SearchCulture.gr | Search items of culture, history and art in SearchCulture.gr

1 - 30 from 247 items

Map Grid

Sort by

Ξέρεις, γκιώνη, τ΄ έχει τράιστο;

Item type: Proverb
Creator: Άγνωστος συλλογέας
Place: Eparchía Kynourías
Institution: Academy of Athens

Όποιος τρίβει ξεύρει, όποιος τρώει δεν ξεύρει

Item type: Proverb
Creator: Άγνωστος συλλογέας
Place: Eparchía Kynourías
Institution: Academy of Athens

Εγώ του μιλάω, εκείνος ενιά έχ' ο μήνας

Item type: Proverb
Creator: Άγνωστος συλλογέας
Place: Eparchía Kynourías
Institution: Academy of Athens

Ξεκάηκε η γριά στο χυλό, φυσάει και τη δγιοργούτη

Item type: Proverb
Creator: Άγνωστος συλλογέας
Place: Eparchía Kynourías
Institution: Academy of Athens

Η παράδοσις αύτη σώζεται όχι μόνον ενταύθα , αλλ’είς όλα τα χωρία, όσα είναι πλησίον του ρού του Σαραντοποτάμου καθ’όλον αυτού το μήκος. Την παραθέτω ως φέρεται σήμερον : < Παλαιά πάαινε ο κόσμος ούλος στον Άη Γεώργη στη χάρη του και τοκάνανε μεγάλο πανηγύρι. Απάνου στο γλέντι έβγαινε ένα στοιχειό από το βράχο και πάαινε, διάλεε το καλύτερο παλληκάρι και το τρωε. Είδε και απόειδε ο κόσμος και δεν πάαινε πλιά στο πανηύρι κανείς. Ναι βολά παρουσιάζεται ‘ς ένανε ο Α Γεώργης, (δοξαμσένη η χάρη του) και του λέει : <Για δεν πάτε στο πανηύρι ; - Δεν πάμε, του λέει, γιατί έρχεται το στοιχειό και τρώει τον καλύτερο. – Να πάτε και εγώ κάνω καλά. >Πήγανε κι αμέσως έφτασε το στοιχειό. Αμέσως παρουσιάστηκε ο Α Γεώργης με τ’άλογο καβάλλα και έβαλε το στοιχειό μπροστά με το σπαθί στο χέρι. Το γείρε τον κατήφορο κυνηγώντα. Από πίσω κει που σερνότανε η νουρά του εγινότανε χαντάκι και πάαινε το νερό κοντά. Το έφτασε στην Μπερντζοβά και το κάρφωσε με το χαντζιάρι στο στόμα και το πέρασε πέρα για πέρα. Κεί που βάρεσε το χαντζιάρι άνοιξε ο βράχος και έπεσε το στοιχειό μέσα και το ποτάμι που ερχότανε από πίσω. Από τότε έγινε το ποτάμι και από τότε πέφτει στης Μπερντζοβάς την τρούπα. (σουρνότανε= εσύρετο) [Παραλλαγή της καλαματιανής παραδόσεως περί ής βλ. Πολίτου Παραδ. Αρ. 503 και σελ. 1138κε. Λαογραφ. Δ 21,6 κε- Σ. τ.Δ]

Date: 1914
Item type: Folk Legend
Creator: Μαντζουράνης, Εμμ.
Place: Eparchía Kynourías
Institution: Academy of Athens

Στον Άη Γιώργη από κάτου είναι δύο βαένια. Το ένα έχει φλωριά και το άλλο φίδια, που ήταν κι’ αυτά παλαιότερα λεφτά. Δεν πάνε οι άνθρωποι να τα βγάλουνε, γιατί αν τύχη και βρούνε το βαένι με τα φίδια θα τους φάνε κι’ αυτούς και θα γιομίση κι’ ο κόσμος ούλος. (Άη Γιώργη- Εκκλησία ημίσειαν ώραν Δ. των Βουρβούρων.) [Βλ. Πολίτου Παραδ. 1026κέ. – Σ. τ. Δ]

Date: 1914
Item type: Folk Legend
Creator: Μαντζουράνης, Εμμ.
Place: Eparchía Kynourías
Institution: Academy of Athens

Ναι βραδειά ήτανε παημένος ο Κωνσταντής ο Ρωμνιός στον Α. Γεώργη για να ποτίση. Κεί που πότιζε γλέπει έναν Αράπη να βόσκη τα φλωριά του. Τα κύλαε με να φτυάρι και εσιούριζε. Έφυγε πηλάλα και πήε σπίτι του. Τους είπε τι είδε. Αλλά του κόπηκε το αίμα και πέθανε. Ρωμνιός= Πάππος του εφόρου των Αρχαιοτήτων Κωνστ.Ρωμαίου , Εσιούριζε= Εσύριζε, Πηλάλα=τρέχων,[ πέθανε= Πολίτου Παραδ. Σελ. 1046]

Date: 1914
Item type: Folk Legend
Creator: Μαντζουράνης, Εμμ.
Place: Eparchía Kynourías
Institution: Academy of Athens

Και περί της υπάρξεως φαντασμάτων υπάρχει παρά τω Βουρβουραϊκώ λαώ ακμαιοτάτη πίστις. Πολλοί είναι και τεθνεώτες ήδη και ζώντες, οίτινες διηγούντο ότι έχουσιν ίδη φαντάσματα. Τα φαντάσματα είναι όντα ποικιλόμορφα, ως επί το πλείστον αβλαβή. Παρουσιάζονται οτέ μεν ως άνθρωποι, οτέ ως ζώα ποικίλα ήτοι ως βόες, ως όνοι, ως τράγοι ως αίγες, ως κύνες, ως γαλαί και άλλοτε ως άψυχα όντα, δηλαδή, ως βράχοι ω δικτυωτά, ως χάνδακες κ.τ.τ. Πολλά δεν φαίνονται αλλ’ ακούεται μόνον η φωνή των (ως ανδρών αδίκως φονευμένων το άχ, όχ κ.λ.π.) άλλα ποιούσι διαφόρους κρότους, τινά λιθοβολούσι τους ανθρώπους με λίθους μη επιφέροντας πόνον και πληγάς. Τινά είναι αι ψυχαί των τεθνεώτων, ανθρωπόμορφοι αι ψυχαί των χριστιανών, με μορφήν κυνός αι ψυχαί των Τούρκων. Άλλων αγνοείται η προέλευσις. Κυρίως αναφαίνονται πλησίον ερημοκλησίων και παρά δένδρα μεγάλα παλαιά, ων πολλά είναι κοίλα, κατά κανόνα δε γενικόν την νύκτα και πάντως μετά το μεσονύκτιον. Όπου φονευθή άνθρωπος βγαίνει χαμοδράκι. Αυτό είναι μικρόν παιδίον, το οποίον έχει εντός του στόματος του πύρ. Το φυσά και κάμνει, κούχ, κούχ. Πάντες δεν βλέπουσι τα φαντάσματα, αλλά μόνον οι ελαφροήσκιωτοι. Κατωτέρω παραθέτω τινάς διηγήσεις αυτοπτών φαντασμάτων ως μοι τα διηγήθησαν άλλοι ή οι ίδιοι. 1. Ο Παπαζούρας ερχότανε από το Καστρί. Μέσ’ς του Λαδικού που είναι η Πλατάνα γίνηκε ναι τέντα μπροστά του και δεν τον άφηνε να περάση. Το χειρότερο άκουε μεγάλη ψαλμουδιά και κουβένται μπροστά του. Αρχίνησε το διάβασμα και τους ξορκισμούς και χάθηκε η τέντα. Πέρασε, αλλ’ άμα βγήκε μέσα στην Άϊα Παρασκευή άκουσε κάτι κανάτια ξύλινα που βροντάγανε τα πούματά τους. Είπε πως ήτανε φερμένες γυναίκες στη βρύση για νερό. Τηράει εδώ, τηράει στη βρύση, τίποτα πουθενά δε γλέπει. Έφυε και πήε σπίτι μισοπεθαμένος. [Άϊα Παρασκευή= Ερημοκλήσιον εις τα πρόθυρα του χωρίου]

Date: 1914
Item type: Folk Legend
Creator: Μαντζουράνης, Εμμ.
Place: Eparchía Kynourías
Institution: Academy of Athens

Ο Κωνσταντής ο Ψυχογιός 80 ετών αγράμματος μου είπε. “Όντας ήμουνα μικρό παιδί είχα τα πρόβατα στη Λογκά. Ήτανε μεσάνυχτα και το φεγγάρι μεσουρανής και γιομάτο. Άξαφνα γλέπω τα πρόβατα και πρόγκιξαν, και στη μέση τη Λογκά ένα σκυλάκι. Του πετάω ένα βουνό. Έγειρε και πήδησε την πεζούλα. Τηράω να περάση κείθε... τίποτα, έγινε άφαντο. Στερνά τα πρόβατα ήρθανε μοναχά τους ένα ένα και πιάσανε τη θέση τους ήσυχα. [Λόγκα= Θέσις δυτικά των Βουρβούρων, πρόγκιξαν= Ετράπησαν εις φυγήν τήδε κάκεισε].

Date: 1914
Item type: Folk Legend
Creator: Μαντζουράνης, Εμμ.
Place: Eparchía Kynourías
Institution: Academy of Athens

Στον Αφορεσμό απάντησε ο Γεωργάκης ο Καλαμούτσος νια νυχτιά νια γυναίκα με βαρέλι και κανάτι και της εγύρεψε να ντου δώκη να πιή. Του έδωκε και ήπιε και έδεκει τον λάβωσε. Ήρθε πίσω σπίτι του και αρρώστησε και την άλλην μέρα πέθανε. [Αφορεσμός= Θέσις ανατολικά των Βουρβούρων, ην λέγεται ότι κάποτε αφώρισε αρχιεπίσκοπος].

Date: 1914
Item type: Folk Legend
Creator: Μαντζουράνης, Εμμ.
Place: Eparchía Kynourías
Institution: Academy of Athens

Ο Νικόλαος Παπαζούρας ετών 65 αγράμματος μου είπε. Πάαινα στο Μιστρά με το Λιμπεραντώνη. Ήτανε νύχτα μεσάνυχτα και έβρεχε. Λουμώξαμε χάμους 'ς ένα χάλασμα για να σταθή η βροχή. Κει γλέπουμε δυο παιδάκια γδυτά και στο στόμα τους είχανε φωτιά και παίζανε. Νια βολά πααίνανε δώθε, την άλλη κείθε. Ίσια με την αυγή τα γλέπαμε και μας έφυε το αίμα μας. Άμα φώτισε χαθήκανε. [Λουμώξαμε= Κατεκλίθημεν σκεπασθέντες]

Date: 1914
Item type: Folk Legend
Creator: Μαντζουράνης, Εμμ.
Place: Eparchía Kynourías
Institution: Academy of Athens

Στου Παπά την ντρούπα μου είπον πολλοί πως έχουν ίδη ασκέρια αλλαξοφερμένα. Έχουσιν ακούση το άχ όοχ των σκοτωμένων. [ντρούπα= Σπήλαιον ένθα εκρύβησαν χριστιανοί και εφονεύθησαν υπό των Τούρκων, ασκέρια= Κόσμον πολύν].

Date: 1914
Item type: Folk Legend
Creator: Μαντζουράνης, Εμμ.
Place: Eparchía Kynourías
Institution: Academy of Athens

Το φίδι του σπιτιού είναι ο νοικοκύρης. ‘’Εγώ (έλεγε χωρική εκ Πλατανακίου του δήμου Γλυπίας) δεν το ήξερα η κακομοίρα. Γλέπω ναι φορά μπόμ! Να πέση σα φουσκωμένο ασκί οχ την οστρέχα ένα θεριακωμένο φίδι. Έτρεξα και το σκότωσα. Η γειτόνισα μου είπε-βάλτου τώρα σάβανο και θάψε το. –Το θαψα, αλλά του κάκου! Την ίδια χρονιά έχασα το νοικοκύρη μου.’’ Και η παράδοσις αύτη καθώς και η εν τω 7 ανάγεται εις τας παραδόσεις περί οικουρού όφεως, του οποίου ο φόνος πιστεύεται ότι επιφέρει την καταστροφήν της ευημερίας του οίκου. Βλ. Παραδός. σελ 1073. Πιθανώς εις την αυτήν κατηγορίαν υπάγεται και η εν 6 αναγραφομένη δεισιδαίμων δοξασία. Προς αποτροπήν του κακού μανθάνομεν εκ της παραδόσεως ταύτης ότι θεωρείται αναγκαίον να κηδεύση τον όφιν ο φονεύσας . Ότι εν τούτω υπολανθάνει αρχαία δοξασία συνάγομεν εκ του κωακού μύθου, καθ’όν ο Κρίσαμις, ανήρ πλούσιος εις ποίμνια, φονεύσας έγχελυν, ήτις επιφαινομένη κατ’έτος ήρπαζε το κάλλιστον των προβάτων, απωλέσθη παγγενεί διότι δεν εφρόντισε να καταθάψη αυτήν, καίτοι επιφανείσα κατ’ όναρ τον διέταξε να το πράξη. (Ησύχ. Σουίδ. Λ. Κρίσαμις. Φώτ. Λεξ. 179, 10. Ζηνόβ. 364. Εν τω μύθω υπεμφαίνεται ότι εις την έγχελυν, ταυτιζομένην προς τον αγαθόν δαίμονα, τον οικουρόν όφιν, ώφειλεν ο Κρίσαμις τον πλούτον αυτού, ως και κατά την εν αρ. 7 παράδοσιν πηγή του πλούτου του Κυνουρέως χωρικού είναι ο εν τη αμπέλω αυτού διαιτώμενος μέγας όφις. Η συνταύτισις του όφεως και της εγχέλυος υποτίθεται ίσως και εν τω αρχαίω μύθω περί του Κάδμου και των Εγχελέων. Ο εις δράκοντα μεταμορφωθείς Κάδμος άρχει εν Ιλλυρία των Εγχελέων (Πρβλ. Gruppe Griech. Mytholog. Σελ. 358) Εξ αφορμής τούτων και ο σχολιαστής του Λουκανού (Phars. III 189)Βεβαιώνει ότι enchelys dicitur draco. Κηδεία φονευθέντος ζώου αναφέρεται ως παλαιον αττικόν νόμιμον υπο του Σχολιαστού του Απολλων. Ρόδ’ Α’ 124 :<ο αποκτείνας λύκον αγείρει αυτώ τα προς ταφήν>.

Item type: Folk Legend
Creator: Παπαμιχαήλ, Άννα Ι.
Place: Eparchía Kynourías
Institution: Academy of Athens

Ταντρόενο αν ιδή φίδια καβαλλικεμένα δεν κάνει να τα ξεχωρίση, γιατί ξεχωρίζει κι αυτό έτσι τα χώρισε κ’η μακαρίτισσα η αδερφή μου και τη χώρισε ο Χάρος την ίδια χρονιά. Η δοξασία αύτη ενθυμίζει τον αρχαίον περί Τειρεσίου μύθον, ο οποίος κτυπήσας δια της βακτηρίας δύο συμπεγμένους όφεις μετέβαλε το γένος εις γυναίκα, και ανέλαβεν ύστερον την ανδρικήν μορφήν κατά τον αυτόν πάλιν τρόπον. Συναφεστέρα δ’όμως προς ταύτην είναι η περί Τιβερίου Γράκχου παράδοσις, ήτις αναφέρεται πιθανώς εις τοιαύτην τινά δοξασίαν. Κατά τον Πλούταρχον (Τιβ. Γράκχ.1), <λέγεται ποτε συλλαβείν αυτόν επί της κλίνης ζεύγος δρακόντων, τους δε μάντεις σκεψαμένους το τέρας άμφω μεν ούκ εάν ανελείν ουδέ αφείναι, περί δε θατέρω διαιρείν, ως ο μέν άρρην τω Τιβερίω φέροι θάνατον αναιρεθείς, η δε θήλεια τη Κορνηλία. Τον ούν Τιβέριον και φιλούντα την γυναίκα και μάλλον αυτώ προσήκειν, όντι πεσβυτέρω, τελευτάν ηγούμενον, έτι νέας ούσης εκείνης, τον μέν άρρενα κτείναι των δρακόντων, αφείναι δε την θήλειαν είτα ύστερον ου πολλώ χρόνω τελευτήσαι.> Κατά την παράδοσιν ταύτην η τύχη των συζύγων ήτο συνδεδεμένη προς την του ζεύγους των όφεων, του μεν οικοδεσπότου προς την του άρρενος, της δε οικοδεσποίνης προς την της Θηλείας. Και ενιαχού της Γερμανίας ομοίως πιστεύεται ότι εκάστη οικία έχει ζεύγος όφεων, άρρενα και θηλείαν, οίτινες δεν επιφαίνονται ειμή αν αποθάνη ο οικοδεσπότης ή η οικοδέσποινα, τότε δε και ο έτερος των όφεων θνήσκει. (Ησίοδ. Παρά Σχολ.Λυκόφρ. 683. Τζέτζ. Αυτ. Απολλοδωρ. Γ’ ς’ 7. Σχολ. Αμβρος. Και Αρλ. Εις Οδ Κ 494. Ευσταθ. Εις Οδ. Σελ. 1665, 41 κε. Φλεγ. Τράλλ. Π. θαυμ. 4 σελ. 73 Κ. Άντων. Λιβερ. 17. Ouid. Metam. III 324 κε. Hygin fab.75, ο έτερος των όφεων θνήσκει Grimm, deutsche Mythologie σελ. 572)

Item type: Folk Legend
Creator: Παπαμιχαήλ, Άννα Ι.
Place: Eparchía Kynourías
Institution: Academy of Athens

Τέτοια χάλια σούρν' η ρόκα όσο να γεμίσ' ταδράχτι

Item type: Proverb
Creator: Νεστορίδης, Κ.
Place: Eparchía Kynourías
Institution: Academy of Athens

Ο ίδιος Στρατής ο Μαντάς άλλη νια βολά ροβόλαε στοις Μουρκάδες. Εκεί παρουσιαστήκανε τρεις γυναίκες. Τον πήρανε στον αέρα και τον πήγανε στην κορφή στον Τούρνο. Εκεί πήγανε ναν dον ρήξουνε κάτου οι δύο. Η μία τους έλεγε «Μωρές τι τον παιδεύεται; Ταχιά θα σας ρήξη η μάννα του στη θάλασσα.» (Γιατί η μάννα του ήταν μάγισσα.) Εκείνος είχε μπημένα το ραβδί του σε μνιά γράβα και κρατειότανε να μην πέση κάτου. Του λέει κείνη που τον περασπιζότανε. «Φτου! Πόχεις το ραβδί σου μπημένο! Είναι να χορτάρι. Την αυγή να στείλης τη μάννα σου να βγάλη το χορτάρι, να dόχης απάνου σου και ποτές πλια δε θα σε πλησιάζουνε Νεράιδες.» Τον αφήκανε και πήγε στα πρόβατά του. Την αυγή έστειλε τη μάννα του και έβγαλε το χορτάρι και το έβαλε απάνου του. Από τότε δεν είδε πλια Νεράιδες. [Τούρνο= βράχος απότομος οιονεί τετορνευμένος, ημίσειαν ώραν έξωθι των Βουρβούρων.]

Date: 1914
Item type: Folk Legend
Creator: Μαντζουράνης, Εμμ.
Place: Eparchía Kynourías
Institution: Academy of Athens

Πάντα άνθρωπον όταν αποθάνη οι συγγενείς του τον φυλάττουσι και πράττουσι, τούτο, δια να μη διέλθη άνωθέν του, εν τη απουσία των , γαλή, κύων, όρνις ή άνθρωπος εχθρός του Διότι άμα διέλθη, μετά την ταφήν του αποθανών θα βουρκολακιάση. Γίνεται άνωθεν του μνήματός του μια οπή. Από την οπήν ταύτην εξέρχεται ο Βουρκόλακας, δηλ. ο αποθανών, ως ήτο όταν έζη. Περιπατεί εδώ και εκεί και πολλάκις πηγαίνει εις το σπίτι του και τρώγει το αλεύρι, κατά τα άλλα ών αβλαβής. Προς αποφυγήν διόδου άνωθεν του πτώματος γαλών, τας συλλαμβάνουσι και τας θέτουσιν εντός σάκκων, ούς καλώς κλείουσι μέχρι της ώρας της ταφής, ότε τας απολύουσι. Παραθέτω κατωτέρω διηγήσεις περί βρικολάκων, τας οποίας ήκουσα εν Βουρβούροις από την Ευγενικήν Παπαγιάννη και από την μάμμην μου Κυριακούλαν Παπαζούρα ετών 90 αγράμματον, εκ Χίου καταγομένην. Η Πανογιαννού που πήε αδικοφονεμένη, γιατί εκάηκε με το σπίτι της μαζί, εβουρκολάκιασε και πάαινε τη νύχτα πίσω στο σπίτι του παιδιού της και έτρωε τα’αλεύρι. Τα γλέπανε κι άλλοι, γιατί πάαινε και ‘ς άλλα σπίτια. Ναι βραδειά τα μεσάνυχτα αποβραδύς βγήκε ο Κυριάκος του Δημήτρη του Ζούρα όξω να κατουρήση. Κεί την είδε και ερχότανε αλλασμένη και με την μπόλια της στο κεφάλι. Πηλάληξε το παιδί, έκλεισε την πόρτα και πήε και χώθη στην αγκαλιά των αδερφιώνε του κεί που κοιμώντουσαν. Ήρθε κείνη στην πόρτα, βρόντηξε και τους εμίλησε. <Ανοίχτε γιέ μου>. Γνώρισαν τη φωνή της αλλά δεν της άνοιξαν και έγινε άφαντη. Άλλη βραδειά την είδε η Παππαδογιαννού. Πήε να πάρη ξύλα όξω στην αυλή της και την είδε και στεκότανε στυλιωμένη στον τοίχο. Την είδανε κι άλλοι πολλοί. Το παιδί της δεν μπόραε να ντην υποφέρη που του έτρωε τα’αλεύρι. Φύλαξε και τη ντουφέκησε ναι βραδειά. Από τότε δε ντήν είδε πλιά κανείς εχάθηκε.

Date: 1914
Item type: Folk Legend
Creator: Μαντζουράνης, Εμμ.
Place: Eparchía Kynourías
Institution: Academy of Athens

Στη Χίο γενόντουσαν πολλοί βουρκολάκοι. Ένας που τον αδρασκέλησε η γάτα εβουρκολάκιασε και πάαινε δώ και κεί ούλη τη βδομάδα, το Σάββατο πάαινε κ ' έμπαινε στο μνήμα του. Εγύριζε κάθε νυχτιά κ'έτρωε τ αλεύρια κ'έκοψε το αίμα του κόσμου είδε κ'απόειδε και ο κόσμος και αποφασίσανε να ντόν ξολιθρέψουν. Μαζώχτηκαν παπάδες, κι ούλος ο λαός και επήγανε στο μνήμα και λέγανε ούλοι : <μέσα είναι, μέσα είναι> Ανοίξανε το μνήμα και τον βρήκανε και τήραε. Σκίσανε τα στήθια του και βγάλανε την καρδιά του. Βράσανε λάδι και ξείδι και την έκαψαν. Απο τότε δε ματαβγήκε. (αδρασκέλησε= Διήλθε άνωθέν του)

Date: 1914
Item type: Folk Legend
Creator: Μαντζουράνης, Εμμ.
Place: Eparchía Kynourías
Institution: Academy of Athens

Ένας πέθανε στα ξένα και βουρκολάκιασε. Γύρισε σπίτι του και έκανε παιδιά με τη γυναίκα του. Έφτειασε σπίτι και μαγαζιά. Δούλευε ούλη τη βδομάδα και το Σάββατο χανότανε, γιατί δεν έχει δικαίωμα ο βουρκόλακας τη Κυριακή να μένη όξω. Είδε και απόειδε κείνη που χανότανε κάθε Σαββάτο και κατάλαβε ότι ήτανε βουρκόλακας. Το είπε στον κόσμο και πήγανε και τον κάψανε. Μαζί με κείνονε χαθήκανε ούλα τα έχοντά του, παιδιά, σπίτι, μαγαζιά και ότι άλλο είχε αποχτήσει απο τότε που ήτανε βουρκόλακας.

Date: 1914
Item type: Folk Legend
Creator: Μαντζουράνης, Εμμ.
Place: Eparchía Kynourías
Institution: Academy of Athens

Άλλη νια γυναίκα που ήτανε βουρκολακιασμένη έβγαινε τη νύχτα κεί που νυχτερεύανε οι γυναίκες. Ανέβαινε σε νια κυδωνιά και κουρναριζότανε. Της έλεγαν οι άλλες γυναίκες: Ποιά είσαι συ μωρή; Εγώ είμαι η Άννα του Παλαιού α α! α!!... εχασκαριζότανε. Ήτανε πολλές γυναίκες και για δαύτο δε σκιαζόντουσαν. ( κουρναριζότανε = μετεωρίζετο ως επί αιώρας, εχασκαριζότανε = εγέλα καγχάζουσα )

Date: 1914
Item type: Folk Legend
Creator: Μαντζουράνης, Εμμ.
Place: Eparchía Kynourías
Institution: Academy of Athens

Ένας έκοψε το δάχτυλό του. Το πέταξε μέσα σε νιά κουφαλωτή πλατάνα και είπε να το πάρη ο διάβολος. Μπήκε μέσα στο δάχτυλο ο διάβολος και εβουρκολάκιασε. Την νύχτα εγινότανε ασκί και έβγαινε και κύλαε στο δρόμο. Όσοι το γλέπανε πεθαίνανε από το φόβο τους. Δεν ηξεύρανε τι τανε και λέγανε τι τανε στοιχειό και λαβώνει τον κόσμο. ναι βραδειά οι άνδρες βάλανε στοίχημα εκατό γρόσια να ντα πάρη όγοιος του βαστάει να πάη το βράδυ στης εκκλησιάς την πόρτα που χορεύουνε οι βουρκολάκοι. Ένας είπε: εγώ πααίνω. Πήε και τους βρήκε και χορεύανε γδυτοί, κάσαροι. Γδύθηκε και κείνος στο χορό. Χρεύανε και λέγανε ντίρνι, ντίρνι. Των βουρκολάκων δεν φαινόντουσταν τα’αχαμνά τους. Γυρίζανε και τον ρωτάγανε. Τ’ είναι τούτο που κρέμεται; Κείνος με το νόημα τους έλεε: δεν ξέρω τι ναι, (σήκωνε τους νώμους του). Χορέψανε ίσια με που λάλησε ο κοκκορος. Άμα λάλησε είπανε: Μαύρος κόκορας, λαλεί φεύγεται να φεύγουμε. Αρχίσανε να χωρίζουνται και ρώταε ο ένας τον άλλονε. Πούθε είσαι σύ; Από τον Άη Νικόλα. Σύ; Από την Παναΐα. Ρωτήσανε στερνά και τ’ ασκί. Συ πούθε είσαι; Από τ’ Άη Γεώργη την πλατάνα. Διαλυθήκανε. Το είπε κείνος στους άλλους ότι κείνο που βγαίνει είναι στην πλατάνα και βγάλανε τ’ ασκί. Το κάψανε με ξείδι και με λάδι και πλιά δε ματαφάνηκε. (Αχαμνά = αιδοία)

Date: 1914
Item type: Folk Legend
Creator: Μαντζουράνης, Εμμ.
Place: Eparchía Kynourías
Institution: Academy of Athens

Η Μανώλαινα εκοιμότανε στ’ Αγγαίικα αλώνια. Κεί στον ύπνον της παρουσιάστηκε νας Αράπης και της λέει. <Εφτού που κοιμάσαι είναι ναι λαήνα φλωριά. Να πάρης και το Ζιώτακα να ρθήτε ταχιά τη νύχτα να ντα βγάλτε.> Κείνη σκιάχτηκε και δεν πήε την άλλη νύχτα. Κατά τα χαράματα παρουσιάστηκε πάλε ο Αράπης και της λέει. <Δεν ήσουνα τυχερή να τρώς με ασημένια χουλιάρια.> Έσκαψε και βρήκε την λαήνα ξερή. (Μανώλαινα- Γυνή εκ Βουρβούρων αποθανούσα προ 12 ετών, Ζιώτακα- Ομοίως Βουρβουραίος αποθανών.) [Έκσαψε και βρήκε την λαήβα ξερή- Πρβλ. Πολίτου Παραδ. Αρ.421]

Date: 1914
Item type: Folk Legend
Creator: Μαντζουράνης, Εμμ.
Place: Eparchía Kynourías
Institution: Academy of Athens

Από πέρα στην Άγια Κυριακή είναι να κακάβι φλωριά. Τα αρβάλια του φαίνονται, αλλά οι άνθρωποι δεν τα γλέπουνε. Τους φαίνονται πουρναρόριζες τα αρβάλια του λεβετιού. Μα κι’ αν τα ιδούν δεν θα μπορέσουν να πάρουνε τα φλωριά γιατί είναι στοιχειωμενα . Τα πρόβατα περνάνε, τα πατάνε με τα πόδια τους και βροντάνε. (Άγια Κυριακή – Θέσις μη υπαρχούσης παλαιάς εκκλσιάς, κακάβι = λέβης, αρβάλια = λαβαί) [Βλ. Πολίτου Παραδ. 1021. 1027-8.- Σ. τ. Δ]

Date: 1914
Item type: Folk Legend
Creator: Μαντζουράνης, Εμμ.
Place: Eparchía Kynourías
Institution: Academy of Athens

Ο Παπαζούρας με το Γεώργη το Χιώτη ευρήκανε ναι πλάκα πλουμπιστή και ποθέσανε ότι από κάτου είναι φλωριά. Φορτώθηκε ο Γεώργης την πλάκα να ντήν πάη σπίτι του. Ο Παπαζούρας έβαλε με το νού του : Τώρα που θα φύη ο Γεώργης να ντα ξεχώσω εγώ, να κρύψω καμπόσα. Κεί που σκεβότανε άκουσε το βρόντο που φύγανε τα φλωριά. Σκάβουν στερνά, και τι να ιδούν! Γλέπουν τη λαήνα ξερή και τρούπα στον κώλο. Των στοιχειωμένων χρημάτων φύλαξ και βοσκός είναι ως επί το πλείστον Αράπης, όστις περί το μεσονύκτιον εξάγει τα στοιχειωμένα χρήματα του προς βοσκήν. Πολλοί τον έχουσιν ίδη, όταν τα κυλάη με το πτύον του αμίλητος. Ιδού και δύο σχετικαί λαικαί διηγήσεις. [ Πολίτου Παραδ. Σελ. 1035 κέ.]

Date: 1914
Item type: Folk Legend
Creator: Μαντζουράνης, Εμμ.
Place: Eparchía Kynourías
Institution: Academy of Athens

Ένας Πηγαδιώτης κοιμότανε νιά βραδειά κοντά στην εκκλησιά του χωριού του. Κεί που κοιμότανε άκουσ’ ένα βρόντο. Σηκώνει τα μάτια του και γλέπει έναν Αράπη με ένα τσιμπούκι στο στόμα και έβοσκε τοις λίρες του. Από το φόβο του ελούμωξε χάμου και έρρηξε και την καπότα του απάνου του. Από τοις λίρες και τα φλωριά που περνάγανε κοντά του πλακωθήκανε κάμποσα από κάτου στην καπότα. Σκώθηκε την αυγήν τα είδε και τα μασε. Στερνά έμασε και πολλά άλλα που είχαν μείνη στοις μαγάρες. Γιατί όσα τυχαίνει να περάσουνε απάνου σε μαγάρες μένουνε εκεί. (Πηγαδιώτης- Κάτοικος Πηγαδιών, ελούμωξε= Εκρύβη υπο τα σκεπάσματα συνεσταλμένος, τα μασε= τα συνήθροισε, μαγάρες= κόπροι και ούρα ζώων και ανθρώπων) [Πρβλ. Πολίτου Παραδ. Αρ. 427.]

Date: 1914
Item type: Folk Legend
Creator: Μαντζουράνης, Εμμ.
Place: Eparchía Kynourías
Institution: Academy of Athens

Επίσης φέρεται ενταύθα η δοξασία, ότι κεκρυμμένα υπό παλαιοτέρων εν τη γή χρήματα δεν σώζονται σήμερον, ως τα είχον εναποθέση εκείνοι, αλλά ότι έχουν στοιχειώση, δηλαδή έχουσι μεταβληθή εις μεγάλους όφεις, οίτινες τρέχουσι τήδε κακείσε υπό την γήν προς βοσκήν. Εξ αιτίας της μεταβολής αυτών εις όφεις και της φυγής των απόλλυνται πολλάκις μεγάλοι θησαυροί ανακαλυπτόμενοι. Η ανακάλυψις των θησαυρών λέγουν ότι γίνεται κατά τον εξής τρόπον. Εν καιρώ νυκτός εν ονείρω έρχεται εις εκείνους που έχουν τύχη ένας Αράπης και τους λέγει είς την δείνα θέσιν είναι κρυμμένος θησαυρός, να υπάγης αύριον την νύκτα λ.χ. να σκάψης και θα εύρης μιαν στάμναν γεμάτη φλωριά. Πολλοί αν και ωνειριάστηκαν, επειδή δεν ετήρησαν τους ωριμένους τύπους από την χαράν των, απώλεσαν τον θησαυρόν, εύρον δε λαγήνους όχι πλέον πλήρεις χρημάτων,άτινα ακούσαντα τον θόρυβον μετεβλήθησαν εις όφεις και έφυγον, αλλά λαγήνους γεμάτας κάρβουνα. Οι ωρισμένοι τύποι, ούς πρέπει να τηρήση ο ονειριασθείς είναι οι εξής : Πρώτον πρέπει να πλησιάση το υποδειχθέν μέρος μόνος, όχι με άλλον (εκτός αν τούτο διέταξεν ο Αράπης). Δεύτερον να υπάγη εν καιρώ νυκτός. Τρίτον να ρήξη αίμα επάνω εις την υποδειχθείσαν θέσιν από το σώμα του, και τέταρτον όταν υπάγη να μη ομιλήση παντελώς. Αν εκτελέση κατά γράμμα τους τύπους τούτους, ασφαλώς θα εύρη τα χρήματα. Όταν τα στοιχειωμένα χρήματα τύχη να διέλθωσιν κάτωθεν πίθων πλήρων ελαίου, το έλαιον αναβλύζει και χύνεται, και χαρά εις εκείνον όστις θα υπάγη να το συναθροίση χωρίς να ομιλήση. Διότι άμα ομιλήση παύει και το ξεχείλισμα. Κατωτέρω αναγράφω ακριβώς ως ήκουσα διαφόρους διηγήσεις δια τα στοιχειωμένα χρήματα από διαφόρους Βουρβουραίους αγραμμάτους.

Date: 1914
Item type: Folk Legend
Creator: Μαντζουράνης, Εμμ.
Place: Eparchía Kynourías
Institution: Academy of Athens

Πιστεύεται ενταύθα ότι εκάστη οικία έχει το στοιχειό που την υπερασπίζει. Είναι δηλαδή οικιακός φύλαξ. Έχει μορφήν όφεως ακινδύνου, ουδένα δηλαδή προσβάλλοντος. Ασέβεια μεγάλη θεωρείται το να φονεύση τις τον προστάτην της οικίας οικιακόν όφιν. Και όπως εκάστη οικία έχει το προστατεύον αυτήν και τους ενοικούντας στοιχειό, ομοίως έκαστον χωρίον έχει το προστατεύον αυτό στοιχειό, υπό μορφήν όμως ταύρου παρδαλού. Μεταξύ των στοιχειών των διαφόρων χωρίων συνάπτονται πολλάκις μάχαι πολύωροι. Ενταύθα μάλιστα φέρεται η φήμη ότι κάποτε παλαιότερα <εμάλωσαν το στοιχειό του Βούρβουρα με το στοιχειό του Καστριού> και ότι ενίκησε το στοιχειό του Βούρβουρα, λαβόν γέρας να ρέουν τα ύδατα από τότε και εις το εξής προς το μέρος των Βουρβούρων και όχι προς το Καστρί. Τα στοιχειά των χωρίων τα έχουσιν ίδη πολλοί παλαιότεροι και έχουσιν ομιλήση μαζί των. Εις επίρρωσιν τούτου γράφω την εξής περίεργον παράδοσιν λίαν διαδεδομένην ενταύθα και ως μοί την διηγήθη ο γέρων Κωσταντής Ματζουράνης ή Ψυχογιός ετών 75 και αγράμματος. 1. Ο Βοίλας είχε φίλο το στοιχειό του χωριού. Πήαινε και το χαιρέταε πολλέ βολές. Ναι βολά από τοις πολλές του λέει καλό και άξιο είσαι, αλλά που βρωμάνε σκύλινα τα χνώτα σου. Το στοιχειό δεν αποκρίθηκε, αλλά παίρνει ένα τσεκούρι του το δωκε και του λέει < Δός μου ναι τσεκουριά δώ στην πλάτη μου όσο μπορείς δυνατά>, <Μα ξέρω γω…> λέει ο Βοίλας. Του λέει πάλε το στοιχειό. <Αφού σου λέω γώ… > Σήκωσε το λοιπόν ο Βοίλας το τσεκούρι και του ήφερε ναι τσεκουργιά όσο μπόραε δυνατώτερα τόσο δυνατή που πήε ούλο το τσεκούρι μεσ’ς την πλάτη του… Έ! Χάει τώρα, του είπε το στοιχειό. Έφυε ο Βοίλας και από το φόβο του έκανε τρία χρόνια να πάη να ιδή το στοιχειό. Απάνου στα τρία χρόνια πήε. Ρε καλό ‘ς το φίλο… Δε μου λές γιατί άργησες να ρθής ; -Μα ξέρω γώ… (έκρυβε ότι από τον φόβο του δε πήε). Του λέει το στοιχειό. Για τήρα δώ στην πλάτη μου, κεί που με βάρεσες… Τηράει ο Βοίλας και με χαρά του λέει. Μωρέ μπίτι δε σημαδεύει πλιά! Πάει, πέρασε. – Ναι, φίλε μου, του απαντάει το στοιχειό η πληγή που μου κανες πέρασε, μα ο λόγος που μου είπες ούτε πέρασε, ούτε θα περάση. (Βοίλας= Βουρβουραίος αποθανών προ 42 ετών, Χνώτα σου= Ο πέλεκυς, δι’ ού κόπτουσι ξύλα.) [Μύθος κοινότατος, συμπτυχθείς και εις δημώδεις παροιμίας. Παραλλαγάς αυτού βλ. εν Πολίτου Παροιμ. Δ’ σελ. 35 κε. –Σ. τ. Δ.]

Date: 1914
Item type: Folk Legend
Creator: Μαντζουράνης, Εμμ.
Place: Eparchía Kynourías
Institution: Academy of Athens

Στον τάφο του απο τα πολλά κλάματα ποιος ξέρει ; -παρουσιάστηκε την ώρα πο κλαιε 'ς το κεφάλι η μάννα του ένα φίδι μεγάλο. Τρόμαξε κ' έβαλε τοις φωνές. Έτρεξε ο Γέρο-Μήλιας και το σκότωσε. Την ίδια χρονιά πέθανε κι αυτός. (Ο όφις είναι ενσάρκωσις του αφηρωισθέντος νεκρού. Βλ. Παραδόσεις. Σελ. 1083, 1085, 1086)

Item type: Folk Legend
Creator: Παπαμιχαήλ, Άννα Ι.
Place: Eparchía Kynourías
Institution: Academy of Athens

Την πρώτη ημέρα που αλλάζουν τα πρόβατα μαντρί δεν κάνει ο τσοπάνης να σκοτώση φίδι γιατί ξελιθρίζουν (εξολοθρεύονται) τα πρόβατα. Ανάγεται πιθανώς εις τας δοξασίας περί του οικουρού όφεως. Ο ποιμήν δεν φονεύει όφιν, διότι ενδεχόμενον ούτος να είναι ο οικουρός της νέας μάνδρας.

Item type: Folk Legend
Creator: Παπαμιχαήλ, Άννα Ι.
Place: Eparchía Kynourías
Institution: Academy of Athens

Στου ταμπέλι χόνια τώρα πολλά είναι να μεγάλο φίδι. Αυτό του δίνει τα λεφτά που έχει. Πολλοί παραφύλαξαν να το σκοτώσουν, αλλά δεν μπορούν. Και αυτή ανάγεται εις την κατηγορίαν των αυτών δοξασιών. Βλ. Τα σημειωθέντα εις αρ. 3

Item type: Folk Legend
Creator: Παπαμιχαήλ, Άννα Ι.
Place: Eparchía Kynourías
Institution: Academy of Athens

Filters

Filters

Ξέρεις, γκιώνη, τ΄ έχει τράιστο;

Όποιος τρίβει ξεύρει, όποιος τρώει δεν ξεύρει

Εγώ του μιλάω, εκείνος ενιά έχ' ο μήνας

Ξεκάηκε η γριά στο χυλό, φυσάει και τη δγιοργούτη

Τέτοια χάλια σούρν' η ρόκα όσο να γεμίσ' ταδράχτι