SearchCulture.gr | Search items of culture, history and art in SearchCulture.gr

1 - 30 from 167 items

Map Grid

Sort by

Μια φορά ένας από πα επήγε ‘ς τη(ν) Πόλη. Σαν επήγε, έμαθε από ένα Τούρκο πως αποκάτω από τσι πλάκες τσ’ αγιάς Σοφιάς είναι καλόγεροι και βαστούνε χαρθιά και διαβάζουνε. Έδωκε κι αυτός καμπόσος παράδες ‘ς το Τούρκο, που έβλεπε ‘ς τη μπόρτα τα’ εκκλησίας και ύστερις, σαν έβγαλε τα παπούτσια του, ακλούθηξε του Τούρκου. Αυτός τον έφερε σε μια σκάλα μαρμαρένια, που κατέβαινε κάτω και του πε να καταβή από κει να δη και να γυρίση πάλι επάνω γλήγορα να μην τον εδούουν οι γι άλλοι Τούρκοι. Ο δικός μας αρχίνηξε να κατεβαίνη και σαν εκατέβηκε πολλά σκαλιά κάτω είδε ένα μαρμαρένιο παλάτι και καλογέρους ‘ς τα κάτασπρα ντυμένους που πηαίνασι κ’ ήρχοντα, χωρίς να βγάνουν άχνα (να ομιλούν). Σε κάμποσην ώραν ένας απ’ αυτούς του φερεν ένα κομματάκι αντίτερο και του πε πως είναι χαιρετισμός από τσι δικολογιές του. Τρεις τέσσερες φορές του το καμε το ίδιο κ’ ύστερα εθυμήθηκε πως έπρεπε να φύγη, εβγήκε απάνω και του φάνηκε παράξενο σαν είδε το Τούρκο που βλεπε ‘ς τημ πόρτα ψαρεμμένο. Του ζήτηξε τα παπούτσια του, μα κείνος του πε πως τα δωκε γιατί έλειπ’ ένα χρόνο. Τότες ο δικός μας ένιωσε πως εκειά κάτω ήτανε οι καλόγεροι, που περιμένουσι να τελειώσουνε την λουτρουγιά, ω αφήκασι μισοτελειωμένη, και πως τ’ αντίτερο, που του φέρασι για χαιρετισμό, ήτονε τα μνημόσυνα, που του κάμασι, και πως εκειά μέσα ήτονε τ’ άγιο φως και γι’ αυτό ο χρόνος του φάνηκε σα μια ώρα.

Item type: Folk Legend
Creator: Άγνωστος συλλογέας
Place: Sfakiá
Institution: Academy of Athens

Τα στοιχειά είναι οι αιώνιοι δαίμονες, κάτοικοι ενός οικήματος. Έκαστος οίκος έχει ιδιαίτερον στοιχειό. Τα στοιχειά φανερώνονται υπό διαφόρους μορφάς, όψεων ικανού μεγέθους, σαύρας, κυνός, αγριογάτου κτλ. Τα στοιχειά είναι προστάται της οικίας και δύνανται να είναι καλά ή κακά. Ουαί εις την οικίαν, εν ή υπάρχει κακό στοιχειό ! Πλείστοι θάνατοι δύνανται να συμβώσιν ιδίως των γεννωμένων βρεφών. Αι τοιαύται οικίαι λέγονται στοιχειωμέναι. Επίσης θησαυροί κεκρυμμένοι προ πολλού δύνανται να στοιχειάσωσι. Τότε δε μόνον στα της Σολωμονικής δύνανται να ανακαλυφθώσιν άνευ βλάβης εκείνου , όστις επιχειρεί το πράγμα.

Item type: Folk Legend
Creator: Άγνωστος συλλογέας
Place: Sfakiá
Institution: Academy of Athens

Οι Σαρακηνοί, κακοποιά πνεύματα, περιπλανώνται την νύκτα, χωρίς να φοβώνται μήπως κράξη ο μέλας αλέκτωρ. Σιδηρόφρακτοι όντες ιππεύουσιν ίππους αγρίους και επίσης σιδηροφράκτους και σύρουσιν όπισθεν αυτών βαρείας αλύσεις εκφοβίζοντες τους ανθρώπους δια μόνου του κρότου των πετάλων και του ήχου της βαρείας αλύσεως, απειλούσης δέσμευσιν του παντός. Οι άνθρωποι, ίνα απαλλαγώσι των πονηρών τούτων πνευμάτων, κατέφυγον εις τον Θεόν. Έκτισαν εις τα μέρη, εξ ων διέρχοντο Σαρακηνοί, εικονοστάσια, ίνα εμποδίσωσι ταύτα της οδού εκείνης.

Item type: Folk Legend
Creator: Άγνωστος συλλογέας
Place: Sfakiá
Institution: Academy of Athens

Τον βραχνιάν εν Σφακίοις, καθ’ όσον τουλάχιστον εγώ γνωρίζω, δεν θεωρούσιν ως διάβολον, αλλά ιδιαίτερόν τι πνευματικόν ον, ίσως κλάδον τινά απομεμακρυσμένον πολύ των πεντωκότων αγγέλων. Ο βραχνιάς καταλαμβάνει τους ανθρώπους κατεχομένους υπό λίαν ελαφρού ύπνου. Πολλοί πάσχοντες από τούτου διηγούνται ότι, προτού αισθανθώσιν αυτόν επί του στήθους των, ακούουσι τον ψόφον των ποδών του και βλέπουσιν αυτόν πολλάκις εν σχήματι γαλής. Εάν δε προφθάση τις να εγερθή, ως αισθανθή το κακόν προσεγγίζον, τότε απαλλάσσεται τον κακού, ει δ’ άλλως πρέπει να προσευχηθή ενδομύχως και τα τοιαύτα. Περί της καταγωγής του ονόματος βραχνιάς ο μεν Σακελλάριος λέγει ότι γίνεται εκ του βαρύς και πνέω, οιονεί βαρύπνους, ο δε Πολίτης εκ του βαρύς και ύπνος. (όρα Γ.Πολίτου Μελέτη επί του βίου των Ν. Ελλήνων. Τομ. Α΄2, σελ. 440) συμφώνως, λέγει, τω του Μ. Βασιλείου «δαιμόνιον επιβουλεύον εν ύπνω βαρεί.» Αλλά νομίζω ότι ο Μ. Βασίλειος ύπνον βαρύν ενταύθα εννοεί τον πνευματικόν ύπνον και δαιμόνιον ουχί τον βραχνιάν, αλλά τον πειρασμόν. Ο δε Ψελλός περί του αυτού ονόματος λέγει «Το γαρ εκείθεν ατελώς εξατμίζον παχύτερον έτι και γευδέστερον ον ταις του εγκεφάλου κοιλίαις έμπιπτον αποφράγνυσι ταύτας και δυσαίσθητόν πως ή ακίνητον παντάπασιν αποφαίνει τον παθαινόμενον και το γινόμενον δια το βάρους εμποιείν συναίσθησιν Βαρυχνάν ο πολύς κατωνόμασε λόγος» (Ψελλ. παρ’ Αλλατίω παρ. 10 σ. 161). Επειδή όμως ο βραχνάς επέρχεται εν ώρα ελαφρού ύπνου, τοσούτω μάλλον καθόσον τινές, ως έφθημεν ειπόντες, τον βλέπουσιν ή τον προαισθάνονται, λέγουσι, δια τούτο φρονεί ότι ωνομάσθη βραχνάς, επειδή αφαιρεί την φωνήν, δηλ. κάμνει τον άνθρωπον να βραχνιάση. Βραχνιάζω δε σημαίνει ότι ένεκα διαφόρων παροδικών κοπώσεων των φωνητικών οργάνων δεν δύναμαι να ομιλήσω. Επειδή δε η εις ας κατάληξις παρά Κρησί σημαίνει το δρών πρόσωπον (μυλωνάς, φονιάς, ξυλάς), δια τούτο βραχνιάς= εκείνος όστις κάμνει τινά να μη δύναται να ομιλήση. Τι δε άλλο κάμνει ο βραχνιάς;

Item type: Folk Legend
Creator: Άγνωστος συλλογέας
Place: Sfakiá
Institution: Academy of Athens

Στα Σφακιά της Κρήτης πιστεύουν οτι το φεγγέρι τις οχτώ πρώτες ημέρες του δεκαημέρου που πρωτοβγαίνει, διαμένει σε κάθε ένα απ' τους οχτώ “καιρούς”,δηλ. Τους ανέμους. Την εννάτη πηγαίνει στα ουράνια και τη δεκάτη κατεβαίνει στα καταχθόνια. Όταν βρίσκεται στα καταχθόνια, το φεγγάρι είνε τυφλό και δεν βλέπει.

Date: 1930
Item type: Folk Legend
Creator: Άγνωστος συλλογέας
Place: Sfakiá
Institution: Academy of Athens

Τας νεράϊδας φαντάζονται κατοικούσας εν πηγαίς ή αλλαχού, ένθα υπάρχουσιν ύδατα (Ναϊάδες), ή και εντός των δασών (Δρυάδες). Κατά δε μόνον των δαιμονών και των καλλονών ομοιάζουσι προς τας αρχαίας νύμφας. Παρουσιάζονται συνήθως υπό μορφήν ευειδεστάτων γυναικών, εφ’ ώ, όταν θέλη τις να δείξη την άρρητον καλλονήν νεάνιδος των εξισοί προς τα κάλλη νεράϊδας, εφ’ ω η φράσις « Έχει νεράϊδας κάλλη.» Τα πνεύματα όμως ταύτα εκτός των συνήθων αυτών μορφών δύνανται να λάβωσι και ετέραν είτε ζώου είτε ανθρώπου. Κρυπτόμεναι καθ’ όλην την ημέραν αναφαίνονται κατά την νύκτα εις τας κρήνας συνήθως υπό μορφήν πλυντριών. Άλλοτε πάλιν παρουσιάζονται εντός σπηλαίου, εν ω έτυχεν ως άνθρωπος, και κυκλούσαι αυτόν άρχονται του χορού μετ’ αυτού εν χορδαίς και άσμασιν. Οι άνθρωποι, εις ους παρουσιάζονται νεράϊδες, ονομάζονται υπό του πλήθους νεραϊδιάρηδες. Αι νεράϊδες, κακοποιά πνεύματα, δύνανται εάν παρ’ αυταίς τυχών ομιλήση τις, να αφαιρέσωσι παρ’ αυτού το λέγειν. Είναι τα μάλιστα ζηλότυποι, δια τούτο καταστρέφουσι πολλάκις τα τέκνα ανδρών τινών και άλλοτε πάλιν ποικιλοτρόπως τα βασανίζουσιν, οπότε λέγεται: «Η νεράϊδά του τόνε πειράζει». Ενίοτε παρουσιάζονται καθ’ οδόν ως συνοδοιπόροι εις τους ανθρώπους και μεταβάλλουσαι αίφνης σχήμα εκφοβίζουσιν αυτούς. Εκ τούτου εγεννήθη παρά τω λαώ η ιδέα ότι είναι επικίνδυνον να αναφέρη την προτεραίαν που μέλλει να υπάγη την υστεραίαν. Εξαφανίζονται τα κακοποιά ταύτα πνεύματα, ευθύς ως κράξη ο μέλας αλέκτωρ, δηλαδή κατά την τρίτην μεταμεσονύκτιον ώραν. Δεν πρέπει, γυνή νυωστί λουσθείσα, να μεταβή εις τον ποταμόν δια τον φόβον της ζηλοτύπου νεράϊδας.

Item type: Folk Legend
Creator: Άγνωστος συλλογέας
Place: Sfakiá
Institution: Academy of Athens

Πιστεύουσιν ότι οι πλείστοι των νεκρών οι φαύλως ζήσαντες, ή οι αφορισθέντες υπό τινος ιερέως, ιδίως υπο επτά (επταπάπαδον καλούμενον) α)γίνονται Καταχανάδες. Πιστεύουσιν δηλ.ότι ευθύς μετά, τον χωρισμόν της ψυχής εκ του σώματος εισέρχεται, εν αυτώ πνεύμα πονηρόν, όπερ καταλαμβάνει την θέσιν της ψυχής και οικειοποιείται την μορφήν, είτα μετασχηματίζεται εις Καταχανά, ήτοι ανθρωποδαίμοναι. Τοιούτος δε καταστάς έχει μέν κατοικίαν το σώμα και διατηρεί αυτό άφθαρτον, τρέχει δ’αστραπηδόν όπου αν βούληται και προξενεί μεγάλας ανησυχίας εν ώρα νυκτός εις τους ανθρώπους και τρόμον εμβάλλει τοις πάσι. Και το κακόν ότι δεν μένει μόνος, αλλά πάντα αποθανόντα υπάρχοντος αυτού καθιστά όμοιον αυτώ, ώστε εν βραχεί χρόνω κτάται συνοδείαν μεγάλην και επικίνδυνον. Συνηθες τούτων ιδίωμα είναι ίνα επικαθίζωσιν επί των κοιμωμένων και δια του μεγίστου αυτών βάρους προξενώσιν αγωνίαν και στενοχωρίαν ειν τον κοιμωμένον. Μέγας κόνδυνος εστιν μήπως εκπνεση ο ούτως αγωνιών και μεταβήθη, και ούτος εις Καταχανάν, εάν μη ευρεθή έτερος, όστις ακούσας την αγωνίαν πυρσοκροτήση, το τουφέκι και τρέψη τον αιμοβόρον εις φυγήν, διότι ευτυχώς φρίττει τον κρότον του όπλου και αναχωρεί άπρακτος. Τοιαύτας σκηνάς ουκ ολίγας είδομεν αυτοψεί. Επειδή δ’όσον παλαιώνει το τέρας τούτο, τοσούτον καθίσταται μάλλον αύθαδες και αιμοβόρον, ώστε και ολόκληρα χωρία ως είδομεν, δύναται να εξολοθρεύση ολοσχερώς διό και σπεύδουσιν εις την όσον τάχιστα εξαφάνισιν του πρώτου πρίν ή διπλοσαραντίση, διότι τότε πλέον γίνεται φονεύς αδυσώπητος και ακατάβλητος. Προσκαλούσι δ’επί τούτο ιερείς, επαγγελομένους ότι αυτοί επίστανται δήθεν τον τρόπον της εξοντώσεως του τέρατος επ’αμοιβή, ούτοι μετα την λειτουργίαν προσέρχονται επί του τάφου και αν μεν ευρεθή εκεί το τέρας, διότι τρέχει τήδε κακείσε πειράζον, προσκαλούσιν αυτό αυθεντικώς ίνα εισέλθη δια τινο ευχής και επομένως διαρρήγνυται. Τούτου δε διαταραγέντος άπαντες οι υπ’αυτού καταχανευθέντες, όπου αν ώσι, λαμβάνουσι την αυτήν του Αρχηγού τούτων τύχην. Η γελοία αυτή πρόληψις επικρατεί ζωηρώς καθ’άπασαν την Κρήτην και μάλιστα εις τα ορεινά αυτής και απομεμονωμένα μέρη.. (α)Το επταπάπαδον επενοήθη υπο της ανάγκης φαίνεται όμως αντίθετον τω ευχελαίω. Ως εν εκείνω εύχονται επτά ιερείς ομού υπέρ ιάσεως και σωτηρίας, ούτω κι εν τούτω υπέρ του ολέθρου των κλεπτών ή άλλων κρύφα αδικούντων. Πολλούς έγνωμεν, ολοσχερώς καταστραφέντας απο το επταπάπαδον)

Date: 1888
Item type: Folk Legend
Creator: Παπαδοπετράκης, Γρηγόριος
Place: Sfakiá
Institution: Academy of Athens

Προς τ' ανατολικά τούτου (του όρους Αγ. Θεόδωρος) ορώνται ερείπια μεγάλης κώμης, ήτις ωνομάζετο Ξηρόπολις δια το ξηρόν και άνυδρον της θέσεως. Προς ανατολάς τούτου υπέρ το μίλιον απαντώνται και άλλα ερείπια χωρίου όπερ ωνομάζετο Πατσιανός απο επίσημον τινα Πατσόν καλούμενον. Αμφότερα τα χωρία ταύτα ηρήμωσαν οι πειραταί Σαρακηνοί και Αλγερίνοι. Και όμως οι περίδιακοι πιστεύουν ότι εξηφάνισε ταύτα Καταχανάς τις, όστις ήν απο αμνημονεύτων χρόνων ενταφιασμένος εις το προς ανατολάς του Καλλικράτους εκκλησίδιον του Αγ. Γεωργίου, οπόθεν κατήρχετο την νύκτα και έπνιγεν τους ανθρώπους, ιδίως τους νεόνυμφους. Ο Πάσλεη (σελ. 226 τ, Β) αναφέρει τον Καταχανάν τούτον...

Date: 1888
Item type: Folk Legend
Creator: Παπαδοπετράκης, Γρηγόριος
Place: Sfakiá
Institution: Academy of Athens

Φρονούσιν ότι, εήν άνθρωπος τις είναι πολύ αμρτωλός, ιδία δε όταν το σώμα μείνη άλυτον μετά τον θάνατον, η ψυχή του θα πλανάται επί της γής λαμβάνουσα μορφήν ανθρώπου τη ενεργεία του διαβόλου και βλάπτουσα παντοίως τους γνωστούς αυτώ, ιδία δε τους συγγενής. Τους αύλους τούτους ανθρώπους ονομάζει το πλήθος καταχανάδες εξώριζαν εις θήραν (Σαντορίνην)δια τρομερών εξορκισμών των ιερέων και τελείας καύσεως των οστών αυτών, της σπόδου ριπτομένης εις την θάλασσαν. Πλείστας διηγήσεως περί καταχανάδων δύναται τις να εύρη παρά τω λαώ των Σφακίων. Μεταξύ των πολλών χαρακτηριστικωτάτη είναι η του Μακριγιάννη. Ο καταχανάς ούτος κατήγετο εξ Ανωπόλεως Σφακίων και είχε καταστή φοβερός και τρομερός. Εισήρχετο των θυρών κεκλεισμένων εις τας οικίας, έθρανε τους πίθους, έχυνε τον οίνον, διεσκόρπιζε τους δημητριακούς καρπούς, έσβηνε το φώς, εν καιρώ νυκτός εννοείται, εξυλοκόπει τον σύζυγον, εξεδίωκεν αυτόν της οικίας και εκσιμάτο μετά της οικοδεσποίνης. Και πλείστα άλλα περί αυτού διηγούνται. Πιστεύω δ’ότι και ο Paslchoy αυτόν εννοεί εν τη διηγήσει, ήν αναφέρει. Ιδού τι αναφέρει κι ένας καταχανάς εγύριζεν εις την Ανώπολιν μια γυναίκα. Ο άνδρας τση είχε λείπει και επήγε ένας καταχανάς και αυτή θαρρώντας πως είναι ο άντρας της…και το πουρνό δεν ημπόρει και ήλθεν ο άντρας της και λέγει τση <τι έχεις;>και η γυναίκα λέγει <πολλήν ώραν μ’επλάκωσες το βράδυ και δεν ημπορώ, και ο άνδρας λέγει <εγώ δεν ήλθα>, και πάλιν η γυναίκα είπε <εδά σαν δεν ήλθες εσύ, ήτονε ο καταχανάς, υστερνά τον εξεχώσασι και εξωρίσανε τονε και έπεμζαν τον εις την Σαντορίνην (Oρα Paslhey, Travels in Crete, t. 11, σελ. 221)

Date: 1919
Item type: Folk Legend
Creator: Άγνωστος συλλογέας
Place: Sfakiá
Institution: Academy of Athens

Αι Μοίραι θεωρούνται τρεις του αριθμόν. Η ηλικία αυτών είναι διάφορος. Παρίστανται ως επί το πλείστον νήθουσαι. Και άλλοι μεν μύθοι παριστάνουσιν αυτάς ως αράπισσας, άλλοι δε ως λευκάς. Αι Μοίραι αποφασίζουσιν απολύτως περί της τύχης των ανθρώπων, εκείνα δε, τα οποία θα αποφασίσωσιν, είναι αναπόφευκτα. Δια τούτο λέγουσι: «Τα ‘χει η Μοίρα μου γραμμένα, δεν παρέρχεται κανένα» και «γραφτό μου ήτονε». Συνήθως φράσις, την λέγει τις δυστυχήσας εις εαυτόν προς παρηγορίαν και ανάπαυσιν της συνειδήσεώς του, ότι δηλ. αυτός εξετέλεσε το καθήκόν του, αλλά υπέκυψεν εις ανωτέραν δύναμιν. Η επίδρασις των Μοιρών επί του ανθρώπου άρχεται ευθύς εξ αρχής. Αφού γεννηθή το βρέφος, έρχονται αι Μοίραι και μοιράζουσιν αυτό, ήτοι αποφασίζουσιν εν γένει περί του βίου του επί παρουσία αυτού. Άπαξ δε αι Μοίραι μοιράζουσιν. Υπάρχουσι τινες, οίτινες ευνοούνται υπό της τύχης και οι τοιούτοι ονομάζονται γουρλήδες. Υπό της ειμαρμένης έχει ορισθή το τέλος εκάστου, ο ουδείς δύναται να μεταβάλη. Εν τούτοις, καθώς εις το περί εντυμάτων αι εφέραμεν, φρονούσιν ότι οι άγγελοι κρατούσι βιβλίον, εν ω είναι γεγραμμένον το τέλος εκάστου. Φρονούσιν ότι δι έκαστον άνθρωπον ανάπτει κανδύλα είτε εν ουρανώ. Είτε εν Άδη, όταν δε αύτη σβεσθή, τότε αποθνήσκει ο εις ον ανήκει άνθρωπος. Ιδού και η φράσις «έσβυσε το καντύλι του» επί αποθανούντων.

Item type: Folk Legend
Creator: Άγνωστος συλλογέας
Place: Sfakiá
Institution: Academy of Athens

Εις το βάθος της φάραγγος Αγίας Ρουμέλης εις απόστασιν μιας περίπου ώρας από της παραλίας και παρά την θέσιν «Χριστός» φαίνεται επί μιας των καθέτων πλευρών της φάραγγος κοίλωμα επί γρανίτου, έχον σχήμα πέλματος ανθρώπου. Το πέλμα τούτο έχει μήκος περισσότερον των δύο μέτρων και ανάλογον πλάτος. Λέγεται δε ότι ο Διγενής διερχόμενος ποτε δια της φάραγγος ταύτης εκάθισε παρά την βάσιν της μιας αυτής πλευράς και εις την ειρημένην θέσιν, ίνα δ’ αναπαυθή ανετώτερον, εστήριξε τον ένα των ποδών του επί της απέναντι πλευράς, εφ’ ης έμεινεν αποτυπωμένος ανεξιτήλως ο τόπος του πέλματός του. Τοιαύται παραδόσεις υπάρχουσι και εις άλλας της Κρήτης επαρχίας.

Item type: Folk Legend
Creator: Άγνωστος συλλογέας
Place: Sfakiá
Institution: Academy of Athens

Τσι παλιούς καιρούς ένα Σφακιανό καΐκι έγκαζεν από πα στο καλό καταυόδιο, μα η φορτίνα το ρηξεν έξω από τη στράτα του και τόφερε εις ένα νησί, που τανε τριαμάτηδες. Εκείνοι (οι ναύται) δεν εκατέχασι πως επέσασι ‘ς τσι Τριαμάτηδες. Εβγήκασι το λοιπός έξω κι είδασι ν ένα κάστρο που χε τριά μπετένια το νε μέσα ‘ς τ’ άλλο. Το κάστρο, που δασι ήτονε των Τριαμάτηδων, μ’ αυτοί ελείπασι. Κ’ ήσανε μόνο μέσα τρία κοπέλια των Τριαμάτηδων, που ο Θεός να τα κάμη κοπέλια, και στη μπόρτα κάθε μπετενιού ήτονε και βλεπε ένας μεγάλος σκύλος, που σε πιανε τρομάρα να τόνε δης. Οι σκύλοι ετούτοι εμάθασι κι αφήνασι τσι ξένους να μπαίνουν μέσα, μα ύστερο δε τσ’ αφήνανε να πορίζουσι. Εμπήκασι το λοιπός κ’ οι δικοί μας μέσα και βρήκασιν έναν γέρο στραβό, που τονε βλέπασι τα τρία κοπέλια των τριαμάτηδων και τονε ταΐζανε για να τονε φάνε να – μ – παχύνη. Ετότε σας μόνον ενοήσανε πως επέσανε ΄ς τσι τριαμάτηδες. Μα οι παλιοί μας ήσασι έξυπνοι και εσκοτώσασι με τη μαργιολσά τα τρία κοπέλια και ύστερα επήρανε το γέρο κ’ εφύγασι. Κ οι σκύλοι δεν το απαντήξασι γιατί τώνε δώκασι το κρέας των τριών κοπελιών. Εμπήκασι πάλι ‘ς το καΐκι και φύγασι καταυόδιο για πα. Σ τη στράτα μάθασιν από το γέρο πως ήτονε κι αυτός από τον τόπον μας. Και για να δη αν ήσανε κι αυτοί αδύνατοι σαν τσι παλιούς μας, εζήτηξε ν τη χέρα ν τωνε για να τη σφίξη. Μα κείνοι του δώκασι μια σπασμένη άγκουρα κ’ εκεινος την έσφιξε και την έσπασε. Μα ύστερα πόθανε ΄ς τη στράτα γιατί τονε παλιός κ’ έσβυσε το καντύλιν του.

Item type: Folk Legend
Creator: Άγνωστος συλλογέας
Place: Sfakiá
Institution: Academy of Athens

Όταν θέλωσι να δηλώσωσι παλαιάν τινα εποχήν λέγουσι κ από τον καιρό των Ελλήνων, τα δε ερείπια παντός αρχαίου ονομάζουσι γενικώς «ελληνικό». Κατά την λαϊκήν παράδοσιν πάντες ούτοι κατεστράφησαν υπό λιμού, καθ’ ον έκαστος ελάμβανεν ολίγας τροφάς και εισήρχετο εις τον τάφον αυτού, ίνα μετά το τέλος των τροφών αποθάνη εντεταφιασμένος. Ελλένους επίσης όταν λέγωσιν, εννοούσι τοςυ ειδωλολάτρας.

Item type: Folk Legend
Creator: Άγνωστος συλλογέας
Place: Sfakiá
Institution: Academy of Athens

Εν Σφακίοις θεωρούσι τους αρχαίους Έλληνας οι απλοϊκώτεροι τουλάχιστον ως όντα υπερφυσικά, όμοια των οποίων δεν έχει νυν η φύσις ύλην να πλάση. Εις τα ανατολικά Σφακιά υπάρχει η παράδοσις ότι οι αποικίσαντες πρώτοι τα Σφακιά ήσαν εννέα αδελφοί, ως αι κεφαλαί εχώρουν εννέα οκάδες οίνου εκάστη.

Item type: Folk Legend
Creator: Άγνωστος συλλογέας
Place: Sfakiá
Institution: Academy of Athens

Οι Ατσουπάδες φανερώνονται ως όνοι έμπροσθεν των ανθρώπων ιδίως των οδοιπάρων, ίνα ούτα ιππεύσωσιν αυτούς. Όταν όμως ο οδοιπόρος αναβή επ'αυτών, τότε άρχονται υψούμενοι αιφνιδίως εις μέγιστον ύψος, έως ότου ο οδοιπόρος καταπέση και φονευθή. Εάν όμως ούτος εννοήση το πράγμα εγκαίρως, δύναται να σωθή θραύων την ράβδον του, εάν κρατή και σχηματίζων σατυρόν. Τούτου γενομένου, ο Ατσουπάς παύει πλέον υψούμενος και ο οδοιπάρος δύναται να μεταχειρισθή αυτόν ως υποζύγιον.

Date: 1908
Item type: Folk Legend
Creator: Άγνωστος συλλογέας
Place: Sfakiá
Institution: Academy of Athens

Εν τη υπαρχία Ρεθύμνου ο Χάρος καλείται θεριστής. Εν Σφακίοις και εν Αποκορώνω λέγεται εκ τα μοιρολόγια ότι ο Χάρος εκρούσεψε το σπίτι του, ή του εκρούσεψεν ο Χάρος.

Date: 1908
Item type: Folk Legend
Creator: Άγνωστος συλλογέας
Place: Sfakiá
Institution: Academy of Athens

Φρονούσιν εν Σφακίοις ότι δεν πρέπει να αποκαλή τις το ζώον τούτο καλλιγιαννού,αλλά κερά παπαδιά,και να την κολακεύη λέγων αυτή ότι θα υπανδρευθή,διότι άλλως θα το ακούση και την νύκτα προς εκδίκησιν θα εισέλθη εις τον οίκον του ειπόντος και θα του καταφάγη τα ενδύματα.

Item type: Folk Legend
Creator: Άγνωστος συλλογέας
Place: Sfakiá
Institution: Academy of Athens

Αναφέρομν ενταύθα παράδοσιν, όπως την ηκούσαμεν εν αγία Ρουμέλη Σφακίων. Την πρώτη φορά, που μπήκασι(ν) οι Τούρκοι ‘ς το χωριό μας, μερικοί χωριανοί εκατέβασαν από το καμπαναριό τς αγίας Τριάδος τη μεγάλη καμπάνα και εκάμασι(ν) ένα λάκκο βαθύ και τηνέ θάψασι να μη λάχη και τηνέ βρούσιν οι Τούρκοι και τήνε σπάσουσι. Σαν ησύχασεν ο τόπος κ’εγαείρανε οι μουτήδες ‘ς το χωριό, εστάξανε τα σπίτια και χτίσασι και την εκκλησία. Ύστερις ρχέξασι να σκάφτουσι για να βρούσι τη καμπάνα πάλι, μα πράμα. Τη νύχτα τήνε γροικούσασι κ’εχτύπα. Αρχίξασι πάλι την άλλη μέρα να ζητούσι επά κ’εκεί, μα πάλι δεν ευρήκασι τίποτις. Η καμπάνα ήτανε στοιχειωμένη κ’ εγώ-ί-ντον από-θα-την πρωτοβρή, γιατί ά δε κατέχη να διαβάση την Σπλομονικήν, θα ποθάνη. Κι ακόμη κάθε βράδυ χτυπά, μα το χτύπο της δεν τονέ γροικούνε όλοι, γιατί ναι στοιχειωμένη.

Item type: Folk Legend
Creator: Άγνωστος συλλογέας
Place: Sfakiá
Institution: Academy of Athens

Καινούργιο μου καλάθι και που θα σε κρεμάσω και σα παραπαλιώσης που θε να σε πετάξω

Item type: Proverb
Creator: Άγνωστος συλλογέας
Place: Sfakiá
Institution: Academy of Athens

Δύο κακά δεν συβάζονται

Date: 1908
Item type: Proverb
Creator: Άγνωστος συλλογέας
Place: Sfakiá
Institution: Academy of Athens

Το κακό ξύλο σάρακης δεν το κόβει

Date: 1908
Item type: Proverb
Creator: Άγνωστος συλλογέας
Place: Sfakiá
Institution: Academy of Athens

Όσες κακομοίρες, τόσοι κακομοίρηδες

Date: 1908
Item type: Proverb
Creator: Άγνωστος συλλογέας
Place: Sfakiá
Institution: Academy of Athens

Το πεφτορραμμένο και παρασκοσυγκομμένο, γη πουλειέται, γη βαφειέται, γη 'ς τον Άδη καταλειέται

Item type: Proverb
Creator: Άγνωστος συλλογέας
Place: Sfakiá
Institution: Academy of Athens

Από βροντή κι απ' αστραπή κι από νερό και χιόνι, κ' από κασσίδη και σπανόν ο Θεός να σε λυτρώνη

Date: 1908
Item type: Proverb
Creator: Άγνωστος συλλογέας
Place: Sfakiá
Institution: Academy of Athens

Σιγούρα αμπερδούκλωνε να μην καμπογυρίζης

Date: 1908
Item type: Proverb
Creator: Άγνωστος συλλογέας
Place: Sfakiá
Institution: Academy of Athens

Πριν ξανοίξης μην πηδήξης

Date: 1908
Item type: Proverb
Creator: Άγνωστος συλλογέας
Place: Sfakiá
Institution: Academy of Athens

Επέσαμε, μα για ε που το πετάξαμε

Date: 1908
Item type: Proverb
Creator: Άγνωστος συλλογέας
Place: Sfakiá
Institution: Academy of Athens

Η λευτεριά βασίλειο και η παντριά καδενα και διάλεξε παιδάκι μου αποϊ τα δυο το ένα

Date: 1908
Item type: Proverb
Creator: Άγνωστος συλλογέας
Place: Sfakiá
Institution: Academy of Athens

Τα παλιά παπουτσια βάλλουν τα 'ς τουν χαραπάν

Item type: Proverb
Creator: Άγνωστος συλλογέας
Place: Sfakiá
Institution: Academy of Athens

Εγώ 'μπεμπα του σκύλου μου κι' ο σκύλος την ορά του κι' ο σκύλος μου δεν είχ' ορά κι' έμπεμπε τον αγά του

Date: 1908
Item type: Proverb
Creator: Άγνωστος συλλογέας
Place: Sfakiá
Institution: Academy of Athens

Filters

Filters

Εν τη υπαρχία Ρεθύμνου ο Χάρος καλείται θεριστής. Εν Σφακίοις και εν Αποκορώνω λέγεται εκ τα μοιρολόγια ότι ο Χάρος εκρούσεψε το σπίτι του, ή του εκρούσεψεν ο Χάρος.

Καινούργιο μου καλάθι και που θα σε κρεμάσω και σα παραπαλιώσης που θε να σε πετάξω

Δύο κακά δεν συβάζονται

Το κακό ξύλο σάρακης δεν το κόβει

Όσες κακομοίρες, τόσοι κακομοίρηδες

Το πεφτορραμμένο και παρασκοσυγκομμένο, γη πουλειέται, γη βαφειέται, γη 'ς τον Άδη καταλειέται

Από βροντή κι απ' αστραπή κι από νερό και χιόνι, κ' από κασσίδη και σπανόν ο Θεός να σε λυτρώνη

Σιγούρα αμπερδούκλωνε να μην καμπογυρίζης

Πριν ξανοίξης μην πηδήξης

Επέσαμε, μα για ε που το πετάξαμε

Η λευτεριά βασίλειο και η παντριά καδενα και διάλεξε παιδάκι μου αποϊ τα δυο το ένα

Τα παλιά παπουτσια βάλλουν τα 'ς τουν χαραπάν

Εγώ 'μπεμπα του σκύλου μου κι' ο σκύλος την ορά του κι' ο σκύλος μου δεν είχ' ορά κι' έμπεμπε τον αγά του