει κάτ' μάγουλα, σαν κώλο πο διακονιάρη

Τύπος τεκμηρίου: Παροιμία
Δημιουργός: Άγνωστος συλλογέας
Τόπος: Δήμος Ζαγορίου
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Σε πιάνει νίλα

Τύπος τεκμηρίου: Παροιμία
Δημιουργός: Άγνωστος συλλογέας
Τόπος: Δήμος Ζαγορίου
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Το ξύλο και το γαμήσι δε βγαίνουν

Τύπος τεκμηρίου: Παροιμία
Δημιουργός: Άγνωστος συλλογέας
Τόπος: Δήμος Ζαγορίου
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Και να γαμηθή θα το πη

Τύπος τεκμηρίου: Παροιμία
Δημιουργός: Άγνωστος συλλογέας
Τόπος: Δήμος Ζαγορίου
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Ξίδι ξίδι στου βαένι, κι πορδή στου κολοκύθι

Τύπος τεκμηρίου: Παροιμία
Δημιουργός: Άγνωστος συλλογέας
Τόπος: Δήμος Ζαγορίου
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Την έπαθε Χιώτικη

Χρονολόγηση: 1893
Τύπος τεκμηρίου: Παροιμία
Δημιουργός: Σάρρος, Δημήτριος Μ.
Τόπος: Δήμος Ζαγορίου
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Τα παθήματα μαθήματα

Χρονολόγηση: 1893
Τύπος τεκμηρίου: Παροιμία
Δημιουργός: Σάρρος, Δημήτριος Μ.
Τόπος: Δήμος Ζαγορίου
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Η χελώνα ήταν γυναίκα πρώτα,αλλ’όντας ήταν λυπημένη η Παναγία από τον καλότυχο το Χστό κι’επήγαν όλοι για να τήμ παρηγορήσουν,αυτή μοναχά απόμεινε πίσω,γι’αυτό κ’η Παναγία την έκανε χελώνα. Άλλοι λέν πάλι πως η χελώνα είναι ευλογημένη από τημ Παναγία,γιατί όντας απέθαν ο Χστός κι’επήγαν ως κι όλα τα ζώα και παρηγόρησαν τημ παναγία,υπήγε κ’η Χελώνα με παρηγοριά,αλλά ενώ ανήβαινε τη σκάλα της Παναγίας εγκοντροβολήθηκε (γλύστρησε)κι’έφτακε ς’ τομ πάτο.Και τότες η Παναγία με όλη τη λύπη της εγέλασε και της είπε : ‘’Καλό να ‘χης που μ’έκανες κι’εγέλασα’’.Γι αυτό η χελώνα είναι απ’όλα τα ζώα καλύτερα.Κανένας δεν την κυνηγάει ‘ς την εξοχή περνάει ευχάριστα. (Σημείωσις.Εν την πρώτη περί χελώνης παραδόσει,νομίζω ότι κρύπτεται αρχαία περί αυτής μυθολογική παράδοσις,ότι δηλ.αύτη,ήν ποτέ Νύμφη,αλλά καθυστερήσασα εις τους γάμους του Δίος μετεβλήθη υπ’αυτού εις χελώνην.)

Χρονολόγηση: 1893
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Σάρρος, Δημήτριος Μ.
Τόπος: Δήμος Ζαγορίου
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Η χουχλουβάγια ή χλού είναι έρημη και μοιριολογάει τη δυστυχία της : ‘’Eίχα μάννα παπαδιά κι’αδερφό γραμματικό, έρθη το θανατικό και τους πήρε και τους δυό’’ Άλλος πάλι λέν πως τάχα λέει οχτώ. Ήγουν είχεν οχτώ αδέρφια και τα χανε (την απέθαναν). Κάμποσι αυτό το λέν για το Γκιώνη. Άλλοι για τη Δεκοχτούρα που λέγει δεκοχτώ-δεκοχτώ, πως είχε δεκοχτώ αδέρφια και τα χασε. Σημείωσις : Η γλαύξ (χλού) είναι σύμβολον της ερημώσεως και καταστροφής δια τούτο και κατάρα ‘’Να λαλήσουν χουχλουβάγιες ‘ς το σπίτι του’’ να ερημωθή ο οίκος του. Επίσης όταν εύρωσι γλαύκας εις τινα οικίαν θεωρείται απαίσιον τούτο. Αλλά και ως όναρ ακόμη ομοίως εκλαμβάνεται. Ως φαίνεται οι αρχαίοι είχον την αυτήν παράδοσιν (ει και δεν έχομεν σαφείς μυθολιγικάς πληροφορίας περί γλαυκώς) Ο δε Αρτεμιόδωρος λέγει εις τα όνειροκριτικά του ΙΙΙ, 65 κι εισικιζόμενα δε εις οικίαν ταύτα (γλαύξ, ελεός, βύας, αιγωλιός, σκεύαζ, νυκτοκόραξ, εί τι άλλο νυκτερινόν όρνεον) έρημον έσεσθαι την οικίαν μαντεύεται. –Παρ’ημίν απαίσιον θεωρείται και το φονεύειν τα νυκτερινά άρνεα,εις και την κεύρκον ακόμη.

Χρονολόγηση: 1893
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Σάρρος, Δημήτριος Μ.
Τόπος: Δήμος Ζαγορίου
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Απ' όξω. Λέγεται περί των εξαίφνης ασθενούντων, ην η ασθένεια αποδίδεται εκ επιδράσεως δαιμόνων κλπ. “σαν απόξω είναι αυτή η αρρώστεια”.

Χρονολόγηση: 1914
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Μαστορίδης, Χαρίλαος
Τόπος: Δήμος Ζαγορίου
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Η πανούκλα ήταν σα σκυλί που περβατούσε ΄ς τους δρόμους κι αφάντα την έπιακαν και την έκαψαν, γλύτωσ' ο κόσμος απ' αυτή. [Ίδε Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής εταιρείας Τομ. 1, τεύχος Α, πραγματεία Ν.Γ. Πολίτου].

Χρονολόγηση: 1893
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Σάρρος, Δημήτριος Μ.
Τόπος: Δήμος Ζαγορίου
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Φαντασία ή ήσκιος ή μόρα= Ο εφιάλτης.

Χρονολόγηση: 1893
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Σάρρος, Δημήτριος Μ.
Τόπος: Δήμος Ζαγορίου
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Μην κάθησ' αποκάτω 'ς τες σταλαξιές (ή ς τα κεραμίδια ή ς τες σταλαγματιές του σπιτιού), γιατί είναι ησκιώματα. (Επειδή ημπορεί να ξαγκλυστρήση καμμία πλάκα από τη σκεπή και να σε πλακώση).

Χρονολόγηση: 1893
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Σάρρος, Δημήτριος Μ.
Τόπος: Δήμος Ζαγορίου
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Όντας ιδής βύσίδι ‘ς τον ύπνο σου, να πάς κρυφά κι’ απόσκεπα ‘ς τον τόπο κι άμα το βγάλης να σφάξης μέσα ‘ς το μέρος που το βγαλες μια μαύρη κόττα.Γιατί αλλιώς είναι κίνδυνος να πεθάνη εκείνος που το βρίσκει ή κανένας από το σπίτι του. Με την κόττα ξαγοράζει το κεφάλι του. Πολλοί όμως λεν ότι αποθνήσκουν εκείνοι που θα βρούν βλυσίδι. Γι αυτό όσοι το νειριάζουνται, στέλνουν γριές πιστές του σπιτιού των για να το βγάλουν, και να κάνει θυσία ίσως ‘ς τον θεό που του το φανέρωσε. Είς το βλησίδι δεν κάν να παραδώκς (ήγουν να πής διάβολε ή άλλο τίπιτα όμοιο), γιατί τότε γίνεται άφαντο αυτό! Έτσι μια φορά μια γυναίκα ‘ς το χωράφι της, εκεί που ώργωνε, σκάλωσε τα’ αλέτρι της από πάνω σε καζάνι που χε μέσα βλυσίδα κι’ αυτή παράδωκε. Κ’ ίνα το βλυσίδι χάθκε κ’ ήκοε μοναχό ‘ς τα’ άβαθνα τε γής. Όντας εινορευτής πως αντάμα μ’ έναν άλλον αύρες βλυσίδι ‘ς το τάδε μέρος, πρέπει να του δώης είδηση και να πάτ’ αντάμα να το βγάλητε,γιατί αν πάς μοναχός σ’ βρίσκεις κάρνα.Πολλές φορές όμως τυχαίνει και βρίσκουν κάρνα εκεί που εινορεύονταν βλυσσίδι. Αυτό, λέν, γένεται επειδής ίντα το θαφτ΄ο νοικοκύρης του το βλυσίδι είπε <όποιος το βρή, κάρνα να του γένη> και φαίνεται ότι γένεται- λέν- τότε άμα σκάφτης ίνα κάρνα. Όντα βγάζουν το βλυσίδι κάνουν πρώτα το σταυρό τους και δε κραίνουν τίποτα, ούτε καλό, ούτε κακό.

Χρονολόγηση: 1893
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Σάρρος, Δημήτριος Μ.
Τόπος: Δήμος Ζαγορίου
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Γίνκα ρουσφάει

Χρονολόγηση: 1893
Τύπος τεκμηρίου: Παροιμία
Δημιουργός: Σάρρος, Δημήτριος Μ.
Τόπος: Δήμος Ζαγορίου
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Σύψωμα και δίχως ρόγα και τα τσαρούχια πο τη πλάτη τ'

Χρονολόγηση: 1893
Τύπος τεκμηρίου: Παροιμία
Δημιουργός: Σάρρος, Δημήτριος Μ.
Τόπος: Δήμος Ζαγορίου
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Πόσα βάσανα 'χ' η ρόκκα όσον να γεμίσ' τ' αδράχτι

Χρονολόγηση: 1893
Τύπος τεκμηρίου: Παροιμία
Δημιουργός: Σάρρος, Δημήτριος Μ.
Τόπος: Δήμος Ζαγορίου
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Τον ήλιο δε μπορεί να τον χαρή η μάννα του, ούτε να τον ιδή από κοντά. Και το τραπέζι που τρώγει κρυφά του το στρώνει η μάννα του και του πάνει τ αφαγιά κιίσια γένεται άφαντη, γιατί άμα τηνε ιδή ο Ήλιος την τρώει. Από μακρυά μονάχα τη κρυφοχαίρεται η μάννα τ' κι, αν της βολέση τον κρυφοκοιτάζη.

Χρονολόγηση: 1893
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Σάρρος, Δημήτριος Μ.
Τόπος: Δήμος Ζαγορίου
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Ηλιόπειχτος, καθαρώτατος, λαμποκοπών.

Χρονολόγηση: 1914
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Μαστορίδης, Χαρίλαος
Τόπος: Δήμος Ζαγορίου
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Μια φορά ο Ήλιος και το φεγγάρι ποίος από τους δύο γλέπ' καλύτερα. Το φεγγάρ' ήλεγε για τον εαυτό του. Τότε ο Ήλιος εθύμωσε και τόρριξε μια βουλτιά 'ς τα μούτρα. Κι από τα ν τότε το φέγγαρ' έχει τα μαυράδια που φαίνονται 'ς αυτό και γλέπει θολά.

Χρονολόγηση: 1893
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Σάρρος, Δημήτριος Μ.
Τόπος: Δήμος Ζαγορίου
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Μια γριά ςτα χωριά μας – τη λέν Λατίνω – λέει πως κατεβάζει το φεγγάρι κάτω. Μια βραδυά λέν οι γυναίκες πως το κατέβασ' η Λατίνω 'ς τ' αλώνι τ' Γούσια κι εβρουγκαλιώνταν το φεγγάρι ξάπλα κι είδε κι έπαθε ως που να τι ανβάση πάλι ςτον τόπο τ'. Σημ. Παράξενος η πρόληψις αυτή, την οποίαν είχον και αι μάγισσαι της Θεσσαλίας.

Χρονολόγηση: 1893
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Σάρρος, Δημήτριος Μ.
Τόπος: Δήμος Ζαγορίου
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Τα δωδεκάημερα τη νύχτα δε βγαίνουν όξω, αλλά πάντα μέσα κάθονται και άν ημπόρουν να βουλλώνουν και την κλειδονότρυπα της οξωθύρας του ξωστιού (εξώστον), γιατί τα ησκιωτικά μπαίνουν πι κι απο την κλειδονότρυπα.

Χρονολόγηση: 1919
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Σάρρος, Δημήτριος Μ.
Τόπος: Δήμος Ζαγορίου
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Αράωρα παράωρα παραωρίτες είμεστε παράωρα δαιβαίνομαι παράωρα μην κάθεστε ογλήγορα να πέσητε μαλλιά μη λαναρίζετε ρεβίθια να μημ ζένιτε κουκιά μη μπρογκανίζετε. Σημ. Λέγουν τούτο εις τα παιδιά ίνα κοιμώνται εγκαίρως οσάκις επιμένουν να ακούουν παραμύθια και δεν κοιμούνται. Οι παραουρίτες παριστώνται εις τα παιδια κι είδος καρκαντζέλων (καλλικαντζάρων) Η αρχή της ωδής είναι η εξής. Μια νύφ’ ν’ανάγκαζ’ η πεθερά τα να ξενυχτάη λαναρίζοντας μαλλιά και κάνουντας κι άλλες βαρειές δουλειές. Τότες τα’αδέρφια τς νύφς για να ν’απαλλάξουν απ’αυτό το βάσανο έρχονταν τν νύχτα πολλές βολές και χτυπούσαν κ’έλεγαν τα παραπάνω στίχους μια βραδυά η νύφ’ αγκ’ επίτηδες ν’οξόθρα ανχτή έρθαν οι παραυρίτες ο ένας μ’ένα υννί κι ο άλλος με τα’ασκί είπαν αυτά τα λοία και μπήκαν μέσ’ το σπίτ’ κ’ εχώθκαν ο ένας με το υννί τα πεθεράς κι όλλος με τα’ασκί τα νύφς κ’εχτυπούσαν κ’έλεγαν τους στίχους τες εφοβέρξαν κ’έφχαν. Σαν έφχεν η πεθερά ήχε τα νύφς <δεν ξέρω κ’εγώ πόσες έφαγα με το υννί αλλά και ου καυμέν νύφη με τα’ασκί περισσότερες’’από εμένα, έφαες’’ παντεχαίνοντας της, τα, τα’αστή βαρούσε περισσότερο. Κ έτσι απού ταν τότε η ανάποδη πεθερά δεν εβασάνιζε τα’νύφη τα με τα ολονχτιές.

Χρονολόγηση: 1919
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Σάρρος, Δημήτριος Μ.
Τόπος: Δήμος Ζαγορίου
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Γιορτόπιασμα = τέρας. Θεωρείται αμάρτημα το συνουσιάζειν την Κυριακήν και τας εορτάς διότι ενταύθεν προέρχουνται τα γιορτοπιάσματα = τέρατα.

Χρονολόγηση: 1919
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Σάρρος, Δημήτριος Μ.
Τόπος: Δήμος Ζαγορίου
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Τα δωδεκαημερα μια φορά ένα ησκιωτικό είχε γένει σάμ παπάς και μπήκε σε μια εκκλησιά μέσα, αλλά τον έννοιωσαν αμέσως κι έκλεισαν σφιχτά τες θύρες κι εβούλωσαν ως και τις κλειδονότρυπες κι αρχίνησαν δια του πάρτο όλο θυμίαμα, την εθυμιάτησαν ως που ο παπάς εκείνος έσκασε, κι ύστερα γίνηκε μαύρος κόρακας κι απέταξε μια φορά 'ς την κορφή της εκκλησιάς κι έπεσε κάτω κι έσκασε. Και εκεί πόπεσε κάτω κι έσκασε και εκεί πόπεσ' εμαύρισ' η πλάκα κι εγίνκεν άφαντος. <Μπήκε ίσως 'ς τα άβαθνα της γής> Κι ακόμα η πλάκα, λέν αύξεται μαύρη.

Χρονολόγηση: 1919
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Σάρρος, Δημήτριος Μ.
Τόπος: Δήμος Ζαγορίου
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Όντα σκολνούν τα δωδεκαήμερα (ς τις 7 Γενναρίου) βάνουν 'ς τη φωτιά να κάψη κούτσουρο από αγριοκερασιά ή και κομμάτι απο παλαιοτσάρχο γιατί αυτήν την μέρα (το βράδυ 'ς τις 7 Γενναρίου φεύγουν τα ησκιώματα κι οι καρκάντζελοι

Χρονολόγηση: 1919
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Σάρρος, Δημήτριος Μ.
Τόπος: Δήμος Ζαγορίου
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Τα δωδεκαήμερα ρήχνουν 'ς τη φωτιά άλας, για να φεύγουν μακριά οι ανακαρταίοι.

Χρονολόγηση: 1919
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Σάρρος, Δημήτριος Μ.
Τόπος: Δήμος Ζαγορίου
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Τη γη την βαστάει ένας στούρος (ή στρίορας) σιδηρένιος, γύρα-γύρα 'ς το στούρο είναι τα δαιμόνια που του ροκανίζου όλον το χρόνο η που τα Χριστούγεννα τον φωτιάνουν λιανόν σαν κλιτοί, τότε λεν ας πέσωμε να κοιμηθούμε λίγο τώρα τα Χστούγεννα, να ζαποστάσουμεν. Κι έτσι έρχεται πάλι 'ς τομ ποσό του (=γίνεται όπως πρώτα). Τα δαιμόνια ξυπνούν, το γλέπουν κι αρχινούν πάλι να τον ροκανίζουν. Αυτό λένεται κάθε Χρόνο. Άλλοι πάλι λεν πώς μοναχά τα Χριστούγεννα ροκανίζουν το στούρο (ή στύλο) που βαστάει τη γή. Τα δαιμονια απο το κακό τους που γεννιέτ' ο Χστός. Αυτό φαίνεται και απο το ακόλουθο, όπου λέν τα παιδιά 'ς τους δρόμους τα Χριστούγεννα και τημ Παραμονή τους. Χριστούγεννα, Χριστούγεννα, Χριστός γεννάται τώρα γεννιέται και βαφτίζεται 'ς τους ουρανούς απάνω όλ'οι άγγελοι χαίρονται και τα δαιμόνια σκάζουν σκάζουν, σκάζουν και πλαντάζουν και τα σίδερα δαγκάνουν και το στούρο ροκανίζουν.>

Χρονολόγηση: 1919
Τύπος τεκμηρίου: Λαϊκή Παράδοση
Δημιουργός: Σάρρος, Δημήτριος Μ.
Τόπος: Δήμος Ζαγορίου
Φορέας: Ακαδημία Αθηνών

Φίλτρα αποτελεσμάτων

Φίλτρα αποτελεσμάτων

Σπαθάκης Αριστείδης

Γεννάδιος Γεώργιος

Τόχει κάτ' μάγουλα, σαν κώλο πο διακονιάρη

Σε πιάνει νίλα

Το ξύλο και το γαμήσι δε βγαίνουν

Και να γαμηθή θα το πη

Ξίδι ξίδι στου βαένι, κι πορδή στου κολοκύθι

Την έπαθε Χιώτικη

Τα παθήματα μαθήματα

Απ' όξω. Λέγεται περί των εξαίφνης ασθενούντων, ην η ασθένεια αποδίδεται εκ επιδράσεως δαιμόνων κλπ. “σαν απόξω είναι αυτή η αρρώστεια”.

Φαντασία ή ήσκιος ή μόρα= Ο εφιάλτης.

Γίνκα ρουσφάει

Σύψωμα και δίχως ρόγα και τα τσαρούχια πο τη πλάτη τ'

Πόσα βάσανα 'χ' η ρόκκα όσον να γεμίσ' τ' αδράχτι

Ηλιόπειχτος, καθαρώτατος, λαμποκοπών.

Γιορτόπιασμα = τέρας. Θεωρείται αμάρτημα το συνουσιάζειν την Κυριακήν και τας εορτάς διότι ενταύθεν προέρχουνται τα γιορτοπιάσματα = τέρατα.

Τα δωδεκαήμερα ρήχνουν 'ς τη φωτιά άλας, για να φεύγουν μακριά οι ανακαρταίοι.